;itber i&bifioito 
mkO&a&ftri 
w>icbaelis 
£3cotu RlMA Pars libri huius Ca* _ '*u 
De tempore coitus mafculi & femina & defe 
diu ipfitis. Ca. di* 
De occafionibus generandi & non generandi 
&menftruo mulierum Ca. iii/ 
Signa mulieris calidae naturae & quae coit libeter. Ca iiii* 
Signa mulieris frigidae naturae & quce no libeter coit» C.v* 
Diuilio capituli. Ca* vi* 
Secunda diuifio capituli* Ca* vii* 
Tertia diuifio capituli* Ca* vii i* 
Forma matricis in muliere* Ca* iv* 
De notitia natiuitatis puerorum.f.quando pueri nati eua/ 
dunt & quando non* - Ca. x* 
De modo nafcetis infantis Se de matris eius. Ca. tu 
De’rebus quae nocent embrioni & mulieri grauidae. Ca.xii* 
De co ditione ladtis & Iadlantis 8c de ifante ladlate. Ca.xiii* 
De difpoiitione filiorum ad parentes 5c econuerfo. Et de Ia 
dtatioad nutrice noppria matrem* Ca* xiiii* 
Signa mulieris grauidae» Ca* xv* 
Signa mafculi cocepti i muliere grauida» Ca* xvj* 
Signa probabilia: quibus ad oculum & ad intelledlum fci6 
utrum mulier iit grauida mafculi uel femellae. Ca. xvii. 
Quomodo habetur notitia quot filios quaeque mulier de/ 
beat habere. - Ca. ' xviii# 
Capitulufignogrin femina grauida; quibus habel: notitia fi 
embrio eft fanus uel lfirmusmidturus fatis uel moriturus ta 
inuentre matris §extra* Ca* xix. 
De animalibus in genere & in fpecie* Ca* **# 
Diuifio capituli de animalibus Ca# xxi# 
Explicitprima pars libelli huius defcicntia 
phifionomix* Ca# xxii; 
Kunc incipit pars fecunda £ocmiu* Ca# xxiii* Signa coplexionisrone coloris in pelle Ca; xxiiii# 
Signa complexionis ratione coloris in pelle: & quantitatis 
in carne* - Cs, xxv* 
Signacorporiscalidaecomplexiois, Ca* xxvi. 
Signacorporisfrigidaecomplexionis» Ca, xxvii, 
Signacorporis humidxcoplexiois Ca* xxviiu 
Signa corporis ficcx complexionis Ca, xxi** 
Signa corporis temperati & fani Ca, xxx. 
Signa corporis difteperati Sc male fani Ca, xxxi* 
Signacomplexioniscerebri, Ca, xxxii; 
Signacomplexioniscordis Ca, xxxiii* 
Signa complexionis epatis Ca* xxxiiii* 
Ca* xxxv* 
Signacomplexionisftoirwltfr Ca; xxxvi, 
Signacoplexionistefticulorum Ca; xxxvii. 
De notitia partiucorpisf omni aiali Ca; xxx v ni; 
Signacoplexionismalorahumorfi Ca, xxxi** 
Signa nimii fanguinis Ca, xl; 
Signanimiascolene Ca, xli. 
Signa nimii fle&matis Ca; xlii. 
Signa nimis melancoliaft Ca, xliii, 
Notuladoftrinalis, Ca* xliiii; 
De notitia nimiasabundantiie humorum 
perlomnia Ca* xlvi 
Soniaiignificatiadominiufanguinis Ca; xlvi; 
S6niaiignificatia,d*co’eraerubea2 Ca, xlvii. 
Somnia iignificantia.d»flegmatis Ca; xlviii, 
Sonia lignificatia dominiu melacoliae Ca; xlix* 
Somnia iignificantiacaliditatem Ca, *h 
Somnia fignificanta frigiditatem Ca, li* 
Somnia iignificantia humiditatem Ca* lii* 
Somnia iignificantia iiccitatem Ca* liii* Somnia fignificatia repletione humo$» Cai liiii; 
Somnia fignificantia malos humores efle in 
corpore humano» Ca» fv* 
Dc notitia auguriorum* Ca» H* 
De notitia fternutationis* Ca* Ivii* 
Nunc incipit tertia parsa qua cotinentur capitula Phifiono 
mia: in fp ecie utriufcp fexus ujri & mulieris* Ca* lviii* 
De capillis» Ca; lix* 
De fronte; Ca* Ix; 
De ciliis» Ca; Ixi* 
De interciliis* Ca* Ixii* 
De oculis* Ca* lxiii* 
Denafo* Ca* Ixiiii* 
De naribus; Ca* Ixv* 
De ore Ca* Ixvi* 
De labiis Ca* lxvii* 
Dedentibus; Ca* Ixvjii; 
De lingua* Ca* Itfix; 
Deflatu* Ca* lxx* 
Deuoce* Ca* lxxn 
Derifu* Ca* lxxii* 
Demento* Ca* Ixxiii*' 
De barba* Ca* IxXiiii* 
De facie Ca* Ixxv* 
De auribus* - • Ca* Jxxvi* 
De capite* Ca; Ixxvii; 
De gula* Ca* Ixxviii* 
Decollo* Ca; lxxix« 
Delpatulisi Ca* lxxx* 
De brachiis* Ca; Ixxxi; 
De manibus* Ca* Ixxxii* 
Depectore* Ca; Ixxxiij; Dedorlb/ Ca/ Ixxxiiii/ 
Deuentre# Ca# Ixxxv# 
De carne# Ca/ lxxxvf# 
Decoftis/ Ca# Ixxxvii; 
De femore* Ca# Ixxxviii# 
Decofiis# Ca#‘ lxxxi.Y/ 
De genibus# Ca. Ixxxx# 
De cruribus# Ca# Ixxxxi# 
De cauiculis pedum/ Ca# lxxxxih 
De pedibus# Ca; Ixxxxiii# 
De unguibus; Ca# Ixxxxiiii# 
De calcaneis# Ca# Ixxxxv* 
De plantis pedum Ca# Ixxxxyi# 
Depaflfibuspedum eundo; Ca/ Ixxxxvii/ 
Demotuperfonce# Ca/ Ixxxxviii; 
Degibbolis&ftrumolis/ Ca* lxxxXviiii/ 
De ftatura hominis# Ca/ #C. 
Notula doctrinalis. Ca# Ci# 
Capitulum ultimum libelli Phifionomije: in quo compre/ 
henditur intentio lingulorum capitulorum eiufdemfcien/ 
tiae# Ca# Cii/ 
Expliciunt Rubrica: omnium Capitulorum contento 
cum in hoc pradenti uolumine# NCIPIT Liber Phifionomiaetquem compi 
preces. D* 
Federici romanorum imperatoris.Scientia 
i cuius eft multum teneda in fecreto; eo cj> eft 
magnae efficaciae :Continensfecreta artis na 
turaeiquae fufficiut omni aftrologo ♦ Et cum 
haec pars libri phifionomiaecoftet ex tribus 
partibus;hoc eft prooemium* 
Mperator inter ccetera quibus te oportet efle fo! 
licitum eft fcientia boni & mali:& eam modis 
i omnibus inueftigareperte metipfum in libris 
aurorum & omnibus fcientiis: & principaliter 
earum fcientiarum quae dicuntur artes * Et haec 
facies penitus:quando anima tua fuerit in quiete; & corpus 
tuum habuerit lpacium,‘praetermittis negotiis gentium ali 
quid a maieftate tua petentium; Sc eis refpondentium* De 
bes enim fcire q> duofunt tempora homini uiuenti. Icilicet 
tempus pacis & tempus guerrae:& ita duo'funtcibi;Corpo 
ralis & Spiritualis:Corporalispartium ad nutrimentu cor 
poris*Spiritualis ueroad nutrimentum animae, Sciedo q> 
iicut cibus corporalis conferuat corpus in bono ftatu; li iir 
fa<ftus ratione: 6c afTumptus per menfuram ab animali; cui 
conuenitt&in temporecongruo:eo q? non in omni tempo 
re omnia conueniunt: Ita cibus fpiritualis retinet animam 
bonoftatutfi litfacftus rationei & affumptus per debitam 
menfuram in tempore congruo utriufque aetatis uirtutis in 
homine*Scriptum eft enim q>ficut frigida calidis Sc calida 
frigidis temperantur* Ita contraria contrariis curantur: 8c 
medelam recipiunt ordinate* Similiter eft utile inquirere 
diuerfos ausiores & magiftrospropter diuerfas fentetias* 
eo q> diuerli diuerfafentiunt; & monentfeietia uel ingenio 
gtatiofo naturae; quod diffunditur defuper pfiaens multu 
poftea;& eft origo fcientiae* Vnde cx tneoconlilio* dodto/ 
res magiftros & homines ingeniofos naturaliter;curialiter 
apud fxpecum multis fermonem facies; co/ ram eis fapientcrac domefticeucrba pronuncians» Puta/ 
bis in diuerfis propter diuerfii:& facies eis queftiones qua/ 
do tecum erunt: & dirta eorum in cordeferuabisrutimpo/ 
fterum dc tibi & ceteris prodefle poflint» Nefcis terra in 
cuita & arida: qux cum lit fterilis ab hominibus reproba/ 
tur, Manutcne ftudium fcientiarum in tuo regno: Sc fac 
fieri difputationes anteconfpcdum tuum: & tuus animus 
in his giorietur: ut tuum ingenium» in melius reformetur 
Tuum ftudium icit uelle regnare diu.Et hoc erit ii te dede/ 
risuirtudbus:uitauitando»Etde tali mortalitate aliquid 
diccmus:iideusuoIuerit*Sed hicdicimus:q>des cor tuum 
cognitioni boni intellectus fecundum diferetionis menfu/ 
ram »Sis amicus deifide:fpc:& opere»Necobmittas ample 
eti illam fcientia m:qux a philofophis phiiionomia natura 
liter nominatur» Et haec fcietia eft illa inter exteras: qua caii 
te rauJti homines quondam uiifunt gloriari & exaltari a/ 
pud magnatesifcilicet imperatores qui traniierunt ♦ Simi/ 
liter apud multos reges tk baronos» Et non quia adeo prae/ 
CCdailt reliquos homines; Sed propter hanc Icientiam dc 
propter huiufmodiplurimas alias: quasfecreto nouerunt* 
Vndedi&um eft: honora hominem propter fcientianu 
Rcquirenotum amicum propter neceffitatem» Apud enim 
quofdam melius eft philolophari § ditari & apud quofdam 
melius ditari qphilofophari; &apud quofdam utrunque 
nocet: & apud quofdam neutrum debet requiri # fcilicet a fa 
cientibus uerampenitendam in hac uita» Huius enim ftien 
tix inquilitio eft pulcherrimain natura:cuius perfeftio at/ 
tribuiturphiiionomoni»‘de numero antiquorum philione: 
fummo doctoriin fcientia naturali» Vnde quidem haec 
fcientia nomen traxit ab eo: ftudium cuius grande fuit diu 
& diu eam inueftigare ac etiam irreprehenfibiliter congre/ 
garc» Collefta eft enim hxc fcientia ex compoiidone ho/ 
minis utriufque fexus cum quahtatepo(Tibili modi ftatus 
perfonx uiuentis ♦ Et ex hac fcientia naturae ingeniofae 
quxcognouunbi domine imperator fub lucida breuitate in hoc libello penitus enarrabo,Didt enim quidam fapiens 
Phifionomiaeft fcientia naturae: infinuatione cuius peri/ 
tus in ea fufficienter agnofcit differentias animalium per/ 
fonarum in omni gradu fui* Et quia omnis fcientia eft a 
philionomia:idcirco eam in hoc loco diffiniamus♦ Phifio/ 
nomia eftdo&rina falutistelecftio boni: Sc uitatio mali:coftt 
praehenfio uirtutis 8c praetermiflio uitiorum. hoc autem 
inducit uerus amor dei:timor diaboli:fides meritoria:lpes 
praemiiimperdibilis aeterna uitae:& iudicium mortis: qua 
uidetur penitus: cp hic omnia relinquantur caeteris: quia te 
nentur.Et non ulli ualetlcientia:nec potentia: nec congre/ 
gatioperfonarum;nec gratia pulchritudinis: nec uoluntas: 
& omne bonum. Vnde dixit quidam.Omniatranfibunt 
nos ibimus:ibitis:ibunt:Cari:noncariconditionepari ♦ Et 
alibi di<ftum eft:Omnia tranfibunt praeter amare deum. 
Conftituo ergoo Federice Imperator tibi ex hac fcientia 
philionomiae regulas & conftitutiones abbreuiatas: quas ti 
bi pono fatis fufficienter, lugo quarum fi te bene adie/ 
ceris:dabit tibi magnum pretium laudis ex multafapientia 
& uirtute: crefcet tibi etiam magnum Sc grande ingenium 
(apientiaead nobilitatem tua: naturae ♦ quam fapientiamfi 
in mente habueris memorem:melius intelliges dicta loque 
tium tibi:cautius agnofcestuosfapientes & alios uifu ficau 
ditu:necnon Sc alios homines indifferentenqui tecum ha/ 
bebunt gratiam eloquedi:uel ante te abquid faciendi quod 
non eft parum. Et ex induftria huius fcientiae in te fecreto 
habebis grandem partem confiliorum confulentiumtibi: 
Sc exultationem uirtutum Sc uitiorum quali ut femper fe/ 
cum habitauifles in faCtis ubique. Sed ante q hoc tibi re 
citem ordiate per lingula capitula: uolotibi enucleare hifto 
riam prioris fubftantiae: quali incipiens a fundamento pri 
mae materiae:quodpoteft elfe tibi multum earum multipli 
ci ratione: eo q> pauci hocfuntfcientes in ueritate* 
Prima pars libri huius* Ca.I* . Obilis imperator uir gratiofe qualiomnium 
gratiarum & donorum ex* grandi amore tibi 
n notifico facratiffimam fcientiam natura; quce 
poteft appellari confolatio: & quae non mul 
tum dicitur gentibus idiotis: nec etiam eft di 
cenda: Sciendo q> qui eam benenouerit: & memorem in 
mente habuerit; quotienfcunquecafus incurret: ipfamque 
ex ercitando fi incipiat loqui de ipfa cum altero; & iHe hanc 
fcientiam ignorauerit:uidebituril!i q> ipfefit propheta uel 
fandius. & hic poftea reemendabit eum ubique dans ei ftu 
diofepretium magnae laudis» Amabitur a gentibus notis 
& ignotistquae audierint loqui de illo: & honorabitur inter 
eos» Et hoc non eft parum uidelicet inter uniuerlas gentes 
famam fapientiae 8c fcientiae celebrem obtinere» Sciasigi 
tur cp Sc motufuperiorifit & motuiferiori»fcilicetpartim 
in genere & partim in Ipecie. & motusprimos' conceptio/ 
nisex utroque ftxu eft amor naturalis uiri in mulierem &c 
mulieris in uirum in calorisuniti genitalibus. Sciedo cj? uir 
eft agens:mulier uero patiens.unde ambo habent uim rela 
tiui:cum in coitu fit mutua relatio» Eoque femen unius 
refertur alteri ;&utrunque eft antecedes alterius* Luxu/ 
ria uiri primam radicem habetin lumbis & libido mulie/ 
ris in umbilico. Vnde Iob Virtus eius in lubis eius: 5c for> 
titudo eius in umbilico uentris eius» Iuxtaillud dominus 
in euangelio.Sint lombi ueftriprscindli & lucernae arden 
tes in manibus ueftris» Tempus enim congruum in uiro 
eftinhieme&inueread coeundum: mulieris in aeftate dc 
autumno» Iftud autem eft propter contrariam coplexio 
nem temporum &perfonae. Complexio quorum nihil 
aliud eft quam caliditas cum frigiditate & humiditascum 
lkcitate» Item dicimus cp neuter non pollet agere cum de 
ledtunifi haberent inftrumenta ad hoc'dcputata tam intus 
quam extra» Vnde uir habetluos teftes extra uentrem in 
pelle» Mulier uero intus uidelicet extra principium uul/ 
nae» non funt in omni fimiles tefticulis uiri»Vnde mulier habetfuum femen ex teftibus uelatuirj&hoc mo 
netur ad coitum4ardenter» Semen uero tefticulorum dici 
tur proprie fperma; quod defcendit ex omni humore cor 
porisdiuiio &,partito in omnibus membris effentiue;cu 
iuseft nobilior pars omnium humorum & fubtilior» Et 
hoc femen in fe continet omnem naturam & complexio 
nem quarumlibet partium totius corporis; a qua defcen 
dit, Sciendum eft q? fpermauiri eft calidius & fortius ii 
k> mulieris; In emilTione uerolpermatis utriufque a natu 
rafuperiori tribuitur omnis uirtutis effectus & uirtutis au 
gmentabilis pro tempore decurrente » Et fecundum cur 
ium corporum fuperiorum ficut dilpofitionem corpo/' 
rum concipientium foetus recipit limul 8c femel omnia 
& lingula quae poftea differnuntur ordine temporum & 
naturae ► Quantitas autem embrionis fit fecundum qua 
titatem feminis uirtuofi & matricistquae matrix Ii fuerit bo 
ne complexionis embrio uadit ad perfectum; Sc econtra 
rio» Vndefi femen dilcurrat per matricem in longum 
foetus erit longus & gracilis li in latum uel quali rotun 
dum erit curtus & groflus, Quid autem fit fperma fic dif 
finitur» Sperma eft primo materia embrionis creandi;ue 
fperma eft artifeXcreandorum infantium : uel fperma eft 
femen animalis fine fpiritu tk nobilioris (anguinis & purio 
ris ad inftar uini rubei: quod exagitatione conuertitur in 
fperma candidum» Etcumillafubftantia fit nobilior par 
te remanente ac leuior 6c uirtuofior:ideofuperafcendit* 
Et eft fciendum q? fi de femine uiri plus fuerit q femina: 
foetus erit illi fimilis in pelle & fortein fexu, Verbi gratia 
mulier quxdam eratalba:& cum coiret cum aethyopepe/. 
perit filiam albam» Alia mulier nigra coiuit cum uiro ai 
bo, dc peperit filium nigrum :ut patet hoc toto tempore» 
Verum eft q? fi mulier fit iuuenis: cum in coitu fit memor 
fiii uel uiri uel alterius ♦ 8c propriecum femen diffundit ge 
neratinum genitum erit omnino fimilis ;& iam probatum 
tll miles dc jn animalibus, JGum uero fperma exit coitu eft maxima deleftatio in naturali corporali & fpirituali fc 
eundum quantitatem illius & tefticuli de quo exit. Scien 
dum eft q> ex dextro maior eft dulcedo q ex finiftro ? Sc tx 
multo femine q ex pauco:quialperma diffunditur comple 
ta astate p er caufam; utunufquifque manuteneatfibiuitani 
productius. Dicimus q? cibifunt quibus femen augume 
tatur in uafis:ut rapae;cicera:carnes recentes: gal I in a:: caft ra 
ti:porci nonfaliti:ouaforbiliai fabum; fraCtum cibus de pai 
fta: panis recens non calidus & castera. Sunt etiam quibus 
cibi femen deficit abfq? emiflione: ut carnes falitas: cibi acri 
Sc acerbiipanis liccus ut.xv.dieru & bifeodtus &x. Ite cibo/ 
rum qnidam inducunt luxurianvut fcinchus ;oua forbilia: 
cafeus dulcis: eruca liccaminum purum oftraca faturitas co 
ueniens ciborum: & quaedam eleCtuaria. Mouent autem lu 
xuriamfpecies decoris alterius corporis ad corpus libi amo 
reconueniens uifu & tactu* Verbi gratia Si uir bene uideat 
mulierem iuuenem & pulchram & econtra ♦ Et per uerfimi 
lem;utfi adolefcens adornetur ad inftar puellae uel habeat 
faciem inclytam utfamella qua contingit fortis motus: ut 
patet in fb domitis . Sunt etiam quidam cibi quorum conte 
ftione caftitas conferuatur;ut portulaca:la<ftuca; eruca uiri 
dis:acetumcompofitum:cucurbita;cucumer:ieiunium:paii 
cus cibus: portatio iafpidis & thopation: abfentia corporis 
decorati aetate fieadornatione. Vir habet uirtutem calami 
tx ad mulierem: & mulier ad uirum; quae uifu propinquo 
taftu ad inuicem coniunguntur,&ficut de chalybe 8c filice 
exit quando# fcintilla: Itadefpermateexit,quando#con 
ceptio.&matrix eft embriorficutollaad coquendum epu>* 
Ium & lar ad frigatiam de pafta.Et fciendum eft # raro ac/ 
cidit:q>exeatfpermaex utro# tefticulo uno coitu, fcilicet 
utriuf# agentis & patientis. & ob hoc una tantum fit con 
ceptio uel creatio:quando conceditur defuper dono gratiae 
nec aliter.Sed fi ex duobus tefticulis utriufque coitum fa/ 
cientis fperma exierit: & in duas partes, matricis diffunda/ 
turtdue fjunt creaturae uel amplius fecundum diffufionera per loca matricis* Vndc cum matri* conftetcxfeptcm ccl 
Iulis liuecrifpaturismtpatetinuentriculis ouium & porca 
rum & cetera:mulier poteftfeptem filios concipere &por/ 
tare» Volens autem domine imperator q> omnia & lingula 
cognofcas per te metipfum: quomodo embrio concipitur 
flue generetur ex utrilque coeuntibus in congruo tempore 
& coitufaCtoconuenienter:inquirentibus nobis aperte di 
cemus fecundum q> nobis per leriemuidebitur enarrare*- 
De tempore coitus mafculi & feminas & de defectu ipfius* 
Capitulum fecundum* 
Rincipium temporis coitus fcilicet in quo fperma 
p dulciter exit uel amare in malculoeft poft comple/ 
metum annorum.xiiii ♦ & deinceps ufque ad annu 
Ixxvii. adiplus in femina uero poft complementum * xii\ an 
norum & deinceps ufque ad. xl.annos ueLLad plus: Sc cum 
hoc fpermatis exitu incipiunt pili paulatim oriri in peCtine 
unitas quorum dicitur temur.Similiter nafcuntur in nari/ 
busnafinn maxillis mafculis:fub alfelliis; & circa fexum de 
orfum:fuper brachia:manus’& crura: Sicut incipiunt oriri 
in tempore ueris frodes in arboribus: & in herbis flores: 
& rami; unde porri corporis aperiuntur & producunt ali/ 
quid fui generis extra folitum: Item libi uox mutatur.Ca/' 
putuirgas mafculidecooperitur: mammae feminae Icipiut 
tumefcere uterque naturaliter femouet adcoitum: exma/ 
gno deletu pariter in naturalibus membris:nili libido fce/ 
pe refrenetur per accidensiutper ieiunium &per afperam 
uitam ciborum:Poft autem fpermatis emiflionem utrique 
mutant figuram principaliter in facie: & uirtutem in carne 
6c confuetudinem in moribus: in cogitationibus/. & inge/ 
nio:De coitu dicimus q> liquis ipfum nimis frequenter: Sc 
etiam in diebus contrarii temporis ei multa contingunt in 
contrarium:quae quidem faciunt corpori ifta quae dicemus 
nunc:Nam coitus continue faCtus totum corpus infrigidat 
& deliccatab humoribus talem aCtum fentit inconue/ 
niepter cerebrum capitis fle oculi; quia cum cerebrum ple/ nius liqui detur ut glacies in fequenti die & proprie in ma/ 
ne ocuJi lachrymant* contingit dolor capitis qui dicitur fo 
daliue cmigranea & proprie circa horam nonrc & deiceps* 
Dimminuit etiam coitus inconuenienter fadtus uices 
omnium membrorum; cum fit fperma colamentum ipfo/ 
rum.Macro corpore figura fitatorpior in afpeCtu:uifus ocu 
lorum abbreuiatur:uita annihilatur;debilitaturfpiritus:ap 
petitus cibi perditur.Homofit obiiuiofus faciendorum; tc 
piger in eundo grauistin moribus folitis fimplicior,in inge 
nio groflus:in laborando uanus;in credendo alteri uelox* 
Capilli fibi facile cadunt ;& citius fitcaluus 
in fronte & in fummitate capitis: facile infirmatur ab aere 
corrupto:Qui cum patitur non bene memoratur tempo/ 
ris in quocoiuit]nimis: uel contra documentum confilio 
rum coiuit naturae*Et de lftis omnibus fatis patet per con/ 
trarium ut in.pueris uel puellis nondum corruptis; quonia 
ad talia non incurrunt; quia non canefcunt neque *calue/ 
fcunt: immo capili fibi crefcunt;ut herbae in horto * Et hoc 
patet m triciis puellarum uirginum ante quam coeant:qttre 
poft multum coitum perdunt capillos & colorem. Et tunc 
per capillos & colorem ualde mirantur caufam propriam 
ignorantes. Idem eft deuirisrquoniam bene perpendunt 
de cafu capillorum;& de dolorecapitis;quememigraneam 
appellant;fednoncognoicunt q> freques coitus non eft in 
congruo tempore factus. Vndefuper hoc quidam dixit 
& bene; & memoriae firmiter tenendum eft ♦ Vere coire 
iuuat;hiemis quoque tempore confert. Sanus in autumno 
fi uis tu fore coito* Vnde qui a contrario tempore libi no 
cuftodierit nimio coitu & fleubothomia & cibis contrariis 
complexionifuaefecureafpeftet infirmitatem periculofam 
in breuitempore; nifi forte feadiuuet maxime medicinae 
rum iuuamento. Tamen dicimus q> qui nimis penetraue 
ritmulierem: lauet fibi nares & pullus brachiorum & pe/ 
dum bono uino & comedat bonos cibos : ut reftaure/ 
tur quod deperditum eft de femine & defanguine* -Sunt autem multi quifanitatem percipiut ex ufu ueneris: dc qui/ 
dam facile infirmantur, uaiet enim fanguinicistnocet uero 
flegmaticis:colericis;&melancolicis.Etprodcft fecundum 
caufam interuenientem dc ftatum, Qui enim multum min 
git fep e recipit nocumentum per coitum eo q?fuperfluita/ 
tes corporis fufficienter nudantur per urinam, qui ii utatur 
coitu facile ifirmatur dc cito moritur. Verueftq? qua: dam 
faciut fatis urinare:ut caro uolatiliu: dc omne diuretitium j 
ut petroiiliumrcrocus:cicera:rapx; faleola: nuclei ceraforuj 
&c. Sed ii pinguis fanguinitate non utatur coitu dc fuper/ 
fluitate feminis :q? nimis implet uafatfolet infirmari; utpa/ 
tft in damicellis:quaenimis congruantur in uirginitate;in 
uiduis;& reiigioiis mulieribus; dc mafculis. 
. De occafionibus generandi dc non generandi dc' de men 
ftruo mulierum. Cap, iii« 
Icit Ariftoteles cellante caula celTat effeftus. Vnde 
d multabunt caufe generandi dc no generadi. Caufa 
enim generadi eft primo uo’utas dei. Secuda caufa 
eft 11 ftatusperfonaru fuerit bonus infanitate: dc congruus 
in ufu regiminis ciborum dc potuum:& econtrario* Vt ue> 
ro mulier generet ifta funtprincipaliter prcefcienda fcilicet 
ut matrix litfana dc in fuo loco dc no fiiffocata: &bome com 
plexionis in caliditate ;Sperma utriufq; fit diu referuatunu 
dc praecipue uiri ad hoc ut fit bene uifeofum dc coCtum fua 
digeftione: Ambo coeuntes mittant femen: utcomifcean/ 
tur: Virga fit longa; mulier iuuenisuel queenon deficiat a 
menftruo; Matrix contineat fperma receptum ad minus g 
mediam diem; uitet mulier coitum hinc ad tres diestnead' 
datur aliud femen: uel ne aperiatur orificium: nec mulier 
edat tunc cibum frigidae natur#; necfleubothometur ,* nec 
recipiat frigus, dc fic.poteft ualere coitus, fecit enim adeon 
cipiendum unus coitus tantum ♦ Quando mulier coit uo/ 
lens grauidari debet ftare cooperta cum uiro ftrfeta dc tene 
re anum eleuatumiutfemen melius intret idc plicata in uno 
latere fecundium grauidari defiderat; faCta grauidatione fc diu cuftodiat; Sc fedeat in loco cum anno pedibus Sc reni 
bus. Demenftruo dicimus q> fi a cane comedatur purum 
fit rabidus; & fi afpergatur herba uirens ficcatur: infaturat 
hominem certa datione; & reddit Jeprofum* Menftruu eft 
fuperfluitas ciborum quas non bene digeritur defedtucalo 
ris naturalis; unde eft iperma imperfedtum: Sc eft ad conci 
piendum utile Sc neceffarium: ut erat alumen in confedtio 
ne tindtura;: & fi de ipfo in cellula quicqnon fuerit genera 
tionon ualet.Sedfideipfonimis fuerit in loco compofitio 
nis jconcep tus erit lignatus in malum* Et fi fiat generatio 
temporis fui decurfus creatura erit male fignata: ut gibbo 
& caetera:aut efficietur leprofa Sc caetera.Et fi mulier fit me/ 
mor alicuius cum femen diffundit cum uiro creatura affi/ 
sniliabit illi in parte. Et ut eius memoria fit utilis: debet do 
ceri a miro: 9 non recordatur tunc de tali uel de tali ♦ Crefcic 
menftruum Sc decrefcit fecundum lunam Sc mare in fimili 
Sc ita fperma utrique fexui: unde poteft eius augere:requi/ 
ritexitum.Sciendum q> mulkr multo abundans mcnftruo 
pauco abudatfgmate: &c io no curat de coitu: Sc ecotrario* 
Signa mulieris calidae naturas Sc quae coit libeter. Ca* iiii* 
Igna aute calidae mulieris Sc quae libenter coit funt 
f ifta;Iuuentus;comp letis annis duodecim;fit ad mi 
nus femel corrupta;mamas habens paruas: Stillas 
conuenienter plenas Sc duras: barbuta in locis confuetis Sc. 
pilofatut in cruribus Sc pedtine Sc affelliis: Cuius pili funt 
groffi Sc afperitcapilli crifpi Sc curti;audax 1' lingua: i loque 
do uox fubtilis Sc altan animo fuperba:alteri crudelis Sc no 
bene piamalde curialis receptu &fadtioe feruitii omnibus 
perfonis: Sc pnecipue notis Sc amicis: boni coloris i facie: 
redta in hafta;macra in carne plus gcraffa:ebriofa* Talis,n* 
mulier femper requirit coitum: Sc complet in adtu fuum de 
fiderium;paucoabundatmenftruo: Sc quandoq? no eft exi 
tus eius omni menfe ut caeteris;imo tranfit unus menfis Sc 
plusrnt duo uel tres;fcdcafu ingrauidatur; paucum habet 
haec mulier lac;St e fortis grauida Sc no grauid,atCaro eius no fic fetet ifudado ut cotraria; mulieres:catat libenter: cir 
cuit loca dc deleftat folatiis dc ornatibus luis: fi ea pot here 
Signa mulieris frigida: naturae:& quae no libeter coit*C. V* 
Ignauero frigidae mulieris dc quae no libenter coit 
f funtifta:nimiapueritia:mamae grandes & proprie 
mollesmuditaspilorum in locis quae folent eis abu 
dare:capilli longi multi dc extenfi cito crefceiites: de facili 
pauida:in loquendo contra alterum non eft audax: facile 
credit omnia quae audit* dc ideo conuertitur cito ad bonum 
dc ad malum eft condolens alterius miferiae ac pia♦ futuens 
raro defiderium|complet*carnes habet undiqpmolles:in fla 
tu loquendo eft debilis dc omni membro perfonae; multo 
abundat menftruo*& ei difcurritomnimenfe adinftarma 
ris per lunam:plus tendit ad pinguedinem cj ad macredine 
in facie eft pallida uel fine colore;cito ingrauidatur: dc gra 
nem habetportatum plus dc minus fecundum uirtuteem 
brionis:poft partum multo laCte abudat* Signa autem gra 
uidationis in muliere funt ifta dc multa: ut eft trafmutatio 
ftomacficeflatio menftrui &c* Ideo debilitatur &tranfmu 
tatur in aliquo a ftatu priore:pro eo q? meatus purgationis 
funt impediti:dc menftruain uentremultiplicatur* Ad im 
pregnandumualet anteconiunarione fleubothomia pedu 
mundicies matricis: &fimiliter fi feexcufet de coitu ioque 
la*& hoc facit fepeingeniofe:ne uideaf efle impia :etiapro 
pter uerecudiacitius impregnat puella g femina matura fi 
quia facilius comifcent ; dc 
conuertuntur in corruptione : cuius exempiu eft in plantis 
nouellis arbogt: dc mulier parua cum maiori parit dolore cj 
magna:& debilis q fortis:& frigida q calida: dc piguis qua 
macra*Forma autem pedum fignificat conationem uuiuae 
latas &ftri<ftx: ex qua fit partus* 
Diuifio capituli Ca.Vh 
Vonia mulieres non habentinfe tantfi calore inna 
q tum:quo malos humores in eis abundantes ualeat 
deficcaremeq? poliunt pati tantum labore neq? tam fortiter ut faciunt uiri: i deo funt eis debiliores in omni uir 
tute & opere: & maxime cu coplentfuum coitu* Sciendum 
cp naturaiob hoc libi tribuit quodda purgamenti!: qd* flos 
nominatur'in uulgari: dc meftruu in feriptura.hunc autem 
humore uirtus naturae eiecit ab eis omni menfe a.xii.anno 
inantea ad annos *xlueLLadplus: nififintgrauidx uel 
la<ftantes:aut eis caufa interueniat q ftringaf :uel nili natura 
liter lit quali hermaphrodita: uel minus calidae naturae un 
de mulieres poftqfunt copletae aetatis mundantur per men 
ftruuuel coitu udperfudoreutrufticanae»Vndeli quae uiri 
faepe uirga coeat uel uirga liricimt quaeda uiduae Scmonia 
les dc caetera fiuntmacrae dc in facie liuidae: Sciendu q? plus 
nocet eis una expeditio coitus q fepteuirodedfi raro coeat 
uel no:& benefluxu purgenfccito icralfant: nififeminis fa 
ciant laboraremel ieiuniis:&ideo aliquantulu cocupifcunt 
coitu cacaloris.naturalis multiplicado femenjfed fi bene ui 
uat cibis dc potibus: dc no grauiter-fatigentur idigentes coi 
tu: utuiduaemorbidae & quaedammonacae dc reclufae : fa 
cile infirmantur. Sc efficiuntur jiuidae & reumaticae; 8c mi 
fersuiuuntiftatu fui corporis hoc ignorantes:& de hoc 
medici nonfemper bene perpendunt; dc eftmagnus defe 
dtus in eis folo errore ♦ Sed cum non fit fibi iuftum talia er 
plorareconfulere debentiurta honeftatetnin comedendo 
uel abftinendo; dccp parum comedantminum temperent: 
fe multum fatigent: & non flent ociofae:aut in oratione ni/ 
mia;& eant per loca hinc illuc; unde per hanc uiam cellam 
tentationes carnis dc humorisfuperflui # Si uero mulierflu 
rum patiatur: dc uir eam cognoicat:faciIefibi uirga uiciaf: 
ut patet in adolefcentulis qui hoc ignorantes uiciaturqua 
do cp uirga quandoquelcpra.Etfi mulier tuncconcipiatco 
ceptus efficietur uiciolus defectu membri ut digiti uel uir 
tute ui fus dcc* De flore mulieris eft ut arboris: quoniam 
fructum non porratnili prius florefeat* Motus uero men 
ftrui eft fecundum lunam; Spermatis uero fecundum fole: 
& donec mulier abundet flore ficpotclVcocipere ficut uir qni femine uirgam erettat: & ficut multis caulis contingit 
fluxus fru&us ab arbore:itapoteftconftri&ura. Vndepro 
utraque caufa folet mulier grauiter infirmari ♦ & ideo ualet 
exitus fangninis de nafo & de uulua &c. Dicit enim Hipo 
cras q> mulier non poteft concipere propter nimiam graci 
litarem & macredinem & propter nimiam pinguedinem# 
Caufa eft quia ex utro que cafu os matricis eft ftri<aum; ftri 
ftura cuiusfemen non intrat repente. Conftantinus uult 
q> mulier habens uuluam nimis paruam quaecognofcitur 
forma pedum non coeat:ne partu pareatimpregnata. Sed 
quiafunt quaedam mulieres lanitatem percipientes freque 
ticoitu:ut quidam uiri dicimus q> omnino'coeant licite* 
autportentfecumiafoidemuelthopation &c. ueluitam fa 
ciant regularem. De embrione dicimu s q? eft limilis fru 
etuqui adhuc pendet in arbore:quoniam dum eft tener in 
ramo cadit leui occalione & perditur: fed quando plus cre 
(cit firmior efficitur obftans uiciis:quibuscadat.cumaute 
eft naturatus ut pirum & ficus cadit & itaeft de embrione 
creato:quia donec non eft bene ligatus:in loco fure fedis fa 
cilecaditliueper faltumfiue per ballum &c. Vndecirca 
principium fui ortus &c circa finem fure natiuitatis facile ca 
ditrin medio uero hoi£ duo# temporfino ita leui ter cadit# 
Tempus uero periculi eft primus menfis fecundusfepti 
mus odtauus nonus.deprimo menfe diemus propter tene 
ritatem nouitatis: 8c de fecundis propter natiuitatem* 
Hipocras dixit quod femina pregnans ante menfem o<ffa 
uum nec poft feptimum fleubothometur: fed menfe qnto 
Sc fexto fecure fi ei fit neceffaria: uerum eft q? cum timore 
fiendum eft: 8e paucus fanguis debet extrahi: & tutius eft le 
abftinere.Homonon debet dicereftudiofe coram pr regna 
te & aliqua qure ipfa cupiat arde 
ter:nec ex eis ualeat habere. Cfi iam multre mulieres pdide 
rint embrione.Etfciendu q? eft appetitus eius tranffertur i 
embrione.Etideoproutroq? tacendum eft .Si ueromulier 
grauidja omnino glifeit comedere cretam uel carbone nc fibi fit periculum edatmodicum:pro medicina utatur ci 
ceribus aifatis fabis Scc. Cu uero p regnas appropinquaue 
rit partui: & timeat caufa motus utatur balneis: 6c 
ungatfe'oleooliux:dc pedesoleorofatoiiinflauerit eosuel 
acento aqua debilitato.Has fatuaz uoluntates ut carbonis cal 
cinx &c.plus contingunt in prima grauidatione & lecuda 
q poftea. Si praegnas quadoqiperdatfanguineorbuelnafo 
uel defubtus fignum eft q? foetus eft nimis debilis & in peri 
culo cum non poflit recipere folitu nutrimentum quishu 
mores lint multiplicati in uentrepregnantis, Et cu fluxus 
contingatex frigiditate:fibi fubueniendu eft cibis calidis 5c 
liccis natura in primo gradu uefinfecudo: aut cibis calidae 
Sc humidae naturae:ut smziberercumino: carnibus recenti 
bus;utgallinai$: for 
bilibustciceribus fra<ftis;odoribusmufci& thuris & huiuf 
modi.Praegnatium quaeda facile parturiunt:ut bene fanae< 
& habentes os uuluae lattbmatricem magnam: & quae plus 
funt macraecf crallae. Grauiter ueroparturmtmultumpuel 
lae;infirm2e:crairie;5c debiles habetes os uuluae ftriCtum* 
Secunda diuilio capituli* Ga. VlL 
Tem dicimus de coitu uirtuofo 8c de generatione 
i creaturae q> uir no debet coilfe recenter neq; mulier 
fpatio ofto dierum.Sciendum eft q? quanto magis 
{permautnufquefuerifferuatunftanto 6c producum & li 
idemfpermaex bonis cibis fuerit generatum tanto magis 
erit digeftum & uifeofum ac uirtute plenum ♦ In cocipien/ 
do uero mulier non debet efte plena floribus neq? omnino 
uacua:fed nouiter mundata; ita q? matrix fit aliquantulum 
munda.Et quoniam uir effundit femen 8c ipfa fuum: uram 
bo femina mifceantur: & cum peruenerit ad puftum exitus 
anum teneat eleuatum fuo polle procedendo ftudioie uer/ 
fus illam partem cuius generatiois giilcit cocipere: raemo 
rando alicuius formofii & femen bene difeurrat in cellulam 
matricis per longum; ut embrio recipiat formam laudabl 
Iis longitudiniSfCompleto menftruo oportet ut mulier co feftim iaceatfuper illud latus;in quoreceperitfeme; & mul 
tum repauiet;nec uulua abftcrgat intrinfecus; nec motum 
fui faciat: nec urinam effundat; nec fe eleuet dele&o ea die 
fingens fe dolore caput &c♦ Vel ad minus in eo latere dor 
miat tres horis;& fi non poterit dormire:fic iaccatcalida* 
quando autem de leCto fur gere uoluerit plane fe moueat; & 
fuauiter uadat;& omnia faciat;a curfuin ea diefe abftineat 
a faltu ab alio coitu; a quaflatione;a multo cibo & potu ♦ Ci 
bus eius fitfanus & bonus &c bene cottus; poli prandium 
dormiat aliquatulum ftas cooperta;ut fit; calida necpoflit 
reciperefrigus:nec fe permittatcognofcere a uiro per fepte 
dies uel amplius ;ne cella referef:* In latere dextro dicimus 
q? mafculus c6cipitur;& i finiftro femina; ut quidam uolfit 
nos uero dicimus q> latus no facit ex: totoled femen tefticu 
li quia de dextro exit mafculus; 5c de finiftro femina uerum 
cft q? coplexio lateris pficitgenerationi; 8c culemeexitde 
tefticulo dextroTentit maior dulcedo q de finiftro;Sc qj prje 
dicfta fint uera iam probatum eft milies; qui habebat tantu 
unu tefticulu:quonia illi q habet tefticulu dextru cocipiunt 
mafculos;& habetes finiftrucocipiut feminas* Sciendum q> 
in hora effufionis eft totum iudiciu coftellationis cocepti ii 
cet fit occultu aftrologo. Vnde mulier debet notare mefem 
diem & hora bono arbitrio quado coit coitu generationis 
fittuceflet iudiciu facile.Generale eft coceptusno ceflat 
ex toto a prole* Vnde dixit Paphilus Saepelolet filius fimi 
iis eflepatrU.proprio femini* Et alius dixitfruttibus ipfo 
fui quas fit dignofcitur arbor» Infuper dicimus q> ficuteim 
poffibile q? ho unu pedem teneatin terra & aliu in caelo; ita 
ipoffibile e q> p uer natus fit fimilis fuo genitori omnino fi/ 
gura corporali uel moribus,Si quis uero his duobus careat 
ens magis uel minus;omnino no e generatus ab eo qui nu 
trit &c tenet pro filio qqcognouerit matrem. Nam de uno 
puteo multi poffunt aquam haurire* Qui uero pofuitfeme 
in conceptu illum plus amat»& ille plus libi fimiliatur tem 
pore difcretiois.Et eft regula generalis q> filii quodamodo plus marcizant q patrizant. un de regula generalis eft q? qua 
toplus uterqjfeabftinet a coitu tanto citius generat poftea 
coiens: utpateti illis qui fe diu feruauerut: quia uirucniens 
ad uxore cito ea grauidat.Et eft notadum q? fi lemen iit mul 
tu:& ltret i oes cellulas matricis: & ibi debito conieruet iep 
te filii generant: 5e feptimus eft hermaphrodita♦ fi qui i me 
dio genera£.& plus leptem no fperet haberein uno partu • 
Tertia diuifio capituli. Forma mulieris in matrice* 
Capitulum oetauum & nonum* 
Ciendum eft ite q> in primis fex diebus poftcoitu 
f genera tantft femine diffufo in locoualitudims ma 
tncis:cuius haec eft forma fecundum difpolitionem 
diuince potentiae fit tanq lac coagulatum fiue butirumtpo/ 
ftea in tribus diebus fequentibus remouet a,qualitate prae/ 
fati ladtis: & fit tanq fanguis. in fex diebus fequentibus ille 
fanguis coagulatur: & durefcitmultum:& fitparuae quanti 
tatis:utperiarotunda.pofteain,xii.diebusfequentibusfor 
mantur membra principalia;quae funt quatuor.f. cor cere/ 
brum epar Sc tefticuli poftea in tribus diebus caetera mem/' 
bra generantur: Sc generata difcernuntur in tota nuflfa. po 
ftea in fex diebus fequentibus caput diftinguitur a fpatulis 
formans faciem fup er genua: & cor & epar 6c tefticuli cum 
fuis propinquitatibus: fecernunt poftea in quatuor diebus 
fequentibus: quaeqi membra totius corporis luam habent 
perfectionem coniunCtim & feparatim:utnatura requirit* 
Et fic tota creatura in tempore diffinito dierum fuam habet 
elIentiam:quaadperfedtionem fui debefhabere: confeftim 
uitam perpetua recipiens ideft anima uiuentem deo creato 
ri fimilem Et hoc totum patet ex uiro per'haec tria metra. 
Tres in laete dies:tres funtinfanguine trini; 
Biffeni carnemtterfeni membra figurant: 
Poft quadraginta dies uitam capit hic animamqn 
Cu prodictu germen fi fe habeat:eft paruiffimu plus formi 
ca & p unCto quod eft in mafifa de qua infinite concreantur: 
ut ouacacrMlorumarisTDecQcreatioe feminas ita dicimus* q>ipfa perficitur in,lxx»diebus adplus:& in.Ixv.ad minus 
unde corpore praefato eiufdem datur ei anima rationalis a 
deo fuo creatore.cui eft tota limilis qux non eft antiqua 
fed noua:ut probat per Auguftinu undeficut corpus eft no 
uiter creatum & anima eft nouiter creata; & in humano cor 
p ore locatur: tamen in alio nung. Dat en im deus anima no 
uam 8c liberam corpori nouo tanq pater fuo filio tabula no 
uam polita & imaculatam; ut cum ea addifcat & fuper eam 
dodrinam exemplo unius magiftriuel 
didus puer poteftatem faciendi de tabula quicquid uolue/ 
rit,boni Sc mali idefttencdimundam & m acui adi & lauan 
di: quod tempus ei durat donec addicerit; dc nolendo ad/ 
difcere libi auferatur a patre» Ita eft de anima nouiter data 
corpori nouo quia eft quodamodo in cu 
ra:obligata eft corpori nouoicum qua & per quam ide cor 
pus poteft mereri laudem bene operandi: quo expeCtat be 
nedidionem aeterni patris & beniuolentiam 
Similiter poteft mereri uituperium male operandi i quo ex 
pedat maledidionem aeterni patris dc maiiuoletiam ange 
lorum & fandorum & caetera. Vnde adeo repellitur quo/ 
damodofuroris ira cadens in manus inimico$fui:quifunt 
praedatores animata fallentiu & 116 obferuantium madata 
folius dei» Si queratur cur infans plene no loquitur tk non 
uadit § cito eft natus utpoftea teporeprocedete; cu anim a 
fitperfeda m corpore:refpondemus q> duaefunt caufe; pri 
ma eft originale peccatu Adae; fecudaeft culpa corporis & 
no eiufdeanimaeicu corpus no litperfedu mfifecundutem 
pus:Se no fecundu naturam, undecrefcente corpore anima 
uiua fe uirtutibus manifeftat» De proprietate aute animae 
fatis praedidum eft m proprio libro circaprincipium quar 
tx diftindioniscap.animo animas» 
De notitia natiuitatis puerorum: fcilicet quando pueri 
nati euadunt & quando non. Ca.X* 
d E natiuitateifantium dicimus 
aut nafcuni; uiui aut moriuntur anteg nafcanf uel nafcendo:unde in natiuitate multa fcitur operatio ineflep 
pter operationem planetarum: difpofitione quorum ferio 
ra multipliciter difponunf. Etob hoc dicimus:cum luna in 
feptimo menfe multum humeftet duriciem humoru: qux 
tenet quelibet embrione in uentre mulieris faSta teneritate 
illi humores defcedunt inferius;ut fuperius exitfex illorum 
quifteterunt in matrice per os uulux: aut cum embrione 
uel poteft exitum: quod totu fit operatione Iunx: quas regit 
omne hominem Se feminam. Quare operante luna in arti/ 
ficiofa natura: fetus exitfolicite de renibus peruenies ad Iu 
cem temporalitatis: unde dicimus cj> fiquis nafcaf ante fep 
timum menfempenitusn5 euaditeo q> oes planetae n5 fut 
operati fua proprietate iuxta curfum lunae. Sed ut ratio lin 
plenius habeatur dicemus de uno quoq; menfemtin 
fra patebit* Si nafcatur in primo menfe nihil exit nifi hu 
morcomixtus multa uarietate congelationis quibufdamfi 
lis eo qcF tuc regnat faturnus: quo coagulatur totu q<J ex Iu 
na fuit liquidum.Sinafcatur in fecundo menfe fanguis fru 
ftatu.exit eo qct tunc iupiter regnat Sc dominaC; operatioe 
cuius humor aquaeus iacouerfus erat in fanguine Se i multa 
mebra licet no fintfic fortia q<f tota creatura polTit haberi 
folida.Si'nafcatur in tertio menfe raro q> nafcatur uiuus pro 
pter fui teneritatecu ex facili Jaceref in uentremec habeat iu 
uamen fui licet habeat uitam. Sulfocaf etiam nimio calore 
pro eo qd* in eo menfe dominat ei marstundee paruus can 
crulus» Si nafcatur in quarto menfe inexit uiuus; & fi uiu* 
ftatim moriet propter fui teneritate Sc nimium calore folis 
qui tunc regnat illi* Si nafcatur in quinto menfe licet ui/ 
uus quandoqp exeat non euadit propter dominum ueneris 
qui eft planeta i genere feminino Se in uirtute debilis. Si na 
fca£ in fexto menfe no euadit propter dominu mercurii qui 
eft plancta cois uirtutis:unde cu feparetur a uentre: Se fit in 
coniunCtione cu luna quae eft deterior eo non pot euadere* 
Si nafcatur in feptimo menfe bene euadit Se poteft euade 
re propter dommiu Iunx; cu per eius regimen fit ordo offi cio# a planctis completis in tali creatura.CopIeto quidem ordi 
neoperatiois»vii.planeta#:qu2efitinfine.vii,mefisautembrio 
nafeitur Sc euadit:aut li no nafcif pditti planetae incipiut regna 
re in creatura ordine ptaxato.Sciedum eft q> ficut in primo me 
fe regnat Satumusin genere &c.in ocftauo mefe iterum regnat 
&c» Si nafcatur in oCtauo mefe natus no euadit licet nafcatur ui 
uus cogrue fortis: & hoc eftppter dominiu. Saturni qui tunc re 
gna & qui fiia frigiditate infrigidat eu: & claudit no ualentem 
[urgere in anima*unde no uiuit ultra die ocftauu. Si nafcatur 
in nonomenle bene euaditfecundu curfum naturae:eo q> tunc 
regnatiupiter quieftplanetapius & bonaecoplexionis. Sina/ 
fcatur in decimo mefe bene euadittqa tuc regnat mars; & ex fuo 
calore coplexione eius cofirmat in meliustcuinueniat creatura 
benecopleta Sc determinata* fte nodum eft q> |>pter illud me/ 
ftruu qcf mifcef cu diffufo femine coccptionis in cellula matri/ 
cis oportet de neceflitate qd* quilibet homo natus tepeftiueaut 
tarde habeat quatuorpaffiones ieuitabilcsffcilicetuariolas: ftu 
ro!as:ferfas& fabiehumidauel ficca. Etfcicdu eft q? menftruu 
eft ita neceffariu ad cocipiendum uelut alume tincturae. & nili 
fit aliquid deillo in cellula ubi fit conceptio generatio no ualet* 
unde fi creatura nafcatur & diuuiuat naturaliter purgatur ab il 
laimunditia. Sciendum eft q? fi erat fluxus quando erat faCta" 
coceptio & de meftruonimis incellularcreaturacocipif uiciata 
in plus aut minus: & tucuirle debet abftinere a coitu: & mulier 
debet ei refiftere cu fagacitate curfus aut huius meftrui eft qua/ 
do luna eft media fiue rotuda: & ifte fluxus quadoq? perfeuerat 
uno die:quadoq duobus:quadoq; tribus uel quincp fecundum 
curfum lunas & coditionis quatitatis uitioruhumoru * Etfcien 
dum q? iudei naturaliter patiunt fluxu fanguis per uirga fm Iu 
na quibufda guttis ut mulieres. De meftruo poffunt fieri nani 
ta maleficia & de fpermate et de capillis pilis &c fanguine &ue/ 
ftigiis peduipuluere 8c limo. Ite fciedu eft q> fi de meftruo fatis 
fuerit icoceptioetipfa creatura lfuauita fatis habebitde pdiCtis 
una quaeq? paffioilla# 
eft purgametu humo# illo#:quib? effectu habuit materia pri/ 
mitiua;un uarioije ficut ftfcurohe &c*fignificat purgametu fui eIe<fti.Sciedfteq> donec ifans einuetre matris uiuit de meftruo 
*f.fe pafcit de illomec recipit fufi alimetft per os fuu fed perum 
bilicft. Vnde ifta eft caufa ga meftruft no difcurritoi mele folito 
quia efficifcib? embrioni:& habet decurfum in ftercus geiiitri/ 
cis:Et hoc fuflficienter apparet per muliere lactate Sc per pueru 
nafcenterquia mulier labans no patie meftruu nili per caufam 
imo meftruu couertitur in lac: & quadoq? incidit ligame infan 
tis ab umbilico quadoq* reperif i eo cibus: que mater eo die co 
medit • Natoifante naturaliter nutritur laete:donec eft fortior 
& manete uirgine in taCtu pirulemali dignofeitur: quia cartila 
go eftfolida:S cu eft femen corruptus eifentitur partibus» 
De modo nafcetis infantis & de uetre matris eius» Ca.X U 
E exituifantis ita dicimus cj> utengp exit foras p os uuluae 
id tame prius eft capite fi fit bene fanus» Sciedft dt mafeu 
lus nafeit fupin^: & fi aliqua uice teneatur in aqua balnei 
8c moriatur moritur ore inferius, 8c femina nafeitur no fupina 
fed eft ore inferius: & fi aliqua uice moriatur in aqua morif ore 
fupina. Nafcif enim prius cum capite quilibet: eo q> eft libi qui 
i dam introitus ad uitam temporalem: ut uideat mundum 8c eft 
cognolcat miferiis plenum: & fuum defectum; dc q> per fenihil 
poteft facere. & cum eft mortuus naturaliter portatur cum pedi 
bus ante ad foftam in lignum fui etfitus ♦ 8c ficut per caput mun 
dum intrauitdta per pedes extrahitur fuum fmeuidens* Sed li 
aliter nafcaf:utpriusexeatpes uel manus &c. uixeuadit: &po 
tius moritur fubito q euadit: & mater eius dolores & mortis 
pericula patitur:Sed fi infans uerfetur in uentre: rarocotingit 
q> mulier euadat de illo partu qn moriatur.Et ob hoc tutum eft 
habere bonam obftetricem quaeperfuamfcientiamfciat fuccur 
reremulieri parturienti cu tanto periculo.Nafcitur uircfi facie" 
uerfus terrateo q> prior fuit nocens :q cito exiuit de manu dei: i 
uirnatus uoce clamat,Oa.femina uero.Oe.qualimafculis dicat 
o Adam quare peccafti quia pro tepatior miferiaifinita:& femi 
na dicat in fuo fametabili cantu o Eua quare peccaftfina tuopec 
cato fumpafluramilerabileuitaihocmftdo.Si afituisfeirequo 
ifanspofiitexire de utero genitricis: cftfit gradis differetia iter 
creatura & ianua de qua exit: dicimus afpicelapide q uno iftu 
oculi eft proficitur in aqua fontis uel flumis &c» exit ab ea quo jiia uifione oculor(5 comprehendi no poteft aperitio aquae necp 
claufura & iic,ppter lapidem ipfa aqua no aliter mouef de fuo 
loco fiue ftatu q> Simile eft etiam de coagulatione falis & de exi 
tu graminis herbae;cuius effeCtus nequid fmaliter coprehendi 
Item dicimus q? ifansii nafcitur rationabiliter eum cofequi de 
betfecundina .i* ilia pellis in quaftetitinuolutusueluti manet 
uitellumouiin pellicula tenuiflimacaufa cuius no difpargitur: 
& tamen eft in tefta ♦ Haec autefecundina cum eft multu grofta 
116 facile partu dirumpitur; & ideoifans dicif: natus uefte. Sed 
cum eft fubtilis penitus laceratur:& cruore tegitur.Sciendu eft 
q? fi infante nato mulier bene purgetur permanet lana: & econ 
trariorneceft mulier aptior ad impregnaduqpoft pnrgatione 
partus:qua? qcitofluxu purgata leuat fe de le£to;& poteft ire g 
domu.Soletenipurgarihinc ad.v.uel.vii.aut.ix. dies adplus; 
& donec no e purgata doloribus affligitur* Sed 11 ultra .ix. die 
differt purgatio in periculocaditaegritudinis.-qua malegrauaf 
& citoicurrit ad morte. Vnde debet bonis cibis refici; & calida 
teneri.ne frigus recipiat;quo mater folet fuffocari & malignari 
Valentfibiftuffae;quiafaciuntceffare dolores; & humores 
deliccan£. Purgamento uero parturientis occultaE uiris &pue 
risuie liteishorror:quiafanguis eft. Vnde ab obftetriceabfcon 
diturin latetiloco domus;utfubpedefchalaj£ uel pofthoftiui 
obfcuro;Si enim friref a uiris quid turpiu lemina gerit ea tali 
ter haberent faftidio q? ea tagere nollent; & generatio fac 
pe ceffaret.Item fi parturiens non benepurga£ illud quod tunc 
remanet in durefeit ad iftar frufti carnis.f.de die in die quo fru 
fto mulier fe credit no diuingrauidata;cu habeat in fe conditi 
o es impregnationes appetitu & uentris coflatione donec ueni 
at ad terminum partus praefto lati. & cu recipiat quali omnia li 
gna partus afflictione tamen nihil parit & tunc patet aegritudo 
nili libi fuccuratur beneficio utilis medicina. Si quaerat cur mu 
lier non eftbarbuta ficutuir;dicimus Sc cu utriufqi cibis 5c po 
tibus naturaliterabundet multis humoribus natura eos depel 
Iit hoc modo:qmin muliere confumitur incremento capilloru 
& fluxu uiroperaugmetu capilloru & barbe 
Vnde illi humores quicouertunturin menftruum efficiuntur pili barbae i uiro: & econtrario. Sciendu eft q> pili mulieris funt 
frigidi dc humidi: & ideo fuo pondere no poliunt plus afccnde 
req ad mamas in quibus conuertuntur male, Capilli uero uiri 
funt calidi St licci: & ideo eorum leuitateafcenduntper quofda 
meatus ufq? ad fauces: Se ibi exeunt fauces porrofas liueporros 
ut fumus de foraminibus camini. 
De rebus quae nocent embrioni & mulieri grauidae. C.XII. 
VIta funt quae nocet embrioni Se no genitrici: & ecouer 
m fo & quaeda utriqi. Vnde uoletes hoc padere documetu 
dicimus q? herba papauer & eius femenocet utriq?.Cau 
fa eft quia inducutfomnuutriqi * Et herba tingit pelle embrio/ 
nis:macula cuius nunqrecedit Sciendu q? papauer & rofula c5 
dida faciut macula candidat rubea rubea.undepregnas inci 
bono utatur neifanslitfomnolentus uelmaculatus. Carole 
poris & leonis nocet multu embrioni: quia ille femper apertis 
oculis dormit Se hic fimiliter.acetu nocet: Sefulzus.i.neruipe/ 
du bou: Se lac. & cucumeneo q> nimia inducunt frigiditate: un 
de portat utriqspericulu. Cuminu Se zafranu nocet embrioni: 
& fua tingunt pelle inpalidu colore; Cepe.alleadaCtucae S»c ane 
tunocent embrioni: quia ex eis . Mei Se aleu.i.radix 
magna in cortice nocet embrionis:quia uiciaf coniunStione di 
manus &c. Tardenafcunt detes:Se eoscito perdit, Ba/ 
filicti abfinthium fal & piper nocet embrioi: quia ex eis eritear 
neficcus; & efficit leprofus nimio calore: Se habebit breues un> 
gues. ei nocet ,ppter epilenfiam: Caro porcas ouis 
& anguillas propter guttas in medullis olfium & bauas in ore. 
Carofalita Secafeusrufticus Se fuffriftus ei nocent; quia ex eis 
fitficcusin carne. Etgluthoifopus caruca carica pignolu offa 
in uinono multu potete iuuant embrione & matrice:quia red 
dunt pingue & in facie colore, faliua menta feniculu petrofiliu 
ualent utriqt quia generant bonu flatu:Saturegia pulegium & 
boragointerficiunt embrione: Fumus candellae extindtae Sc lu 
cernx;fubtellariufulphuris,& argenti uiuiinterficiut embrio/ 
nem: dc nocent cerebro mulieris.Cfi uero embrio fe mouet h a/ 
bens capillos prxftat ex illis dolore mulieri in uentrefeu puShi 
ras Jtem faend,ueft feajndu omnium humo# quatitate tam  fit conceptio c6pIexionara:utait 
Galienusinmicrotegni. 
DecoditionelaCtis & laCtatis & deifantela Ctete. Ca. XTH. 
Ictum eft fupra menftruucerta eft coditione coucrtii; 
d in !ac habens terminum fui afcenfus in mamas pectoris 
Sc exitu uero multiplicant lac 
Sc obleruatprxter partu funtmultamcutpotus aquae frigidae: 
«t patet in pauperculis mulicribustbrodiu epuli herbarum: Sc 
cibi paftx:laganea»::puluiscriftallrfcmenfenugrxci:anifi ane 
ti:& dormire:Sc continuatio lactationis: carnes recetes:uinum 
benelimphatu Scc, Similiter funt qdamlac deiiccantia: fictit ui 
num pUK fortispotentixrnimia uigi latio noCtis: participatio 
in cibo & porucu alia la£tante:piperatuforte:rofmarinus falrca 
rofalita:panis ficcus:caleus:impregnatio:nimmriftitia: acetu 
ftc.Sciendu eft q> lac eft melius Sc peius fecundu natura eorum 
quibus generat. V erbi gratia nutribilius eft ex brodio cibi pa/ 
ftaeqex aqua pura &c. Lac mulieris nigrae Sc brunx eft melius 
(emper illo mulieris albae Sc rubex:nec eft lac utilius infanti Ia/ 
Ctelux genitricis: Sc ifans citius crefcit Sc melius informat cibis 
bonis q malis Sc naturaliter imitaf ueftigia mortalitatis laCtan 
tis;utpatetperillu qui diunutritus eft laCteporcx:&per illum 
qui dudu laCtauit capra frc.quonia prior libenter intrabat ue/ 
ftitusin limu:& comedebat ut porcus: Alter ibatfaltim Sc libe 
ter corrodebat plantas. Ille qui diu laCtauit nutrice fiftulofam 
fuit etiaincofimili parte fui fiftulofus.Lacpgnantis eft quali ui 
rus infanti:cu faciat eum cito inflatu uel feneCtam intrare. Vn 
de bene cauendu eft cui nutrici detur infans ad lactandum pro 
pter ranra pericula qux occurrunt. 
De difpolitione filio# ad parentes Sc econuerfo: Sc de laCta/ 
to ad nutrice non propria matrem. Ca. Xllll. 
Via nalcentm quidaftudio malignatur: Sc fi naturaliter 
q fint maligni ftudio in bonu reformant percaulam.uolu 
nius de fingulisaliqua e tractare. Vnde eft qcFquidnmfe 
melnafcif iut ho Sc bos quidabis ut anis Sc maior pars pifciu Sc 
quidater ut multiplex gen? auulo#: uelut apes & papiliones. 
Pullus uero bis nafcif.f primo oufi poftea pullus Sc c. Ite ala lifiqda generatur coitu;utho & bos. & qdam fine coitu; ut an/ 
guiila cancer:fcorpio &c. Mufca uero Sc rana coeunt fed nihil 
gignut.Ite nafcentiu oium quida nafcitur uiuus; Sc uiuit utho 
mo 8c bos. quida mortuus ut urfus. quida in fruftum carnismt 
leo.quida cxcustut canis.quidam potenscur qualia Sc maior gs 
aialium Sc quida ipotensrut ho.Sciendu eft qcf fanguis canum 
Sc infantu a bimatu Sc infra abfq; dubio liberat lepra per balne 
u n aquae calidae faftu. De amore uero nutrimetis ad nutritu 
Sc nutriti adnutriceita dicimus q> infans quinutritur lnppria 
domo Sc pricipaliter a matreplus amat a paretib?; Sc iple plus 
amat eos:q q ii nutrit extra domu uel ab extraea nutrice. Quid 
facit hoc lac labor Sc ufus.unde qui bene nutrit in domo Sc a ma 
tre plus matre diligit omni tepore: fed qui extra domu nutrit 
diu reductus in domu eft quali extraneus refpeCtu alteri?;tame 
plus Sc minusfecundu locuppinquu Sc longinquu. Et fug hoc 
dixit quida 3c bene: Qui pcul eft oculis procul eft a lumine cor 
dis.Gur paretesplus amet filiu q filius paretes ,R-efpondeo qa 
filius eft caro Sc (anguis parentudedno ecouerfo. undeilli ha/ 
bentpignus in eo:& no iplein eis.Cur genitrix plus ardenter 
diligit filiu q pater Sc codolet illius paflione ei reddens facftaof 
fenia.R-elpondeo quia in eo plus habet carne Sc fanguine; plus 
Sc diutius conferuauitfocietate Sc amicitia cu eo portatione in 
uctre Sc extra ac nutritione la&is Scc. Cur pater plus amatfiliu 
q mater: refp odeo quia femen fuit in eo ;Sc eidepatri 
eft fimiliorq matri. Cur pater & mater nota firmiter feruant 
guerra filio ce diu ficut filius facit contra eosrrefpodeo quia eo 
rum eft caro Sc fjnguis Sc non ecouerfo. unde cum diu lint ufi 
illo ufu Sc tranatu ce nutrimeto fui laboris Sc in tantum como 
datum ideo contingit* Cur parentes ament plus primu q cacte 
ros:refpondeo quia nouus eft: Sc nili elfet naturale q> parui fic 
amaren£:mu!ti perirent. Curcoiugalespiusametunicu filiij 
q quando habet pluresrrefpondeo quia fuu pignus habet in eo: 
Sc cum in eo no habeat amplius eo ideo contingit» Cur auus Sc 
auia plus exterisppinquis fic diligutnepotes;relpondeo quia 
ipfifunt radices germinis huius; unde uidet recuperatum &re 
nouatu quod perditu erat Sc antiquatu* Cur quidam coniuga Its ita fe diligunt ardenter cum iint de extraneo fanguine refp 5 
deo quiaincopiexionefuntfimiles jutambofanguinei &c. uel 
quiaie in bona difpoiitione coniunxerunt.Cur quidam coniu 
gales fe femper habeant odio licet ad inuicecomorenturtrefpo 
deo quia in coplexioenaturaelunt nimis diffi miles: ut unus lan 
guineus.alter colericus:uelfeiunxeruntin mala dilpolitioe pia 
netarum:uel maleficio herbaru funt ligati. Cur fratres carna/ 
les ita fe diligunt licet habeant odio aliqua offenfa: & liquis alte 
rum cora reliquo JIle fuccurritlibi repete: refpon 
deo quiafunt membra unius languinis & una caro licet fepara 
ta.ld ludiciu eftlfororibus.Curpropiqui prole plus fe diiigut 
micem q extranei quis moretur difperferrelpondeo quia uirtus 
(anguinis no dmiditur: utpatetdefruftris camis unius anima 
lisrqiionia ubiq? eft eiufde uirtus. Cur fanguinei ab iuicem ex/ 
traneant; relpodeoquiacdlauitufus uidedi uel offenlioiterue 
nit: Cur uicinus unus pius amat uicinu q loginquu cum am bo 
no fint de una prole: refp 6 deo quiafanguis eft affinis unius ad 
aliu:& pp ufumfe uidendi & forteferuiedi.Nafanguis habet ui 
uultui.Cur duo focii fic fe diiigut: refp odeo qa uiuut uno amo 
reuirtutis.quia utcrqj uultidem. id ludiciu eft de compatrib? 
& de unius artis.Cur chriftianus no bene amat. Sara 
cenum & econuerfodicet utantur adiuice & fibiferuiant: refp 6 
deo quia difcordesfunt in uirtutefidei: quae eft maior qua alte 
rius antecedetis ♦ Cur homo pius amat canem qua porcu & gat 
ta qua lepore & boue qua muiu & equu qua alinum.Htita decae 
tettsrrefpondeoquia que ex his amat eft ei plus affinis in bona 
uirtute ufus dc feruitii.Cur amat ho plus amat bcftia qua lignu 
uellapide:refpondeo quia cum eo homo habet affinitatem pro 
pter uitam animalem. Cur homo pius amat lignum quam Ia 
pidem;& terram quam aquam:& ignem quam aerem. Refpo 
deo quia magis fcipit utilitate uiiibiiiter de praedictis quae pius 
amat. Cur pueri pjus citoadinuicem congregantur & liberius 
comorantur quis fint diuerfee prolis: Et ita defenibus & de ma 
fculis &c .Et de anibus cu auibus; & no caetens animalibus 
rae & econuerfo refpondeo quia uirtus aetatis in iimiiitudineui 
cit eos llc facere, unde didu eft omne fimile appetit fuu finuie* Cur frater non fic inamoratur in fororc qua? eft pulchra Se dele 
stabilis ficut in aliena refpondeo quia foror efteade caro &ide 
fanguis ut probatur dc manu ad manu iolotatturquia derasu 
jpprie manus no capit delectatio feu uolutas:& ita eft deforore 
Scdeolb?de,ple tPplus &mm* £m uicinitatelineae ftfenfudif 
cretiois* Signa mulieris grauidae. Ca.xV, 
Igna mulieris graujdxfuntmulta:inter quae aliqua dice 
f mus hoc loco, Vndc 1'ciedu eft q> mulier quado eit facta p 
gnans non i ea die nili pfumptione coitus fa&i; fed ante 
q fit unus menfis copletus fatis p ot dignofei ab ea & ab altero: 
quia quadoq? ftomacus mulieris eiufde trafmutatin aliud prae 
ter folitum.Corpus etiam quandoq? tranfmutatur a ftatu in fta 
tum:ut3tc<ftoicuruu:& a fano in no fanu gutta uel calore 
Na quadocp mulier in uoce fit rauca: quadoq? iflatur fuu crus 
uel coxa afolitis moribusjutlifolita erat 
efle humilis efficirurfuperba &c. Ite dimidio luna? no patif me 
ftruu nec in toto tepore grauidationis nififit ex magno accide 
te. Quod li fic cotigat aut floribus abundat uel embrio patit in 
firmitate.Etcuiftudcotingitipfa mulier credit perderefoetu 
uerueft qcf bene eft i periculo moriendi.Oculi praegnatis dimi 
nuuf; ideft pregnatis oculi cocauatur:cito fit felfa multo itinere 
uel alio labore;acute intuef.Pup illae funt clarioresialbu 
go oculor inalbat ideft fpilTior apparet:capita mammari! exte 
dun t; ubera coflantur & fdurefcut,a dolore:Sputusfit uifeofior 
Sc forteiputatfpiflus. Pra:diCta enifigna magis cotinguntipu 
ella quaimaturaannoij: & in priori grauidatione & fecuda qua 
poftea.Sciendueft cpfignain grauidauelin maiori parte & qa 
no patitur fluxu tempeftiue fe cognofcit elle grauida* Et ab il 
lo termino conumeratmenfesuenteretiatufeit dolore qnq; in 
renib?fentit:i urina rotuda circa fundu apparet ypoftafis :eade 
ut nebula capia uelut bobix: Et omnino macrior q pinguior: 
& imceflfu aliquatulum grauior poft quartum menfem. 
Signa mafculini concepti in muliere grauida* Ca XVf* 
Ignamafculini concepti in muliere grauida funt ifta: 
f mamma dextra fit groflior & durior paulatim ideft de 
diem diem; uerum eft quodpeft duos menfes fortius patet dc delceps donec laCtet groflior maet licet finiftra fitgrof 
fa. Vnde qui hxc nouit fi nutricem inueniat labantem dc uide/ 
at diferete abas mamas poteft ei tute dicere:lcio qd peperifti: dc 
notata mama ei dicat.Et tunc audietes ueritate ualde mirabunt 
Voles dicere iudiciu pro maiori parte dicat: quae fi fuerit dexte 
ra dicat mafculinu: dc fi finiftra feminam. I dem fiat i facie colora 
ta plus folitorpellis i facie clara dc munda & delectabilis; fit etia 
macrior folito:ac bene comedit & bibit Ieuisicedit;ac fefentiti 
pedib? nili fit per accides: Veter fitrotudus;etm pelle extefus 
ac durus fentif taCtu:nec turbat multu leui occafioe. Motus in 
uentre fit frequens:idem de die dc de noCte. Sciendum eft q? fi 
mulier concipiat mafculum in finiftra parte conceptus non eft 
tam bona: complexionis uelutin dextra» 
Signafeminaecoceptaelmulieregrauida* Ca.XVlh 
Igna feminas conceptas in muliere grauidafunt ifta ma/ 
f ma finiftra efficiat groflior dextra plenior dc durior: ta/ 
men eft quodamodo mollis ad inftar modo pulmonis 
habes fruftula cuiufdam duriciei in eadem; dc hoc eftpoft tres 
mefes de diei diem paulatim:ueter fitplus logus quarotodus 
dc parum extenfus ac durus:ifacie fit pannicuiofa dc in corpore 
pallida nili fiat per accides fit etia pinguis in carne plus folito; 
cito debilitatur leui labore & ingreflu uiarum; dc fc frequenter 
fentitgraue:nec habet bonu appetitu edendi;debilioreft Cepa 
uidior folito.-occafionefputum facit uifeofum;dc flatus ei mino 
rat ;uocecitoperturbat exagitationecotrarii cibi: graue habet 
portatu ex femina refpeCtu mafculi;q fc coceperiti dextro late/ 
re;qd' raro cotingit; puella erit melioris coplexionis;& mater 
fe melius habebit: dc ecouerfo, raro etiam ei mouetur uenter» 
Signa probabilia quibus ad oculum dc intellectu fcitur utri! 
mulier fit grauida mafculi ut famellae* Ca, X VlII* 
Vita funt ligna in genere dc inlpecie: quibus omnis ho/ 
m mo fagax poteft perpendere in muliere grauida :utrum 
habeat in uentre mafculu uel femina; ut illa qua: fupradi 
ximu$;& hazcaccidunt. Lacpregnatis in mulfum palmas ma 
nus prius munda q? ftringas palmis ambabus; dc tunc aperi; 
dc uide illius difpolitionem. Nara fi fuerit in lubftantia fpif/ fum&no aquaticu fignum eft tnafculi.Si ucto fuerit aquaticfi 
& no benetenax:tunc eft lignum feminae ♦ Alius modus:mul/ 
geatur lacfuperfpeculu:& ibi permittatficcari ad folem: quod 
filiccatum fuerit in modii per feparifibiliteneftiignfimafculi; 
Et fi fuerit extenfum & Iatere:ficcatu fignu eft feminae , In chiro 
mantia eft iftud experimentu:fac tibi oftedere una manu a gra 
uida qua uolueris: & tuc cofidera manu &c eius moftru: q fi fac 
rit dextra eft fignu maris:& fi finiftra efignu femella: coceptae* 
Quomodo babetur notitia quot filios unaquazq? mulier de/ 
beatEabereuifo primo partu» Ca» XVlIL 
T qlibet fciat quot filios unaquaeqi mulier debeat habe/ 
u re uifb primo partu:dicimus q? infans exierit de uentre 
matris faae:ac ceciderit deorfum: leuatufque fuerit de Io 
coperobftetrice:afpiciedifunt nodi illius umbilici qui irrogif 
matrici;& quotquotfuerint:tot filiospot adhuc habere&por 
tare:,ppter quid & no amplius » Sed fi nullus fuerit nodus nui 
lumfiliu potamplius habere uel generare culpa erit fua 
no uiri fi deiceps no generabit.Sciendu q? fi mulier nullum no 
dum habuerit in fe nullu filiu poteft generare dato cp oia bene 
faciat. quce funtneceflariaad concipiendu» Et omni uice mulier 
perditnoduunu qui incidit quotiens parturit radicem« Quot 
qro mafculos fit qua?q? mulier cocepturaprimu filium hoc mo 
do notato; Quia quot coronas.capilloijs habebit uel habuerit i 
capite quada fimitadinetot mafculos eft paritura» In fecudo 
ucro partu unacorona fignificat unupartu mafculu: nullaaute 
femina uel nemine alterius generis. Signu eft iftud 
in una grauidatione:qnoniali ambo fuerint mafculi ambi ma 
mx crelcut aequaliter: & mulier eft macra plurimu & bene colo 
rata.Etfiunus eft mafculus & altera femia dextra tnama eft du 
ra; & mulier in facie illius partis e macra & colorata dc in altera 
parre eepinguata aliquantulfi & pallida uel paniculata uenter 
multum tumefcit:& in dextro laterefemper fit motus & fortis 
in finiftro uero rarius & debilis* 
Capitulum lignorum in femina grauida:quibus habeE noti 
tiafi embrio eft fanus uelifirmus: ui&urus fatis uel moriturus 
cito tam in uentre matris q extra» Ca» XIX * Igna fanitatis & ifirmitatis embrionis funt multa de qui 
f bus uolumus hic aliqua denotare. Verbigra du cognitu 
eft cui? generis fit embrio fic dicim? qd* li mama lignifi 
eas embrione prius fuerit plena & dura couenienter:& poftea 
efficiaf: mollis.Embrio eft infirm?. Si uero nimis fuerit mollifi 
cata:& pri?erat multu extefa & plena mulierq? dolorib? torme 
tet:embriopenit?morief: ante partu uel in ptuiuxta couenien 
tia aetatis gceptae. Et ecouerfo exit?la<ftis a mamapgnantis eft 
fignu breuis uitae in embrioetettuepatif: aegritudine* Si uero 
mulier cuip regnat eft bene fana:& in igrauidatioe fua morat: 
& mamaeno retrahunt a uirtute fui augmeti & duricieimeclac 
diffundat ab fq? uioletia fignu eft fanitatis & uita: embrioisjnifi 
contrariu defuper fit fignu lateter a planetis fluxus meftrui uel 
fanguism grauida eft fignu infirmitatis embriois potus aquae 
feminae: Similiter fi grauida nimis grauef;fui &pauida efficiaf 
6c diffidat eft fignu aegritudis in embrione et guas uitae: fiue na 
fcaf fiue non,Huic fermoni addimus ifta doctrina q> gracilitas 
mamajK in muliere fignificat paucitateladtis. Sed taie bonu eft 
&pingue;utpatetinlafteouisrefpeduiili? caprae uel fruftus; 
itecafeo utriufqj.Lac etia dextraeraamx eft melius illofiniftrae, 
Natoifantefiuifitet aperfona fignu Salomonis habente ante 
nonu die puer morif penitus in breui*Si etiapgnansfuper tra 
feat fignu Salomonis abortii: cito Et fipilus nafcat fuper aliqua 
mama$ embrio ifirmaf:&c forteeade mulier.Si mama lactatis 
in ore infantis multu teneat ei dentes cito nafcunt 6c fine dolo 
re, Etfigingiuaru inflationes funt lac mulieris nigrae et bru 
nae et macrae q craflae eft melius infanti ad eum nutriendum. 
De animalibus in genere et in fpecie, Ca, XX. 
Iflerentia aialiu tam in genere q in fpecie multiplex eft*f, 
d natura:,pprietate: nutrimento cibo# ac diffimilitudine 
fui mebraliteriet q, fic iplicat ad multa et ad diuerfa. Vn 
de fciendu eft qcfaialiu ta bipedu qua quadrupedu et deinceps 
qda nafcunt femebut ho et aut bis: ut gallus et co 
iubus.f primo ouu;poftea pullus. Qusdater ut papilio: quia 
primo generat:et ruca facit ouu in folliculu:et ex illo nafcif uer 
misjqui couerfus in papilione rupit folliculu et uolat. Item aia lium quxdam nafcuturparua&ftantparuamt pulex &mufcu' 
la*Quxdamueronafcun£parua & efficiuntur magna,ut canis: 
gatta:agnus:porcus:homobos.& quaedam efficiunf maxima: 
ut elephas. Item quxdafunt domeftica: & quxdam filuatica & 
& quaedam mediocria inter utracp.Sciendum eft q> aliqua funt 
quae cito domefticantur: & quadam tarde & difficulter, Qux 
nafcuntur domeftica funt homines canes & oues. Quae uerofil 
uaticafunt pulices lepores &c cancri.Quae ucronafcunf partim 
domeftica & partim filuatica funt pulli caprae & caetera.Item 
animaliu quadam continet unam naturam & coplexione fui: 
ut homo Sc bos. Quaedam efficiunt monftruofa propter diuer 
fitatem coplexionis naturae: utminotaurus:ipocetaurus; jami 
ilia dc lirena ♦ Item animalium quaedam morant limpliciter in 
unoelementomtfalamandra in igne: Talpa in terra cameleon 
in aere, alec in aquis. Quaeda uero morant commixte intercae/ 
tera elemeta:ut formicae alatx:lucertx:&aues ficcJtem anima/ 
lium quaedam generantur per coitum ut homo bos equus dcc* 
Quaedam line coitu fed ex fola corruptione utfcor 
pio:anguilla rana. Quxdainouo;ut gallus S<c pauo &c ma/ 
iorpars pifcium. Sciendu eft q> fecundu fignificationeaialium 
ab elementis oe animal illo utitur: & requirit in fuo nutrimeto 
unde quiapifces plus funt ex aqua § de exteris elemetis uiuut 
in ea & eam appetunt aues de aere:nomo deterra:&c.Sciendu 
eft 9 auis eft uolatrix: & eadem maioris uolatus in 
altum tanto plus eft aerx naturae: & propinquas aquxex aqua 
ut patet de aquila falcone groto & de conchili. Et fi animal ali 
qua occafione ceffet a nutrimeto fui elemeti cito mutatur in fta 
tum priorem & xgrqtat.Item atalium quxdafunt mollis fub/ 
ftantix & quxdam durx:quxdalongx: quxdam curtx: qdam 
groffx:qdam(ubtilis:qdamlatx:qdam ftri<ftx. Quxdampa 
rum uiuunt:qdam multum uiuunt:qdam facile moriuntur: 6c 
qdam difficile.Item aialium qdam habent corium cum pilo: ut 
equus: qdam lanam & partim pilum utafinus 6c quida pifces» 
Quaedam habent pellem fine pilo & fine lana: ut uermis terre 
ftrfs.Quxda habent pilos & capillos: ut homotantu. Quxda 
habet fetas & pilos ut porcus» Quxdam fpinas:utricius &por cus fpinofus Jtem auium quadam habent in pellepcnam quae 
dam pluma;quadafquama;quadafpinam: quaedam groflam 
Sc afperamrquaeda ifubtilem Sc molle. Item omniu animaliu 
quaedam habent labia ex quibus dicitur ostquaedam non labia 
fed aliquid loco oris;& tuc dicit mufum uel grugnu; uel roftru 
uelfiftula.Et fic quada habent os ut homo;quada mufum utca 
nis;quadaroftrum utaquila;quadam foramen ut elephas. Ite 
animalium quada habet dentes in ore ut homo Sc canis; quae/ 
damferipaturam Sc no dentes ut anfer Jteanimaliu quada ha/ 
bent in capitecornua;quadam nares;quada baiflas. Ite anima 
liu quada habet duos pedef: quada quatuor. quada fex quada 
oCto Sc cetera .Ite animaliu quada uadut Sc non uolant: quada 
uolat Sc no uadunt;& quaedam qu5do<# uadunt; Sc quando# 
uolantJte animalium quada habent roftru curtu; quaedam lon 
gum: quadam fubtile; quadam groffum; quada reCtu :quadS 
tortumtquada ftrjCtum: quada acutfi quadam 
fumum.Item animaliu quadam habet in corio liue pelle multa 
fuperfluitatem:Sc quadampaucatmutpililana; plume;fpina 
mucillagines;& fquama. Item quadam habent criftam ut gal 
Ius:& quada galea:ut upupa;Iaudula;& pauo. Ite omniu habe 
Cium caudam quada habent curtam;quada longam piloru uel 
feta uel carnis uel penna* homo Sc limia caretes cauda'loco eius 
habent mafculos in cruribus. Quada uero habent caudam no 
habent pulpas carnis eleuatas in cruribus. In animalibus cre/ 
fcut cornua ungula; pili;lana;feta;capillus:penna:pluma; fqua 
ma pinguedo;medulla Sc fpina Jtem animaliu quada uiuunt i 
focietate libent fui generis;ut apes:grues;colubi;formica;oues 
Sc catera. Quadam uero folitaria;utfcorpio& aranea. Ite ani 
malium quadam funt multi coitus:utuir;auis pernijr; colum/ 
bus;gallus;pafler: Sc mufea. Quada uero pauci coitus:ut muli 
er;ouis -*gatta;turtur;uefpa. Item animalium quada funt mul 
ti clamoris; uthomocanis;porcus;columbus;rana;pafler:& ca 
tera. Quadam ueropauci.ut grues:Iepus:mulus; Sc catera* 
Item animalium funt pacifica; utoues; for 
mica:agni;& hirudines.Quada uero bellicofa; ut grues cico/ 
nea; galli, hadi &cjtem animalium qua da recipiunt doctrina bonorum morum dtomt homo canis fimia &c. Quidam tar/ 
de;utbos Sc eqtius.Quaedam nung:utferpens:rana:mufca &ci 
Quaedam funt pacifica Sc timida;ut ouis Sc cerua. Quadam fim 
plicia.ut afinus. Quaedam fapietia;ut equus Sc canis» Quadam 
aftuta:ut draco&lerpes.Quaedamfraudulofainmalo; utuul/ 
pesdupus ddcorpio.Quaeda fortia Sc audacia;utleo:nrfus:dra 
co:canis Jigorius &c.Quaedaigeniofa;ut homo & fimia * Quas 
dam uerecunda :ut anier Sc homo ♦ Quaedam in uerecunda: ut 
&C’Quaedauelocia;utteo;lupus dc cer 
uus» Quaedam uero pigra:ut afinus Sc porcus. 
Diuifio capituli de animalibus» Ca» XXI* 
Mne animal habens pulmonem habet uocem Sc ecouery 
O Io.Omne animal habensfaugumcm habet corcfc epar:Slc; 
econuerfo. Omne animal carens ianguinedl parui cor 
poris:ua!de timidum &debile:ut mulca bibio cacer Sc aranea: 
dc ecouerfo utpatet de uiro boue leone Sc caetera.Omne animal 
carens fanguine eft pauci cibi: Sc econuerfo. Omne animal logo 
rum crurium eft longi colli:utfunt grues;ciconeae cochales: dc 
cconuerlo ut gallinae;palleres columbi 8cc»Omne animal non 
laCtansnon mingittut anier; columbus gallina.& ecouerfo: ut 
homo bos:ouis &c. Omne animal carens pulmone caret gula 
dc collomtpifcis cancer gracus cimex &c*Omne aial cares pedi 
bus caret gula utpilcis;lerpes;ruxa;lumbricus Sc uermis terre 
ftris. Omne animal ouans caret uefica ut gallina: pauo dc caete 
Xa. Omne animal futuens Sc generans habet uelicam; ut homo 
porcus. Sc econuerfo:utrana Sc mufea» Omne ouum longum 
dc acutum inpunCtareddit genus mafculinum Sc econuerlo;ut 
rotundum. Omne ouum duorum uitellorum eft duorumpuj 
Iorum. Omne animal faepefpargensfemen fuum; citocanelcic 
dc fi diu uiuiteito moritur frequenti turbatione afflictus; ac ci 
tius moritur non fpargente: ut patet de uiro refpeCtu feminae». 
Omne anima! quanto plus eft calidae naturae tato magis crefcit 
longitudine Sc grolfitudinetac eft tortius dc audacius; ut patet 
de uiro refpeCtu mulierjs.OmneanimalmuItum calidae natu/ 
rae groflam uoce habet:ut patet de uiro rcfpe&u mulieris. Om 
ne animal habens umbilicum cibatur per illum donec eft in ue trematrisfug Sc no peros.Omneanimalpingueeftinceflimr 
dius macilento: Sc eft groflfioris intelledtus in omni ut patet de 
uiro panciato Sc porco bene pingue refpedtu macilcntoru.Om 
ne animal eft calidius in dextro latere § in finiftro:& ad comede 
dum plus faporofius plus etiam eft in carne Sc minus in adipe* 
Omne ouum longum eft calidius Sc fanius ac faporofius rotun 
do;caufa eft quia mafculum.Omne animal femininu nimis crai 
fum non poteft concipere.caufo eft propter frigiditatem matri 
cis Sc fui claufuram cum fit parum apertapropter adipe.Omne 
animal femininum habens matricem fuffocatam uel cadentem 
extra non poteft concipere* Omne animal nimis (anguineum 
cito ex facili putrefcit prope ofla:& apoftematuruel ifirmatur; 
Omne animal bene crafifum paucum habet fanguinem curabi 
Iem:&libeter bibit &fatis:ut patet deporco* Omne animal ha 
fcens aures mouet eas praeter hominem.Omne animal habens 
fanguinem habet cerebrum Sc neruum:& ecouerfo* Omne ani 
jnal uolatile habens ungues curuos Sc roftrum uiuit de rapina; 
coxas habet pulpofas & pedtus groflum ac forte Omnes pifces 
corticales ouant praeter anguillam Sc ranam .Omne animal ha 
bens pellem groflam pilos habet groflbs Sc afperos & fquamas 
Ii eft pileis praeter anguillam Sc teneam quae loco fquammaru 
habent axungiam Sc muci!Iagines:utpatet de porco cane Sc bo 
ue &c.refpedtugattae &c*Omne animal ouansparu dormit: Sc 
curtos facit fomnos. Omne atal habens plus quatuor pedibus 
caretfanguine:utpatet de cacroaquedulcis &falfae qui habet 
decem:fed locofanguinis habet alium humore:ut patet in ape 
mufea aranea &c.Omne animal rugofum caret fanguine:& cito 
tnoritur oleo:ut papilio:eruca aranea &c.Omneanimal ouans 
habet penas uel fquamas uel aliud loco praedidtorum; ut for/ 
mica alta* Omne animal habens mammillas eas habet fubuen 
tre uel prope coxas praeter mulierem quae habet eas in pedto 
re.Omne animal generans omnino habet aliquos pilos: & eco 
Uerfo* Omne animal habes cornua habet pedes fciflos.ut capra 
bos &c*Omne animal habens dentes acutos habet labium fupe 
Cius fciflum:ut canis & gatta refpedtu aliorum uidelicet bouis: 
equi &CtOmne animal habes detes fpiflos Sc fortes in opere eft fans uitae Sc longsmt equus:afinus Scc < Omne aial habes den/ 
tes acutos uel reCtos eft magnae irae: & libenter comedit carnes 
crudas:utleo:canis:urfus.& ecouerfo:ut homo:equus Scc. Ora 
ne aial uolatile Sc natas caret medulla multa in olTibus t Sc habet 
coriu in oflfibusmtanfer refpedtu aial multifan/ 
guinis eft bonae difpofitionis refpe&u 
animal uolans caret mamillis : ut patet in gallina:aue:pifce; for 
mica mufca &c. Omne animal auis parui corporis plus cantat 
§ magni corporis Sc maxime in tempore fui coitus; utpatetir. 
philomena Sc colubo . Omne aial Sc omnis auis diligit fuu fru 
<ftum:& gerit curam follicita de illo praeter cucula quae facit oua 
in alieno nido: Sc ea non alit. Sc praeter coruam: quae deferit pul 
los fuos ufquein tertiam diecaula eft quia pluma eft alba. Om 
ne animal naturaliter cognofcitfuos filios Sc primfi Sc fecundu 
Sc eis praebet prius cibum Sc marna&c* Omne animal generas 
prius dormit ouate.Omne aial aquofum minus dormitaereo: 
utpatet in pifcerefpeCtuauis. Omne animal dormiesfefomni 
at in fuo gradu. Omne aial mafculinu eft in mebris fuis quoda 
modo minus feminino: ut patet in cancris &c anguillis: quonia 
caput mafculi eft minus capite femellae: Sc graffa feminae eft ma 
ior mafculi. Omne aial carens fanguine fugit ipfum libenter p 
pter eius dulcedine : utpatet de mufca ferpente Scc ♦ Omne aial 
habens cor eft fapientius no habentemt patet de uiro Sc uulpe/ 
Omne aial magni pulmonis fatis bibit refped:u habetis paruu# 
Omne animal non habens paru bibit omni uice: Sc econuerfo/ 
Omne animal uiuens de rapina parum bibit utpatet defalcoe 
Sc caetera.Omne animal generans animal habet femininufexU 
pmer partum. Et haec de animalibus in eorum differentiis ad 
prxfens dicffa fufficiant* 
Explicit prima pars libelli huius de Icientiaphilionomiae* 
Nunc icipitfecunda pars*Prooemiu.Ca; XXII>Sc XXIII/ 
Euertentes aute ad doctrina phifionomiae in hoibus 
r Sc beftiis dicimus qcfanimae fequunt corpus: Sc ipfje 
alaefecundufeipfasnofuntpaflibiles amoribus cor 
poris jn quib?jnoran£ certo fpatio uitae tgalis* In c» ius ultimo feparanf: & corpus manet Hoc'ai5t manifeftum eft 
de motibus ualdeper ebrietate uini uel amoris uel rrifticiae Ia/ 
boris 6c aegritudinis. Caufa eft qa corpus & aiafunt unius copo 
litionis;unde agut Sc patiunt. Sciendu eft qcf inter caetera aialia 
no eft turpius aial ad uidendu fine ornatu alteriusquaho dum 
eft nudus, neque pauperius* Nam beftice terrae nutriunt ipfu 
donec niuit:ut aues caeli &c.uerbi gratia fol dat ei lucem: bos ei 
conterit Sc colit terra: & ei omnia ducit de loco ad locurouis dat 
ei lanam: & terra linum :auis dat fibi pena &c.Sunt en:m multa 
■animalia quibus per confuetudine multi hoies & multae mulie 
res appropnant ppter beftialcs mores quos habent & trahere 
nidenf; extra ufum humanae naturae fe applicantes moribus bc 
ftiaQc.no tamen dicimus quod ipfi homines fintipfa aialia: Sed 
in rantu appellamus eos beftiales inquatu uident errare abufi/ 
tate humanaefapientiae.Etficfaepe dicunt ac p-prie appellantur 
ab his hoibus qui habet odio mores beftiales:ut iri hoc exeplo. 
Vide hunc Ieone:huncporcu:hunc afmu: hunc cane:hanc uul/ 
pem.hunc lupu imperatore:hunc abbatem:hunc monacu.huc 
ianftmhuncangelu &c* Item audiatis illum leonem.i quia ru 
git ut leo & clamat fortiter ficut leo.& ita de caeteris fimilitudi 
nis Mores enim hominu no funt nifi pafliones compofiti cor/ 
poris,& animae.Et tales non coueniuntalicui.fempernifi quan/ 
tum difconucniut ab ufu gentiu in loco regionis cohabitantiu* 
Sunt aut multa penitus funt comunia 
tam in hoibus qua in aliis aialibus:uttimor: fortitudo:audatia 
pauor:gaudiu:triftitia:amor:odium:fanitas & aegritudo. Ta 
tnenfciendu eft quod phifionomia non eft fic reCta in beftiis fi/ 
cut in*hoibus:quoQ: iudiciu eftfolo uifufapientis in mebris pau 
libilibusjrerum eft quod auditu & tactu habe6 certa cognitio 
hominis.Namuidendouiruconuenientcr habemus iudicium 
de illo: & fic de muliere, uerbi gratia in uifo uafus logus & grof 
fus fignificat pputium magnum & ecouerfo. & fuper hoc dixit 
quida & bene. Ad formS nali dignofeft hafta baiardi. Et in mu 
lierepes eft fignu uulua:, quia fi fuerit ei pes longus & ftri&us 
ac macer fignificat uulua longam ftritfa ac macram: & econuer 
Item menfura medii pedis nudi eft menfura longitudis uul U£ totius unicuiq?. Vndc dixit gda ♦ Ad forma pedis tu noices 
uas mulieris. Subtilitas pellis i uulua & in uirgme cognofci£ p 
conditionem labiogt oris in uno quoq*:quia grofla labia oris fi 
gnificat pellegroflam: 6c fubtilia fubtilem.Nares nafifignificat 
refticulos hoc modo: quiagroflk friatae fignificant groflos & 
latos tefticulos:fubtiIes ueroftritftos fr paruos in onquoij: offi 
ciu dixit quida.Tefticuli nudi feriunt ad labia culi: nec tantu ft 
riunt polTint faciare forame:Semencoferuant ipfum quoq? fpa 
dere curat. Cognofcif eni omnis iuuenis de uirgimtate Se cor/ 
ruptioeper multa iigna:ut uter que adpirulanafitquia manete 
uirginitate cartilago piruiae naii lentic idiuiiibilis fed ii e uiola 
ta fcndt utibilis.In mafculouirgaere<fta difcoopi£ fr ecouerfo. 
Et in muliere os uuluae infinuat. Ite dicimus q> figna co munia 
pro fcietia no reputant, ut uifus oculor fre. Caufa eft quia ora 
nes getes bene fciunt q> per oculos eft uifus & p er aures audit** 
Vnde ii quis diceret talis uidet quia habet oculos ia derideref 
8c ita defene ppter ligna publica feneCtutis. Aues ad penna CO 
gnofeuntur fr ad ungues:equi ad dentesrcaprae ad oculos Scc* 
Vnde ii dica£ leo eft tortis beitia porcus immudus: ferpens au 
dax.gatta timida fre. Praedifta eni fr iimilia ii uoce aliqua dice 
aliquo pro fcietia no rep,utaren£: eo 9 talia ligna ffiteo 
munia fr oibus nota, unde in his nemo dubitat:ut uiiu uel com 
muniter auditu ♦ Item dicim* q> nullus homo uiditunq hoiem 
ueraciter ex toto eflfe iimile beftiae: licet dicat de iimiis: fed aifi 
mi!at operatione naturae in aliquibusrutin monftruofistin qui 
busnon contradico ♦ lmmopolTibileeftper artem fr per natu 
ram:ut fuitipocentaurus fr minotaurus* Vnde nemo poteft 
phiiionomizare per ligna communia iiue iint hominis liue be 
ftiarum: fed per ligna propria tantum.quneiicet omnes homi 
nes pollent habere: tamen non omnia habent in fe. Quis enim 
dubitat de-iignis communibus: fr ea quis no & ideo ho 
mini fapietinonconuenit q? coram aliquo dicat aliquod iignu 
decotnmunibus:ut uidens hominem fortem ex experientia di 
cat ille eft fortis ut leotbene quidem fcitur q? ille eft fortis ut leo 
fr ca:tera. Oportet enim nos determinarefapieter oia fr lingu 
Ia quie proprie dant fcientiam philionomizandi;ut ex hac fcien da quifcj cam fcientium ut dicemus aperte in fequentibus ualc 
at inter gentes omnem reuerentia Sc honorem famae cu profi/ 
cuo adipifci. Singula enim illorum quae dant phifionomia in 
hominibus funt ea quae f iunt in eis ex motibus corporis* fcili/ 
cet ex forma uel figura a fimilitudine cuiuflibet membri:etiam 
cx colore:in eius leuitate & grauitateiceflus.flatu: <x uoce & eas 
tera» Sciendum eft igitur cp membrorum corporis hominis ad 
quae proprie pertinet fcictia phiiionomix: aliud eft fimplex; ut 
lingua:epande cor.aliuduerocopofitthutpes & manus» Quo 
modo autem haec omnia fint & habeantur in homi/ 
num cui«tradimus praenominatam fcientiam & no alternis ani 
malis per ordinem capitulorum fub fuis rubricis uelut nobis 
uidebitur ficut & quibufda aliis uifum fuerit:utHipocrati Ga/ 
lienoSe Almanforirfufficienter dicemus ii deus uoluerit.Sed an 
te q ueniamus ad totam intentionem noftri fermonis ex prae/ 
rogatiua dicimus cp ualde cauendum eft in omni tempore ab 
obuiatione ftc focietate hoisinfortunati per opus naturae fuperi 
orisrut ab homine cui diminutu iit aliquod mebrum:ut oculus 
manus &c*Ca eft quia quilibet taliu eft factus infelix;& exfua i 
felicitate obftat felici Et huic praeftatin multis nocumentu qd? 
eft occultum homini ignaro; cu ipfenonpoflit perpendere de 
hoc nili per uiam huius doctrinae uel per experientiam fui mali 
Nam omnishomo fe melius poteft cuftodire a fuo publico iam 
faCta offenfa q ab homine infortunato ♦ Caufa eft quia nocume 
tum infortunati eft occultumtinimici uero publicum.Et eft fcie 
dum q? no eft creatura ta bonae complexionis quae ii membro 
diminuatur q> no mutet ftatumfufi aut in peius iolito:uel mui 
to in melius.qcfrarocotingit ii diuuiuit. Vnde dictu eft Caue 
te a lignatis.Et alibi i hole lignato i aliquo mebro non confidas* 
Signacoplexionisrationecoiorisifacie. Ca. XXlHk 
Olor albus in facie uel fufeus intermixtus quali ex albedi 
c ne & glaucedine iiue color gipfeus & p iombetis natura 
liter lignificat frigidam coplexionem .Color rubeus Sc 
ruffus in facie copoiitus ex albedine cum multis lintiginibus fi 
gnificatcalidam complexionem* Coloralbus in facie cu fubtili 
tate mollis morbidus ac intermixtus rubicuditate fignificat te peratam complexionem .Color brumis in faciefignificat bonS 
complexionem. Colorin pelle liuidus & etiam in unguibus fi 
gnificat malam & frigidam complexionem* 
Signa coplcxionis ratione coloris i pelle. Ca* XXV* 
Orpus in pelle albu &ficcumin carne habens aliquid uel 
c multum rubei coloris in locis congruis fignificat dnium 
colere rubeae. Corpus in carne craflum & in pelle album 
& couenieter coloratu fignificat dominiu fanguinis.Corpus in 
colore brunu & in carne crafliim cum aliquatulo colore rubei fi 
gnificat dominiu fanguinis cum melancoli» ..Corpus gracile fi 
uemacillentum fignificat dominiucolere rubere. Corpus me 
diocre.fiinter macrum & grolTum & iter albu & brunum fignj 
ficat dominium fanguinis cu flegmate & aliquantulo melanco 
liae Corpus quod tactu fentitur ua’de calidu fignificat coplexio 
nem calidam.Corpus quod taCtu fentitur frigidum magis q ca 
lidu fignificat complexionem frigida. Corpus quod tadfu len 
titur acerum fignificat ficcam complexioem. Corpus quod ta 
tf:u fentitur molle fignificat complexionem humidam.Cor/ 
pusquodlrepefudatex facilifignificatbona coplexione.Cor 
pus quod rarofudat fignificat frigida complexione.Corpus le 
ue & fubtile inceflu fignificat bona coplexionem. Corpus gra 
ue ac pigrum inceflu fignificat malam complexionem. 
Signacorporiscalidaecomplexionis. Ca. XX VI* 
Orpora naturaliter calida cito crefcut & benetut patet in 
c ifantibus: ac ip inguatur uel deficcanEtueme apparet fibi 
pjocatanhelitus ei eft manifeftus uox firma fortis grof 
fa:In coitu funt fortia 3c eorum appetitiuarbene comedunt & di 
gerunt ac geftat multis abudatcapillis & pili per !oca:qui ptim 
lutgrofTi tk ericii qdeorigita multo calore cordis: ut patet i leo 
ne gallo &c« Signa corporis frigidae coplexiois. Ca XX Vir* 
Orpora naturaliter frigida tarde crefcut paru ipiguanf: 
c uenaeap paret 
uel qfi i auditufubtiliSjUel acutai coitu fut 
debilia & rarocoru appetitiua:parucomedut:male digerut Se 
gcftant \ pelle funt alba fiue rofea colore:Capilli eorum funt ex 
tenfi Se longi fiue fint nigri fiue albi; & funtfubtiksifaciie timet Sc expauefcunt:& ad laborandum funt debilia t 
Signa corporis humidae complexionis* Ca.XXVIlf* 
Orpora naturaliter humida in carne funt mollia Sc ieuia 
C eorum iun&urae funt occultae Sc paucae fortitudinis» un / 
de parum pofliint durare laborem ♦ Timida funt Sc paui 
da quafi ex omn i;male dormiunt:faepe mouentur ad luxuriam 
Nuda funt pilisteius oculi femperlachrymant:pili Sc capilli eoi, 
tum funt extenfi Sc fubtiles Sc boni ingenii ad addifcendum. 
Signacorporis ficcae complexionis. Ca.XXlX1* 
Orpora naturaliter ficca in taCtu fentiuntur afpera:in car 
C nefunt macra:in labore fortia Sc durabilia: libenter Sccd 
uenienter comedunt :iuntfurae raemb rrum libi funt 
manifeftx.Capilli & pili funt grolfi afperi St crifpi. 
Signa corporistemperati Sc fani. Ca.XXX* 
Orpora temperata Sc lana bene comedunt 8c bibunt mx 
C ta conuenientiafui:digerunt 8c difponunttres ei fapiunt 
bonae:famefcunt in horis conuenientibusrgaudent cum 
gaudentibus. bene dormiuntfuosfomnosife leuia fentiuntSe 
uaduntleuitencitofudant: raro uelnungfternutant mediocri 
ter impinguantur:in faciefunt colorata in taftu fun t calida : in 
eis quinq? uigentfenfus conuenienter iuxta conuenientia xta 
tis corporis Sc horae. 
Signa corporis diftemperati Sc male lani. Ca.XXXk 
Orpora diftemperata Sc male fana in omni funt diflimi 
c lia corporib*temperatis Sc benefanis ♦ ,Vndemalecome 
duntmon curant bibere:male digerunt & difponut: res 
eis non benefapiuntnn horis conuenientibus: non fe plene tri 
buunt gaudentibusiimmo quali triftificantur :Se manet triftes 
male dormiunt fuosfomnos;grauesfefentiunt; &grauiter ua 
dunt;Sc rarofudantuelno fudant: oflfitant faepe uel fternutat: 
brachia extendunt:in facie funtpallida uel nimis coi orata: quiqt 
ui8ent:non poflunt diu fufferre laborem: cito reru 
obhuilcuntur: multum foutant in naribus eis abundant luper 
fluitates quafi ad omnia luntpigra:carnes conflant ut nafum & 
quando# pedes Sc manus:St oculi lachrymant. 
Signa complexionis cerebrju Ca.^XXH, Aruam caputnatufaliteffiatctpanifl cerebrfi:& multi 
P tudo eft maxima defenfio capitis. Vnde de co/ 
plexione cerebri ita dicimus: Sicerebru fuerit calidx co 
plexionis homo ipfum habes in taCtufentit multfi calidus: ca/ 
pillis multu abundat:Sc hi multufunt gronfi;oculi eius longe ni 
dent:& uidedo diflernit.peruigil eftfenfmceler argumento:co 
for diu durat:raro abudat fuperfluitatibusin nafo:uix 
ei oculi lachrymat;& eft homo magnae uigilationis: cupidus q 
fiofum pulchro#; & corde tendit ad nobilia. Si cerebru fuerit 
humidae coplexionis homo ipfum habens in taCtu fentif mol/ 
lis Sc !aftiuus:capillis abundat fubtilibus;& ei cito in colore traf 
mutan E: Sc eft etia luxuriofus:fepe fibi lachry mat oculi: & forte 
aliterifirmaturmtfanguine ecc.uiuitbreuiteninnafoei abun>* 
dat multa fuperfluitas:uox ei fonat aliquantuluipedita: caput 
faepe dolet:in perfona eft debilistex facili eft pauidus:teneri eft 
ingeniitpius Sc condolens alterius mali:Sc plus fimplexqfapi/ 
ens:&uani cerebrfi fuerit frigidae complexionis ho 
ipfum habes eft faepe piger: tardi intellectus: durae capacitatis: 
groffi ingenii eius capilli funt leues & extenfi: tarde creftunt: Sc 
Sc in colore funt albi uel quali blundi. Eius oculi raro mouetur: 
Sc breuiter uident:magnus uigilator de noCtetftabilis ppofiti: 
in laborerio tenax & largus cu ratione:in ta<ftu fentit frigidus 
Sc mollis:& eft fubtilis ingenii:Sc aliquantuluadaddifcedu ia/ 
gax * Si cerebru fuerit ficcae coplexionis ho ipfum habes capilli 
ei? iter tarde &tepeftiuecrefcut: undeinloguno cito crefcunt 
fed breues morantur: Sc rari funt in cuti ac groffi in fubftatia Sc 
plus ericii:q extefi:dto incanicie couertunf: bc de facili cadunt 
de capite ut frondes dearborib?;ocuIi loge uidet: Sc ho eft tem 
p crati inceflus &mot?:innafono multu abudat fupfluitates ni 
fi fit exigendi caufa. Ca p ut fap edo! ct: ho eft duri ingenii uan? 
Sc male capacitatis. Si cerebru fuerit calidae Sc 
capilli nafcunt flaui fortes Sc curti uel nigri uel crilpi: homo eft 
multu luxuriofustfic ideo cito canefcit Sc caluefcit: pa# dormit 
innodte:& eftmagni ingenii Sc repentini itelleCtus Sc apprehe 
fionisdeuisin eundo &laliendo:uidet procul: Sc eft uan?inage 
d;s;ac ei eft rarofuperfluitas innafo ♦ Sicerebru fuerit frigidae dc humidae complexionis homo liberer dormit quis male dor 
miat: hebes eftin fa<ftis;faepe aggrauai:paflionibus reumaticis 
dc principaliter in capite dc in oculisrfrequenter abundat fupei? 
fluitatibus in nafo:parum comedit dc bibit, 
5igna complexionis cordis* Cai XXXlH# 
Ordis coplexio fi fuerit calida pulfus e ue!ox:pe<ftus ali/ 
e quantulu eft pilofum ultra aetatem adolefcetiae; in carne 
eft calidus:eft boni appetitus:in facftis audax: in uerbis 
afperti dadotenax:obftinatus; fugbus:iracudus Juxuriofus * SI 
cor fuerit frigidae coplexiois pulfus e ei tardus: pedtus nudus 
pilis:ta<3;9 carnis frigidus:duri appetitus: debilis fortitudinis 
anhelit?art9;uoxfubtilis dc debilis:qfipigerifa<ftis;iuerbisno 
beneplacidus:leuiterpauidus;no benecoedit: dc raro bibit:fle 
raro luxuriaf nifi fit per acci des, Si cor fuerit huidae coplexiois 
ho abudatcapillis multisrqa fmtlogi cito dc extefi; in colorea! 
bi uel bludirmultis abudat pilis exceptio in peCtoreu tatfru car/ 
nis eftmol!is:& eft in colore alba uelfufca;& ali quantulu eft pi 
guis:multutimidus:pauidus;hebes: dc debilis in Iaborado * Si 
cor fueritficcs coplexiois pulfus ei eft durus:corp?totu eft mu/ 
fculofum:in carne macru; manifeftee: pilifunt grolli 
dc curti per loca aliquatulum pilis alpera 8c grofla * Si cor fuerit 
calidae 8c ficcae coplexionis pulfus eft uelox durus Sc fortis: pe/ 
iftus aliquatulu pilofum pilis tortis:anhelit* magnus: totus in 
carne calidus:cito moue£ adira:iracudus manete 
cor fuerit frigidae dc humidae coplexiois pulfus eft tardus dc de 
dc tardusrta&us in car 
ne mollis dc frigidusmo facile irafeit; dc cito iram remittit» 
Signacompiexionisepatis* XXXIIII* 
Patis coplexio fi fuerit calida cognofcit ex aplitudineuc 
c naij: dc ex iiccitate noxae, ufiho hoc hns e naturalit fortis; 
in facie coIorat?;urina ei*>c multu ti&a dc egeftio calidi ci 
bi nocet ei:qa ipm iflamat: dc etia abudat in eo humor coleric?: 
hipocudriis* Si epar fuerit frigidae cople 
xiois uenae apparet artaetnoxa fg erit tenera: dc l multitudic ho 
e debilis:multoflegmateabudat:utfputo Sc mucillagniei nafo 
uria ealbaiuelqfi egeftjo,j.fepc abudat uetofitate: dc multu dfi dunt libi pilifub hipocundriis; Si epar fuerit humkte coplc 
xionis eius fanguis eft turbidus;corpus totfi eft pingue uenter 
fit facile conflatus; caro fentitur mollis; in facie eft pallida* Si 
epar fuerit ficcae complexionis pauco abundat fanguinc;totutn 
corpus manet macrum;ueter gracilis: in facie eft paucus colora 
Signa complexionis pulmonis* Ca* XXXV* 
Vlmonis coplexio fi fuerit calida uox eft grofla anhelit* 
p magnus.pedtus arnplfi & grofliim.Si pulmo fuerit frigi 
dae coplexionis uox eft fubtilis: anbelit? paruus.pedtu* 
ftridtfi & fubtile. Si pulmo fuerit ficc coplexionis uox eft clara 
os ficcum & pauca faliua. Si pulmo fuerit humidae complexio 
ois uox eft claratos plenfilaliua;& raro bibit* 
Signa complexionis ftomaci. Cap* jXJCXVI* 
Tomaci complexio fi fuerit calida digeftio eft fortis: ap 
f petitus magnustfope famefcit; & fitit frequeter; & ei do 
Jetcaput.& oculi patiun£.citoirafcitur; & citoab ira re/ 
uertif* Si ftomacus fuerit frigidae coplexionis digeftio eft debi 
listparuus appetitustrarofamet & fitittcapite & oculisfanus e* 
Si ftomacus fuerit humidoe coplexionis raro fitit: Iputo habun 
dattin nafo multa fuperfluitas; naulea uomitus & uertigo fibi 
eueniut.Si ftomacus erit ficcae complexioisfaepe fitit; lingua af 
peramoxa ficca cu pruritu uel dbili exitutgula afpa & cibi afpi 
late[gluturanf:* Signa coplexioistefticulo#* Ca.XXXVIU 
comple xio fi fuerit calida partesppinquae ue/ 
t ftiunturpilis nigris & ericiis;uirga uirtuofe erigit;lper 
ma exitinfubftatiamultu grofla 6c uifcofa:& cito exit cu 
fricatione coitus:e ti a ante cop lem cntu aetatis co tingit gran de 
defideriu luper uirga manifeftae apparet uence: ner 
ui eoi£ funt fortes: tx pellis grolia. ne Si tefticuli fuerint frigid* 
coplexionis partes uicinae funtmult fi nudae a pillis: & illi qui 
ibi funtextenfi funt;uirga raro erigif;& debilefperma exitli<| 
du & tarde;uenne ipfo» funt occuItae;nerui debiles; pellis fubti 
Iis & mollis.Si tefticuli fuerut humidae coplexiois multo fper 
mate abudant & eiiciunt coitu tame eft aqueu & albu ut Iac:fie 
bene utile ad cocipiendu: tardant multu feme eiicere tpellis eft 
nuiltu nuda a pilis & fubtilis,Si tefticuli fuerint humidae com piationis fperma in ds generant paucumftamen illud eft fpif/ 
fum dc uifcofuni & utile ad concipiendummirga debile extendi 
tur: pili eorum funt breues & ericii afperi dc grolTi opellis uero 
groflfa magisqfubtilis.Si tefticuli fuerit humidaecom 
plexionis uirgapoteter erigi£:& erecta manet uirilit:& etia mo 
uet ad coitu: & multu femen emittit*Si tefticulifuerint frigidae 
&liccae coplexiois uirga tardeerigi6:& cito perdit uirtute: pa 
rum feminis emittit & quadoq? no poteft exire coitu cop leto * 
De notitia partiti corporis i omni aiali» Ca» iXXXVW# 
Or omnibus’aliis membris corporis eft calidiusYiaturali 
c ter:& ex caloreipfius totum corpus uiuificatur: dc tenet 
calorem in exteris partibus fui;& ipfum recipit a fuperio 
riinfluxione;quoficcorpus manet compactum unde a calore 
cordis caeterae partes corporis calefiunt ♦ dc lic po(Turnus dicere 
tp cor eft fonsinati caloris dc origo: poftea epar;& poft illud fut 
caeterae partes carnis dc pulpae* Cerebrum eft omnibus partib? 
corporis frigidius & humidiusad contrarium'caloris cordis# 
mide unum conteperat aliud Adeps naturaliter eft frigidior dc 
dedor quasdam humiditate coagulata.Os naturaliter eft calidu 
dc liccum. Medulla eft naturaliter calida dc humidaois cartilago 
uena neruus paniculus uentrinus eft frigidae & ficcaenaturae;ta 
then eft minus § os. Cutis eft teperata & ,pprie’eft illa q eft 1 uo 
lis quog;c6plexiomultfidiuerfificatunquo/ 
Iliam qa cerebro progrediuntur humidiores funt q illi quj anu 
canafcunf.cuinfuacoplexioeuicinenf; coplexioi cutis quae di 
cit teperata.Gladulne funt frigidae dc humidae & oia mebra qua: 
generant Iacrut mamae fperma tefticuli faliua pulmo.Caro mul 
tu diuerfificat eo q? fecundu coplexione mebri eft calidior dc 
minus calida:tame omnes carnes recentes abfcpfalefunt calide 
& humidae.falitae uero calidae dc ficcae: diuerfificant tn fm loctj 
partis aialis dc qtitate falis.Caro mediocris.i. macra dc craflaeft 
teperata i oi qlitate.unde fm ueritatecaro bene macra ipinguat 
& cralfa macrat.Caro porci caftrati haedi agni uituli gallinae pul 
I09caponis &c,bona eft dc laudabilis eo q? facile digerft: debo 
nu generat fanguine caro uolatiliu facilior ,eft ad digerendu q 
gradientiu; dc quicquid eft ex eis melius funt lacerti lingua pes os &epar.Omnefrixum & aflatum caildum eft & ficcumttmde 
duru eft ad digercndu:&pfona reddit macra: oleu eft humidu 
& calidu. Oua forbilia funt bona & fana: & ex eis melior eft uitel 
Ius albumine.Cafeus malus eft in cibota dulcis § falitus:tamen 
utilis eft dulcis poft reliquos cibosrquia tunc aflumptus facit di 
gerere. Butirum bonum eft & fanum. Lac plus malum eft q bo 
num:& in aeftate melius.Omnemembrfi animalis quantoplus 
eft neruofum tanto frigidioris eft naturg;utpes» 
Signa repletionis malorum Ca. XXXIJ& 
Epletio mal09 humorum qua folet infir mitas generari 
r ofteditur per haec figna;nimia rubedo in facie: pelliditas 
in pelle & unguibus;frequensextefiobrachioril: pluri/ 
maollitatio:lpiflaftemutatio:grauis Aomitio ♦ plenitudo ue/ 
narurexitus fanguinis de nafo ex facili;faepe grauitas capitis: ut 
dolor frontis:tinitus auriudachrymatio oculo^:&pruritus in 
cis:timor depIano;inertia corporis ad eudu 8c laborandurma/ 
gnitudo pulfus:dilTolutio uentris urina turbida: non uolunt» 
rius appetitus debilitasin tota perfona» 
Signa nimii fanguinis. Ca. XL* 
Vmianguis nimis abundat accidit pruritus quali ubia 
< carnis & principaliter in brachiisdn facieabudat rubedo 
continue oris dulcedo fentitur ad fapore pter folitu: fiuc 
ueliculae in ore & in labiis:<jda ardoresfentiunt ipefltore:quo» 
carbuculas appellam*:qbus gfona perdit comedere fle fuos fom 
siosturina rubea 8c aliquatulumfpifla:corpuspinguefcit; resfa 
piuntbonarin efu:unde bene appetit digerit & deponit» 
Signa nimiae colerae» Ca. XLU 
Vmcolera nimis abundat accidit in facie color citrinusi 
c amaritudo in ore:afperitas in gula:litis multa: paucafaij 
ua: lingua ficca ik alperarcaput fepe doletios ficcumide/ 
bilis appetitus:tardus uomitus citrinus uel uiridis cum multa 
amaritudin e.egeftio erit ficca dura Sc pauca quali adufta & fe/ 
tuleta cum multo premitu & laboremrina tenuis citrina ignea 
&clara:uigilatio multa; dormitio pauca;caro macra: fle cor in/ 
ftabile de unoquocp. 
Signanimiiflegmatis. Ca« JtiLlh Vm flegma nimis abundat in ore accidit maititudofali 
« uae.i.fputusmultus:qfifueritalbus dc fluidus eft bonus 
fi uifcofus malus:paucitas fitis:os madidu:gula mollis 5c 
lingua raro bibit uel nunq nifi i pradio uel coena:urina exit alba 
incundopigcr: &in laborando debilis: fuperfluitas abundati 
nafc:oculifiutgraues &fomnoletnfomnus fit longus rcaro un 
dicp fentif mollis dc Iaffiua:appetitus debilis paucus acerbus di 
geftio tarda: in facie color albus fine rubeo colore.egeftio mol/ 
Gs dc paucae foeditatisfin addilcedo eft grofle cap acitatis; oculi 
faepelachrymat dc pprieoimaneipili cito crcfcunr & uugues* 
Signa nimiae melancoliae* Ca. XLlIb 
Vm melacolia nimis regnat accidit ardor ftomachi: mul 
€ dtudo appetitus caninircolor fufeus i facie: fanguis eft ni 
ger dc fpiflus: urina nigra uel aliquatulu ruffa cedens ali 
quatulu ad uiriditate uelpalliditatc; Corpus i tacftu fentitur fri 
gidum: habes eft in laborerio: pedes frigidi funt multum: cor 
fufpiciofamperfona ex cogitatu triftis:facile irofa:Tenax:amas 
flare in folitudine:pauci eft cibi dc potus» 
Notula doctrinalis. Ca* XLlIIb 
Atura nihil facit fruftra: dc in unoquoqp lemper facit qdt 
11 melius eft: dc ideo nulla qualiiatis eft ociofa in corpore» 
Sciendum q? homo a natiuitate fua ufq; ad feniu deficcari 
non ceflat: nafcens ut moriatur. In calida, regione funt gentes 
natiue brunae in pelle:ut patet de aethyopibus:uel rubeae albe/ 
dine in intermixta aliquantulum» Et in carne funt ficcae: crifpx; 
capillos habent dc groflbs dc afperos. Et in frigida regione na/ 
fcuntur gentes longaetin pelle multum albae aut blundaemuda: 
a pilis ud quafi qui in fuo elTefunt extenfi albi uel blundi* Nota 
q? regio eft multiplex in prouincia dc matrice mulieris: quae fi 
utraque fuerit calida creatura generatur: & generata manet ni 
gra uel bruna dc caetera ♦ Et fi fuerit frigida efficitur alba plus dc 
minus fecundum regionis complexionem* 
Ca* XLV« 
E iudicio cognitionis fomnioru ita dicimus 9 eorum 
d aliud eftuerum: aliud falfum♦ Item fomniorum aliud 
fignificat de praeteritis; aliud depraefentibus aliud de futuris:& aliud iignificat nili fantalia. 5c oia ifta attendentur 
elfea astatettrpropter cibu:& ppter tepus lu/ 
nationis quia aliter uidet in infomniis puer & aliter iuuenis; ali 
ter & aliud fenex: & alii & aliud mulier in quolibet fui ftatusdte 
niti ante digeftione cibi fumpti uel nihil Iignificat: aut de pterj 
fis liuefui Jiue alterius quocuq? mo: ut uifu &c,Somniu in dige 
ftione fadtafed nodum perfecta Iignificat de pfentibus fadtis li 
cet fiant cuinteruallis.Somniupoft copleta digeftione cibi af/ 
fumpti Iignificat de futuris oino ♦ unde cu quis dormiedo fefo 
niauerit aliquid & in excitatione fomniilibi uidebitur extrane 
um & magnas fignificationis:& uelletfcire quidfignificat:con 
feftim furgat: & illud notet: aut no.dormiat pl»»s i«pcr latus fu 
per quodiefomniauit.ik tuc recordabit in die: nili multa fom/ 
nia uiderit longo dormitu .In dieautem li aliquid illius fomnii 
oblituslit cratetlibicaputretrorfum ubieftuirtus memorias: 
& tunc cum prasiudicationis auxilio facile erit memor li deus 
noluerit.Item fomniorum quasdam lignificant lucrum : qdam 
damntim:quae dam gaudium: quaedam tnftitiam: quxda aegri 
tudinem:quaedamfanitatem:qdam guerram: qdam laborem: 
quasdam requiem: quasdamfolumodo explanationem fomnii 
uerbi gratia cum homofomniatin hora debita fui ftatus auem 
capere Jucrulignificat:aue perdere damnum Iignificat: plorare 
gaudiumlignificat:riderc triftitiam Iignificat:uellecurrere&c 
no poffeimpedimentu Iignificat: & ita de casteris.Sed quiafora 
nia funtfatis expolita in libro fomniorum per ordinem 
beti: quem ponemus in hoc uolumine libri; idcirco hasc di&a 
fufficiant. 
Somnia fignificantia dominium fcnguinis* Ca. XL Vf. 
Vmfanguis regnat homo fommatfe uidere rubeucolo 
c rem:utminiu:cinabrium:tincftam fcarlatam: lindonem 
rubeam uel uiolateam:morellum:rolam igranatam:fan/ 
guinem fufum:facere nuptias uelfponfalitia uelelfein talibus. 
lomedere cibum dulcem & rem fapidam:fentireuentum:po/ 
nere uentofamnncarnare aliquem uidere carnem fanguinolen 
ram;& huiufraodi tes rubeas aut rubicundo colore. 
Somniafignificantia,4>colenerubeae* Ca. XLVII. Vtn colera rubea regnat homo fomniat fe uiderc ignem 
C ardentemrearbones uiuos prunas accenfas:fandi 1 as;oli 
banum:fomaccm;cereum;fu'gur audire tonitrua caeli! 
rubeum:ignem:inflamatum lapidcmilitcra uerborumiter ali/ 
quos.pugnam;percuirionenrrumore:co'orem :allum:lotho/ 
«iera:auricalum:aurum;ramt5;auripigmentum; capillos blun/ 
dos:amara comedere. 
Somnia fignificantia.d flegmatis. Ca* XLViIF. 
Vm flegma regnat homofomniat feuiderepluuia: ma/ 
C re:flumen:fonte:aqua cana!erputeum:lacu: nauem eun 
tem:pifcem-rhete:linu:abluere aliquid Ut manus panni! 
didere colorem albu:cerufam:caIce:cafeum:bombicem: cadere 
inaquam:fugu!os:lachrymas:fputu:urinam;iirupu aqua hau/ 
Cire lwiuium:natare:capiilos:tegu’as ftillare;& hmoi fimilia. 
Somnia fignificantia. d. melancoliae. Cap. XUXt 
Vm melancolia regnat homo lbmniat fe uidere colorem 
t nigru (Sc fufcum:ut fumu:tenebra:fepultura: infirmum: 
hofpitalcmortuorum cadauer: timorem triftitiam.im/ 
potcntiamielTe m carcereligatum;necatum diabolo.; uefteefle 
ftercoratam:d fimilia. 
Somnia fignificantia caliditatetm Ca. L» 
Onftat quando calida comp 'exio: homo fe uidet in fom 
C niis ftuffarc:ba!neare: ad fblem ftare: icedere per gnem 
fe igne offendi uel ferro uel aqua calida & fimihbus* 
Somnia fignificantia frigiditatem. Cap. LT« 
Onftat gdo frigida cop lexio: ho in fomniis uidet fe dic 
# in loco trigido:glacie uiderertangereniue ferrfi bruma 
plumbu: lapide: ex frigore tremere:criftaIlu;alburncoui 
Uc coagulatum: & fimilia. 
Somnia fignificantia humiditatem. Ca. Llf. 
Onftat quado humida coplexio:homo uidet in fomniis 
# fe tagere rem molle Sc leue fiue tenera comedere panem 
reccnte:biberebrodiu:mingcreaquampa’pare. 
Somnia fignificantia liccitatem. Cap. LtIF. 
Onftat quando ficca coplexio.ho fomniat fe uolarc: in fe 
t fieri ifultus;abcjd ieuitatis capere; & aue uolare pena; f6 litim arboris uibrarc:fchalas:montem:tatrim:exprim<dle alidd 
uel diftillare:& huiufmodifimilia. 
Somnia fignificantia repletionem humo?:. Ca, LIIII* 
Vando repletio humoru eft in corge ho fomniat fe gra 
q uari ab aliquo uel onerari per uoluntare aut uioientiam* 
uclle ire & no poflfcaut fe leuareinec ex debilitate ual ere. 
Somnia fignificantia malos humores* Ca. LV. 
Vando in corporefunt mali humores & nimis regnant 
q homouidetifomniis fe ire per loca coenofa fetidaputri 
da:tangere limum ftercus ficcum; menftruum; rem tur 
bulentam & iimilia his» 
De notitia auguriorum* Ca. LVL 
Vguria funt in canonibus ecdefiaeuenta: tame dicim9 q» 
* quaeda accipiutur per obuiatione hominis uel alteri* aia 
lis uel per auditu uocis. Sc hic & haec augur auguris ide 
cftq> qui&quaeper talefcientia indicat res futuras: &iic per li 
gna huius fcientiae lingula in genere iudicarefcit & nouit, Vn 
defeiendu eft q> augurio?: quaeda iignificant bonu cuentU; ut 
Cofert &c emponenth:quaeda malum euentu: ut uiaran Sc hare 
nan:& quaedam mediuinter utruncp:utfert & confert» Suteni 
qda norabiliarqbus «pprie auguria colideranfrut fternutatio of 
litantis obuiatio uolatusauitncantus auiuiuox audita locutioy 
nis circa propofitunegociiiutfomniu antecedens, unde homo 
facit auguriu homini ficutcaeteraaialia faciuntiut aquila: corni 
cula:nocticorax:coruus:bubo:picus:gatta:canis:porcus: cqu*: 
&caetera. ut habef: in libro augurio?:, item auguriorum quaeda 
fiunt antt:quaedapoft:quaedam dextrae: quaeda finiftre & cu di 
uerfa iintin fua dilpofitioe qciljbetillo?:<pprienoian£;& expro 
prio nofecognofdtirerpretadu. Vnde 
nuniero.xii.ad iftar.xii.figno?:caeli:&fut haec:Fernoua:feruet* 
cofert: amponeth.fcimafarnouatfimafaruet*: & haec fiutin dex 
tro latere. In fmiftro uero latere lut Cofernouajcoferuet* uiar£; 
hariena fcallamoua: Cu aut lfta noia fint grauia Se 
multae lignificationis.ideo placet nobis ea exponere fuflficieter. 
Fernoua e auguriu qn tuexiueris domutuacamfaciedi aliqd 
Sc eudo uicjcs holem uel auem eundo uel uolando r ita quodic  in(finiftrapartetui:&illud eft tibi lignum bon» 
fignificatioisfupernegociu. Feruetus eft auguriu quadotuexi 
ueris domu tuam caula faciendi aliquid: & eundo prius inue/ 
nis uel uides auem uel hominepaufantem ante te in liniftra par 
te tui:& iftud eft tibi malum lignu fuper negocio. Viara eft au 
gurium quado homo uel auis luoitinere uel uolatu ante te tran 
ut ueniens ad dextera parte tui: & tendens in finiftram euane/ 
fcit:iftud ell tibi bonum lignu fuper negocio.Cofernoua ell au 
gurium quando prius inuenies hominem uel auemeunte uel 
oolantem:& le repaufetante te in dextraparte tui uidetc te: dc 
illud ell tibi bonum lignum fuper negocio. Conferuetus ell au 
gurium quando prius inuenis uel uides hominem uel auem le 
repaufante in dextera parte tui uidente: & illud ell tibi maiufi/ 
gnum fuper negocio. Scimafarnoua e auguriu quado tu uides 
hominem uel auem poli te & te conlequi 8c tranfire te: & ante 
n p erueniat ad te uel tu ad eam:alicubi le repauefet te uidente in 
dextero latere tui: & tunc ell bonu lignu fuper negocio Scima/ 
faruetus ell augurium quando tu uides hominem polite uel 
auem paufantem ita q> lit tibi dextero latere: illud eft tibi malu 
lignum fup er negocio. ScalTarnoua eft augurium quado uides 
poft te homine uel auem & ante q perueniat ad te & tu ad eam 
in loco repaufet te uidente lignificat bonum lignum fuper ne 
gocio.Scallaruetus ell augurium quado uides nominemjprx 
ter ire uel aue in loco paulantem ita q> lit tibi in liniftro later tui 
eft tibi malum fignum fuper negocio- Emponeth eft augurium 
quado homo uel auis uenit a laterefiniftro tui tranfit ad dextra: 
nec ea uides repaufarefed euanefcit a tetunc eft tibi bonu lignu 
fuper negocio. Harrenan eft auguriu quando homo uel auis a 
dextro latere tui uadit in finiftrd trafiens poft tergu tui & ea ui 
des alicubi repaufaretuc eft tibi malu lignu fug negocio ♦ Vtau 
te lingula q dixim* euideti? itelligant libri haec poni 
De notitia fternutatiois. Ca. LVIU 
Ternuto.tas.uerbum eft;& fignificatfternutare. Et hasc 
f fternutatio huius.nis.ipfe idem adtus eft qui dicitur lier 
nutatio. Nec aliud eft fternutaio q fumofitas uaporum 
quce afcendit in caput ufqj ad cercbrum.Et cum ibi femper plu* *btind£r nodaa a natura depellitur & cadendo exiti 
fdtu per nares & per os. P6t aute uetari fternutationc fiat qui 
dofentiturcotingcre:Si oculi parufricentur cofeftim cefl*at:& 
aiali tfic caput purga6 a malis uaporib*: ut domus a fumo qua 
do expellitur a ueto. Quid afit una fternutatio uel dux boni uej 
mali ngnificet hic ponam exeplum. Dum enim aliquis homo 
cogitauerit aliquid fuper aliquo negocio emptionis uel intel/ 
lectus fecerit duas fternutatioes uel quatuor aut alibi per 
altera fa<ft&fuerint:c6feftim fe leuetfifedeat: & fi ftati pedibus 
fe moueat & incipiat ire ca cop lendi negociufiue intromittedi 
gpfperabif in eo.Et fi fecerit ultra quatuor fternutationes no p 
tinet fibifuper faCto: culitfub dubitatione fciedi uerirate nili i! 
luduideat adhuc per aliud fignfl ut obuiarionis ligno &c.Siuc 
ro fecerit una fternutatione uel tres oio de lquat oia tam in dice 
doq in faciendo:eo 9 de facto non pollet rucnire ad bonufme 
nec cito nec facile.Itefi duo homines quali in uno momento fe 
ceritduas fternutationes :ideft quilibet eorum feceritfuamfter 
nutationemttunc ei eft bonum lignum faciendi aliquod ppofi 
tum incerto faCto undeftatim incipiat negocium: & profpeni 
bitur in greflu maris caulanegociatiois tx ctia per terra. Du« 
fternutationes ei bonulignu ngnificant:& econuerfo:ut de una 
uel tribus.Itecuqsrecetcruenitin loeu una fternutatio ei bene 
fignifjcat:& ecouerfo ut duae uel iiii. &c Jre una fternutatio Iali 
qua nocfte fcta p queq de familia dom* bonu fign 'ficat: ut lucrfi 
&c Duae uero maiuutdanum &c. Veru eft 9 iileq fternutatre 
cipit partem fignificationis hac 9 cetera participa 
bunt cum eo de illo euentu. Ite li dux fternutationes fiant omni 
noCte ab aliquo & illud cotinetur per tres noCtes lignum eft 9 
aliquis uel aliqua de domo raorietnriuel aliud danum domui 
cotinget uel maximum lucrum.Item in introitu domus li quis 
nouiter habeat una fternutatione tute intret eam habitaturus 
5i uero duas exeat: & eam non habitet.ltem homine iacenre in 
Ie<fto fuo fi uigilauerit & fecerit unam fternutationem eft libi fi 
gnum malum [firmitatis uel damni * Si uero dormiar & fecerit 
unam fternutatione peius fignificat.utgrandem tribulatione: 
ifitorccm perfonasuel impedimentum grauiflfzmutmaut rerum perditionem; Si nero aliquis in ledo iacendo duas fecerint fter 
nutationes Sc uigilet lignum eft bonum & lucri uel fanitatis 8c 
extera. Sed fi dormiebat tunc eft melius. Et fi omni node duae 
fiant fternutationes ufq; in tertiam nodem tunc eft fignu opti 
mum aut in lucro aut in alio honore Sc extera. Item fi aliquis 
tota die iuerit ut mercator Sc peregrinus aut partim in die: Sc 
repaufauerit in aliquo hofpitio:Sc ibi repente faciat duas fter 
nutationes locum mutet & uadatin aliud hofpitium eo quod 
profperabituralioquinaduerfabitur.Itemcum quis petedoali 
quid caula operadi eam rem uel tetigerit Sc habuerit unam fter 
nutationem:confeftim: difcedat de loco illo: Sc p ermittat oia i 
lic; & alibi tentet: Sc tunc inde profperabitur aliquantulnm. EtI 
fihabueritduasfternurationes toilatipfam fecure: Sc eam rem 
non permittat:nec amplius differat. Item fi quispoft peradum 
fadum nuper de aliquo una fternutatione fecerit: tunc eifigni 
ficatur q> omnia in pado ftabunt firma. Si uero tres fecerit pa 
ftum non feruabitur. Ite fi quis fummo mane in die lunxcu dc 
ledo leuauerit habuerit unam fternutationefignificat q? totam 
ebdomada habebit pfperam lucro uel alia coniolatione.Si uero 
duas habuerit totucotranu erit. Item fi quis perdiderit equu an 
riulum &c.& exiens domufuam caufa quaerendi; & in exitu nu 
per habuerit unam fternutationefignificatur ei remfua recupe 
rare.Si uero duas habuerit nunq re adiueniet.lte die dnico fum 
mo mane cu qs fe leuat de ledo tres fternutationes habuerit ei 
bonu fignificat. Vna uero malufignificat.lte antepradiu uel ce 
na quali uoles icipere comedere duas fternutationes fecerit bo 
nu fignificat una uero malu. Virifirmus iaces iledofi timeat Sc 
diffidat Sc habeat una fternutaionefignu eft mortis.Si uero du 
as euadet.Mulier grauitifirma fi in ledo habuerit una fternuta 
tione eft fibi fignu liberationis. Dux uero morte fignificant. 
Nunc incipit tertia pars :in qua continentur capitula Phifio 
pomis i fpecie utriuf# fexus uiri Sc mulieris, Ca. LVIII; 
D particulas quidem corporum utriufq; 
hcet uiri Sc mulieris penitus reuerentesfecundum 
feriem formx cuiudibct pcrloii x l oi ftatii fui dici 
musq>phjfionomia eft ingeinofa fcientix naturae per quam cognofcituruimis & uitium cuiuflibet animalis i Et 
quoniam membro# quaedam funt liuiplicia: ut lingua cor &c. 
quadam uero compofita:ut oculus naius &x. Idcirco dicimus 
fp multa funt figna qua? fimul uiuont:fomnia quorum dant iu/ 
dicium lapienti* Et ideo fciendu eft multiplex eft differentia 
inter uirum St muliere cadens in iudiciofcientine quae dicit p hi 
lionomia. Quare accipieda eftpprieinuiro:fidpropriein mu 
|iere»Caufa eftquia uirinomnicopofitioneipfam plenius ap/ 
prehendit cj mulier: ut euidenter apparet in lcientia canonum 
qui funt intra per modum capitulo#. & ob hoc dicimus $ pro 
uiro intelligatur proprie iudiciu uniufcuiufq? capituli: dep mu 
liere impropric:coperato tamen intelle<ftu ipfor» ad idc.Qua/ 
re magnum ingenium debet adhiberi 
nium quae funt neceflaria huiciub ui collectionis prius cjiudici 
um pferatur utriulquefexus: fi cafus cuenerit in aliquo iudican 
di.uidemus n.uirum in facie confimile mulieri:quem cfi faga/ 
citer afpexerimusfic St ficiudicamus deiIlo:& ita decaeteris par 
tibus corporis ut manus Scc. Videmus etia mulierem in facie: 
& hxc|erit carnaliter fimilis uiro fola difpofitione membro#,£ 
tam altera# partiu corporis ut manus &c.qfaciei:nuquid iudi 
camus de illa que admodfi de uiro poflumus iudicare c nequaq 
fed aliter & debilius pro eo q? coplexio mulieris ualde diftat a 
mera ratione & coplexioneuiri in oibus.nifi in uno modo qui 
dicitur cois efle.Sed de comuni duae gtes attribuunf uiro & ter 
Cia mulieri* Vnde uoletes ordinecium & fingulo# partiu me/ 
bro# retinere: a Capite nuc incipiemusprincipaliter: St pone/ 
mus rubrica unicuiq; parti totius corgis humani: & no alterius 
alalis:ut opusnoftru lit facilius omni lectori. Ft connumeratis 
oibus membris particulariter a ffimo capite ufq? ad plantas pe/ 
dum finiemus ipfum opus cu auxilio dei :qui de nihilo cuntta 
creauit:& difcreuit:fo!us gubernans omnia: St difponens ma/ 
gno regimine fapientiie qua: non fallitur» 
De capillis. Cap. LfXV 
Apilli plani fieextefi &in colore albi uel bifidi fi fintfub 
€ tiles St molles fignificant homine naturaliter timidu cor 
de; debilem uiribus:pacificum jn fdcietatibus;ubiqj con aenientem & manfuetu.Capilli groffi & ericii ac breues fignifi 
eant homine naturaliter forte fecurum:aucbce:in quietu ;uantt: 
faepe fallace;cupidum pulchro^: & pius iimpiicem q fapietem 
licet fortuna ei faueat»Cuius capilli funtmultu crifpi fignificant 
homine duriingeniitaut multae fimplicitatis:fiue utruque» Cu 
ius capilli funt multi fuper tepora faciei Sc fup er fronte: quibus 
frons ualet iudicari pilofa fignificat hominem fimplicemtuanu 
luxuriofumtcitocredetem alteri: in moribus & loquela ruftica 
lis 3c groffi ingenii. Cuius capilli funtmultu ericii & eleuati Sc 
cefareaz ex fua tortuofitate fignificat hoiem ualde fimplice;auda 
cem:fuperbu:duraecapacitatis:ueIocisirae.mendace:luxuriofu: 
maliciofum:in malo praefumptuofum.Cuius capilli in angulo 
frotisfuntualde ericii & omnes eleuati uelpartim ex eis fitque 
frons calua fignificat homine limplicem Sc partim malitiofum 
cum fagacitatemodoge. Cuius capilli funt multi. id eft fpiiTi 
per totu caputfignificanthoiem luxuriofum:Sc bonae digeftio 
nis:uanfi;uelocis crudelitatisrpigruin agedis malae memoriae: 
cupidu multoKrac infortunatu.Cuius capilli funt rubei fignifi 
eant homineinuidu:uenenofum;fallace;niperbu:& maliloquil 
Cuius capilli funt ualde blundi fignificat homine conueniente 
ad ofa amante honore: &c uanagloria habentem» Cuius capilli 
funt ualde nigri fignificat hominem coueniente adoiaplus ad 
bonuq ad malurin officio & opere ftudiofum:fecretu: fidelem: 
Sc no bene fortunatu. Cuius capilli funt quali albi uel glauci fi 
gnificant homine bonae conditionis & conuenientem ad oia:ti 
midum:uerecundum:debiiem: boni ingenii: tenerae capacita/ 
tisrduram ac crudelem fortunam habentem» Cuius capilli funt 
mediocres in quantitate & colore fignificant hominem coueni 
entem & plus tendentem ad bonum q ad malum amante uita 
p3rificam:munditiam dc bonos mores, Cuius capilli tempore 
iuuetutis fut cani uel eft caluicies fignificant homine mouetem 
faepeadIuxuriam;uanum;audacem;inftabilem;loquacem, 
De fronte. Cap. LX. 
f Rons multfi eleuata i rotudu fignificat hoiem libale ami 
cis & notis:l:etfi;b6i itelleCt?;altitractabile:& multis gra 
tiis uirtuofu* e plana pelle & offe Sc no cotines rugas fignificathominem ex facili litigantem.uanum.fallacem. plus 
fimp licem § fapiente. Cuius frons eft nimis parua ex omni par 
te fignificat hominem fimplicem. cito irafcibilem facilis crude 
litatis.cupidum rerum pulchrarum.curiale. Cuius frons eft be 
he rotunda in angulis tempo$ ♦ ut ofla quafi appareat Sc nuda 
pilis fignificat homine boni ingenii Sc clari intelleftus, multas 
audacias.in malomagnanimu.cupidum pulchrorum munditi 
orum Sc honoris. Cuius frons eft cufpida in angulis temporii 
ut ofla quafi foris permaneat,fignificat homine uanum Sc infta 
bilem.in omnibus debilem,fimplice. Sc teneras capacitatis ♦ Cu 
ius frons eft in teporibus quafi conflata groffitudinecarnis. ici 
licet q> habeat maxillas carne plenas fignificat hoiem multi ai: 
fuperbu iracundum Sc groflfi ingenii. Cujus frons eft rugota Sc 
decliuis a medio ut fit quafi duplex in facienafi fiue habeat ualle 
fiue non fignificat hoiem fimplice. magnanimu.magni igenin 
Sc crudelis fortunas.Cuius frons eft magna ex omniparte Sc ali 
quantulu rotuda nuda pilis uel calua paru uel fatis fignificat ho 
mineaudacem.boni ingenii Sc intellecftus.fagace. malitiofum* 
magnanimu magnae irae no benelegale.& ideo facile mendace 
Cuius frons eft ualde longa & alta in rotudumita qj facies Uer 
fus mentu fitfigurata in acutu fignificat hoiem fimplicem, ejebi 
lem.conuenienter legalem, Sc crudelis fortunas* 
De Ciliis. Cap, LXI* 
Ilia artuata multu Sc quas frequenti motu eleuanf in altu 
fignificant hoiem fuperbu ;animofum,uanagloriofum* 
audacem minace.cupidum pulchrorum. Sc conueniente 
adutraqp. Cuius cilia funt deorfum declinata cum alteri loqui 
tur uel altei£ intuetur quafi latenter fub eis fignificat hominem 
ualde malitiofum uelfallace:medace:proditorem:tenacem: pi 
grumtfecretu pauciloquum Cuius ciliafunt rara a pilis fignifi 
canthominefimplicem:uanu:debilem:cito crudele: Sc infocic 
tate fatis conueniente. Cuius cilia funt naturaliter p licata deor 
fum ut quafifintcrifpafignificant homine inuerecundu: pigru 
fufpiciofum.tenace:iuidum:& in multis facilefeduftorcm. Cu 
ius cilia funt ualde‘breuia Sc in colore alba uel blunda fignificat 
hominem quafi ad omnia conuenientem debilem;timidu; faci !c accito alteri credentem fit conucrtibilem* 
De interciliis* Ca* LXII 
Ntercilia fignificat homine tenace:inuidu;lecretum:f*r 
i gace:ualde cupidu pulchroru.uanx fortuna::& plus cra 
delis q delefitabilis * Cuius intercilia funt longa ualde fi 
gnificant hominem aliquantulu durae capacitatis: fubtilis intel 
le^us:magnae audaciae multae fidelitatis: fit amicitiae clarae dc g 
fertae* De oculis» Ca. LXHh 
Culi magnij.groflfi fit multae aperitionis fignificant ho 
o minem frequenter pigrunrquadoq?audace;inuidu par 
tim uerecundum: fit partim nonfecretum: conueniente 
tenacem uanum:leuitermcdacem:magnaeirae:malae memoriae 
grofli ingenii: & parui mtelledus: fit minus fapientem q fe re 
putetfeire» Cuius oculi funtin capite quali abfconfi ,i cocaui in 
tus fit longinqui uifusfignificant hominem fulpiciolum:mali/ 
tiolum:magnae irae;peruerli moris: ualde mcmorem:audacem 
crudelem facile mendacem:minacem:uitiofum:luxuriofum: fu 
perbumfinuidum&fedufitore.Cuius oculi foris ualdcprceemi 
nent fignificant hominem fimplicem adftultumparfiuerecun 
dum:aliquantulumlargum:facileferuitialem:groflfiintellefitus 
dc ingenii:citoconuertibileadutrunq?* Cuius oculi acute intue 
tur fit ftudiofeciliis declinatis fignificat hominem malitiofum 
& multotiens feduftorem:falfariu:£epe mendace inuidu; tena 
cem:fecretum:impiunec bene legalem» Cuius oculi funt parui 
fit rotundi conuenieter fignificant homine uerecundu: debile: 
fimplicem:citocredentem dicta alterius:gro(Tiingenii:tardiin 
telle&us fit frequenter crudelis fortunadiberale alteri &coue/ 
nienter uerecundu ♦ Cuius oculi funt obliqui fignificat homine 
fallacem:fagacem tenacem:inuidum:iracundum:medacem: dc 
ih multis malitiofum»Cuius oculi funt uarii dc ittiitu uagi figni 
ficant hominem fape mendacem uanu:fimplicem:luxuriofum: 
fedu&orem:cito alteri credentem: inuidum:animofum cupidu 
pulchrorum: & facile couertibilem ad utrucp ♦ Cuius oculifxpe 
coniuent:& mouen6 ante fit retro fignificant homine luxurio/ 
fum:inftabilemfaepemendace:faciIefalfarm:proditore:infide/ 
lem:pfumptuofum:& duru ad crededu alteri» Cuius oculi in al bedine aliquantulam funt citrini fignificant hominem fimplice 
fcrpe mcndace;uanum;fallace;fazpe iuxuriofum: infidele alteri: 
Sc co uenienter fecretu: ualde fui fenfus: & m agna? iras.Cuius ocu 
lifunt multi motus aut duri liue tardi intuenres tame acute cu 
reclinatione carnis fignificant homine ualde maliriofum 
in multis;uanu:pigrum:mendacem;infideIe:iuidiofum;& rixo 
fum* Cui? oculi funt quafi rubei uel uitiofi lachry mis uel fangui 
nefignificant hoiem iracudu;fugbum;dedignofum:crudele;in 
uerecundu:infidele:medacem uanfi;fimplicem;tenere capacita 
tis:fedudtore:& ex facili piu. Cuius oculi funt ualde groffi quali 
fimiles oculis bouu fignificant (lominem fimplicem;tardi intel 
lectus malaemiemorias: Sc groflfi nutrimenti. Cuius oculi funt 
in forma mediocres tendentes ad nigredine fignificant horni/ 
nem couenienter pacificum;mafuetu;legalemingenii boni ma 
gni intellectus; Sc conuenienter alteri feruitialem* 
Denafo; Ca* LXIUC, 
Afus longus & aliquantulumfubtilis fignificat homine 
n audacemtcuriofum infantis iracundum;uanu;citocon/ 
uertibile ad utrucp: debile; Sc ex facili credente. Cuius na 
fus fuerit longus & extenfus habens punitam deorfum declina 
tam fignificathoiem figace; fecretu. conuenieter 
alreri fiddem:probu in agendis Sc fupplataneum.Cuius nafus 
fuerit fimus fignificat homine impetuofum uanu;mendace;Iu/ 
xuriofum:debilem;inftabilem:cito alteri credente Sc conuerti/ 
bilem ad utruncp*Cuius nafus fuerit in medio latus Sc declinet 
ad fummirate fui fignificat hoiem facile mendacem; uariu luxu 
riofummerbofum Sc crudelis fortunas. Cui? nafus fuerit undiqp 
groflus Sc bene longus fignificat homine cupidu omnium pul 
chrorumfin bonis fimplicem:in malis fapiente:couenienter be 
ne fortunatum;fictuolum in eis quas cupit: fecretum: Sc ualde 
minus fcientem q fe fcire reputet.Cuius nafus fuerit ualde acu/ 
tus in puncta mediocris inter longum Sc curtum groflum Sc 
fubtilem fignificat hominem cito irafcibilemmalde lui fenfus;fa 
cilerixofum Sc dedignofum:fagacem;debilem:malitiofum :fe/ 
ductorem:minacem Sc memorem .Cuius nafus fuerit ualde ro 
tundus i extremis Sc cu paruis naribus fignificat hoiem fugbui grofli nutrimentitcito credentem:uanum:largum St fidelem. 
Cuius nafus fuerit nimis longus St in pun&a plus fubtilis § 
grofliis St conuenienter rotundus fignificat hoiem in loquen/ 
do audacem:in agendis probu:facileiniuriofum:fallacem:inui 
dum:tenacem:infide fecretumrcupidum alieni; & multismo/ 
dis Iateter malitiofum ♦ Cuius nafus fuerit retortus St curuatus 
in furfum & longus coucnienter habens pudtam groflam ligni 
ficat hominem audaccm;fiipcrbum,tenacem;inuidum:cupidu 
iracundum:Iuxuriofum:mendacem;ledud:orem; uanaglorio/ 
fum:infidclem:rixofum,Cuius nafus fuerit in medio ualde ele 
uatus fignificat hoiem fxpe mendace:uanu;inftabilem luxurio 
fum:citocredentem:importunum:ingeniiboni; grolTi nutri/ 
menti:St plus fimplicem quam fapientem St malitiofum,Cuius 
fuerit qualitate rubicundus ultra omnem fpeciem exterorum 
fignificat hominem auarum impium;tenacem:luxuriofumfup 
ptantanex bonitatistgrofli nutrimenti St ingenii; tenera: capa 
citatis.Cuius nafus fueritconuenicter grofius undiq; St fuper 
puntf am planus aliquantulum fignificat hominem fatis pacifi 
cum:manfuetum;fideIem:Iaboriofum fecretum:& boni intelle 
&us,Cuius nafus fuerit fuper pun&am aliquantulum pilofus 
St undiq? grofius conuenienter St in iu&ura frontis parumfub 
tilis fignificat hominem bonxeonditionis in omnibus: St con 
uertibilem facile ad utratj? * Cuius nafus fuerit ubiq; grofius na 
res habens latasfignificathominemgrofliingenii; &plus fim 
plicem quam fapientem:mendacem:fa!lacem;fubdolum;rixo/ 
fum;luxuriofum:inuidum: St uanagloriofum. 
Denaribus. Ca. LxV. 
Ares nali ftriftx ac fubtiles fignificant hominem haben/ 
n tem paruos tefticulos:fagacem:dedignofum* mendaces 
_ fidele uanagloriofum: cupidu in agendis mo 
deftuCuius nares fuerint magnx St amplx fignificant hoiem 
habetem magnos tefticulosduxuriofum;proditorem uanu;fal 
fum;audace:mendace;inuidu:cupidu: grofli igenii; tenace;pa 
ru timidu.Cuius nares fuerit ualde obtufcc fignificant hoiem in 
fcipiete;uanu;mendaceXuperbu;alperx fortunx; & bellicofum. 
DeOra Ca. LXVi. S magnu & latfi ex claufura & aperitioe fignificat homl 
o nem audace:iuerecundu:facilebeIlicofum:mendace: uer 
bolum nouigeruIu,comeftore:i'mundu:groflTi ingenii te 
nacem:& ualdeifcipiente. Os cuius fueritparua claufura fit ape 
ritio fignificat hoiem pacificu:ltimidu:fidelem: fecretu tenace: 
largum uerecundu:dotf:rinalem:& paru comedente. Cuius os 
fetet flatu fignificat homine in epareuitiofum;fa:pe medacem: 
uanum lafliuurfallacem.tenerae capacitatis; grofifi intelle&us fc 
dud:orem:inuidu;cupidu alieni: & couenienter alteri largumo 
uigerulum:cito.credente:&p!us fimplicem quafapiente.Cui* 
os redolet flatu fignificat homine conuen iente;fapiente: in dan 
do & retinedolagacem:fecretu:cupidu pulchrorum;fide!em:ci 
CO credentem &c conuertibilem ad utraque. 
De Labiis* Ca. LXVlL 
Abia oris ualdegrofiauel nimium reuoluta foris figni/ 
I ficant hoiem plus fimplice quam fapientetcito credente: 
grofifi nutrimenti:& conueniente ad utraque. Cuius Ia 
bia fuerint couenienter fubtilia & no multu foris retorta figni 
ficant hoiem diferetuin omnibus:lecretu:lagace:iracundum:& 
multi ingenii» Cuius labia fuerint bene colorata & plus fubfi/ 
lia qua grolfa fignificant hominem bonaecoditiomsin omni/ 
bus & cito couertibile ad utrtlq; & citius ad uirtutes q ad uiti a 
Cuius labia non funtbene aequalia in omni ita q? unum fitma> 
ius altero fignificant hominem plus fimp Iiccm qfapiete: grof 
fi ingenii:tardi intelle<ftus:&: uarix fortunae. 
Dedentibus. Ca» LXVHL 
Entes parui & debiles in opere & rari & curti fignificant 
d homine debile:boni ingenii:teneraecapacitatis manfue 
tum:Jcgale:fidelem:fecretu:timidum:uitae breuis;& ad 
titraq; conuenietem.Cuius dentes non funt fibi aequipol!entes 
quantitate & fitu gingiuaru ita q? quidafuntftrifti quidam lati 
quida rari quidaipilflfignificant hominem fagacem: ingenii 
boni:audacem:dcdignofum:inuidum: & facile conuertibilem 
ad utraqi. Cuius dentes funt ualde longi & quali acuti & aliqui 
tulu rari & fortes in opere fignificat hominem inuidum:impi 
tmrgulolunuaudacem quafi uiuccundu; medacme; falfum; in/ fide!em:& fufpiciofum*Guius dentes funt citrini uel bruni flue 
fint curti liue longi lignificant hominem plus ftultum q fapien 
tenugrofli nutrimentiteito credentem:turbidi intelledusticepc 
fallacem:mendacem:inuidum:cupidu alieni & fufpiciofum.Cu 
ius detes funt grofli & lati flue declinent foris flue intus flue fint 
rari liue fpiflfi fignificant hominem uanum: lafliuum: grofli nu 
trimenticito credentem:fimplicem:fallacem mendacem: & te 
nens capacitatis.Cuius dentes funt fortes &fpifli fignificat ho 
tninem longx uita!:cupidu pulchro#:duraj capacitatis: grofli i 
genii* magnam mu: multfi fui fenfus: nouigerulu: & cito credera 
te.Cuius detes funt debiles parui rari & exiles fignificat horni 
ne debile breuis uitx*fagace« cap aci tatis bone*cito credente.coi 
ter uerecundu* tra&abile.manfuetum & legalem.Cujus dentes 
funt fortes & fpifli fignificant homine longae uitaeduxuriofunu 
comedonem audacem.fortem* diferetum, ik fui fenfus. 
De lingua Cap* LXU& 
Ingua nimis ueloxad loquedu fignificat hominem plus 
1 fimplicem § fapientem grofli ingenii* mali intcllectus 
cito credente & facile couertibile ad utra<j,Cuius lingua 
balbutitloquedofignificat holem ualdefimplice uanum iftabi 
lem:iracundu:citoabira conuertibiIe.leruitiale.&debilem*Cu 
ius lingua eft ualde groffa & afpera fignificat homine fagacem* 
malitiofum. couemeter feruitiale.uanum.dedignofumJecretu 
proditorem*nouigerulum.timidu*impiu.conuenicnterfuffici 
ente multoi?*Cuius lingua eft: fubtilis fignificat homine iagace. 
ingeniofum.facile timidum*cito credentem atq; conuertibilem 
adutrunq» Deflatu* Ca. LXX* 
Latus multus fignificat hominem multi fpiritus* Sc eco 
f uerfo.cuius defetftus eft duplextaut ex paruitate pulmo 
nis:aut ex uitiofitate toracis* Et ideo animal multi fla 
tus eft multae fortitudinis & multi potus» 
Deuoce* Ca* LXXL 
P* grojla in fono fignificat hominem fortem audacem* 
fuperbu.Iuxuriofum:comedonem: ex facili beilicofum: 
ualde fui fenfus:mendacem: fallacem: fecretum: iracun 
dum;clamofum;inujdum*Cuius uo* eft fubtilis & debilis par ho flatu fignificat homine debilem: timidum intellectus boni; 
fagacem: pauci cibi. Cuius uox eft clara & bene expedita in lb 
no fignificat homine couenienter pfouidu;uerace: fagacem in 
geniofum mendace:uanagloriofum: & cito credentem, Cuius 
uox eft foiida i catu fignificat hominem couenienter fortem:in 
tel 1 cetiiam;cautu:tenicem:cupidumalieni:& ingeniofum, Cu 
ius uox eft tremula fignificat hominem inuidum: fufpiciofrun* 
uanagloriofum.pigrtldebile & timidum.Cuius uox eft ualde 
alta in tono fignificat homine forte.audacem.iniuriofum. & fqj 
fcnfus. Cuius"uox eft ualde afpera fiue in cantu fiue in loquela fi 
gnificat hominem grofia igcnnitelierius & nutrimenti . Cuius 
uox nimis refonatuelimpedita catams &c. fignificat homine 
plus fimpliceCipientem grolf» nutrimenti;uanuinftabilem . fa 
cile timidum mendace, & cito credentem. Cuius uox eft mitis 
& plana & grata auditori fignificat homine pacificum, fecretu* 
timidum.tenacem iracundu.& ualdefui fenfus.Cuius uox inci 
pita graui fiefinitin altu fignificat hominem iracudthimpetuo 
fom:audacem: Sc tutum. Cuius uox in uocatione alterius fonat 
mollis fignificat homine debilem:manfuetu: tenacem Sc fagace 
Cuius uox in uocatione alterius eft acuta & alta fignificat homi 
uem tutu:iracundu;audacem:fagacem:malitiofum: & fatis fup 
Sbum. Cuius uox eft dirupta alta & placabilis fignificat homine 
timidu;& ex facili uanu.animofum; cito credente; & luxuriofu, 
Derifu. Ca, LXXIU 
Ifus abundat in ore ftultoru dc habentiu fplene magna & 
r ecouerfo.Cuius bucca ex faciliridet fignificat hominem 
fimplice;uanum.*inftabilem:cito credentem; groflfi inge 
nii & niitrimeti:feruitiale:& no fecretu. Cuius bucca raro ridet 
& breuiter fignificat homine ftabilem: tenace:fagace: dari intd 
leCtus: fecretu m: fidele: & labori ofum* Cuius bucca dura; moue 
atur ridedu fignificat homine fapiente:ualde lui fenfus; fagace i 
geniofum patiere; tenacem;ftudiofum fuat artis: iracundu: fup 
plantaneu.Cuius bucca facile ridet: & ridedo faepe tuflit uel ofll 
tat aut torquet caput fignificat hoiem uariu: Iuidtncito credete 
fieconertibile ad utruqi.Cuius bucca ridedo torquef cu derifioe 
*lteri*fignificat hoiem arrogate;falfu?tenace;iracudu: metjaee; & aliquatulupditore# De Mento* Ca* LXXIH* 
Enro amplus & groflus came multa fignificat hominem 
m pacificu;mediocriscapacitatis;grofliigenii;legalem;fe/ 
cretum & facile couertibilem ad utrucp * Cuius meto eft 
acutus Sc couenienter plenus carne fignificat homine boni itel 
le<ftus:aIti:cordis;& fatis laudabilis nutrimeti. Cuius meto e£]t 
quali duplex quada ualle fignificat hoiem pacificu*groflngenii 
uanum citocredetem.couenienter alteri feruitiale*& ualdefup 
plataneu.dc fecretufadtoru.Cuius meto eft acutus dc fubtilis car 
pe fignificat hoiem audace.belicofum.irafcibile*dedignofu*ti/ 
midu.debile* dc aliquatulu feruitiale* Cuius meto eft recuru?cu 
ualle in lundtura maxillaru& carne macer qfi acutus fignificat 
hominem peffimum*fimplicem,audace*fuperbum. minacem* 
umidum .tenacem.fallacem* cito irafcibilemiracundum prodi 
torem.furem.& fupplantaneum 
De barba. Ca* LXXlIIh 
Arba nafcitur uiro ultra .xxiiiiannum paulatim de die i 
b diem, dc tunc nafcitur femur extrafexum. Et eft fciendu 
q tales pili procreantur de fuperfluitatibus ciborum* fu 
molitas quorufuperafcendit ufq; ad partes maxillaria uelut fu/ 
mus ad foramina camini.Et cum amplius no inueniat meatus 
apertosquibusbeneualeatfuperiusafcendere «ficinde exeunt 
in modumpilorum quidicunturpilibarbae*Mulierespeneom 
nes carent barba in maxillis» Et eft fciedum q? omnes humores 
in quibus in uiris barba generatur* in mulieribus menftruum. 
quod eft eis quodam meatu dc motu aetatis lunaetquandoq; fe/ 
mei i mefe. dc quadoqj bis cuius exitus dicit efle fluxus fiue fup 
fiuum.lftud uero cotingit quado mulier no eftgrauida ia traf 
adta.xii*annos* dc hoc menftruu quadocp ei in lac tranfmutaf in 
tra mamas* Verum eft q> hi humores ita fubtiles ex natura cali/ 
di funt q> ex eis quali oriunt pili aliquado 1 maxillis mulieris dc 
pprie circa os ubi magis abundat calor; & haec mulier dicit efle 
barbuta. Sciendu qd'talis mulier eft ualde luxuriofa ppter cali 
dam fui complexionem*Eft ergo fortis naturae dc uiniis condi 
tionis* Mulier uero bene munda a pilis dc praecipue circa os fe 
eundum phifionomiam dicitur efle bonae complexionis ftilicet *Jmida:pauidawerec(!da:debilis!mitis:&obedies Sc econuetfo 
barbuta.ltcm dicimus q? in maxilla faciei aut habet barb5 aut 
non habet quas fi habet iam diftura eft.fed fi non habet aliquid 
barbae hoc pracdicedum eft:q> non habens aut no eft adhuc in 
aetate habendi;aut eft ,ppria caufa qua nunq poteft exire. Puer 
non hahet barba eo q> no eft natura ta potens adhuc necjt t3 ma 
tura q> pofiTint porri maxillaru aperiri; & ide intelligendum eft 
detpuella rone menftruippter lunaloco barbae.Cuius barba eft 
bene ordinata fiuecopofita &fpilfa pilis fignificat homine bo 
nae naturae Sc ronalis coditionis ad omnia fm coindfi 8c datos 
inores produ&e: Sc ecouerfo* De illis qui habet ea male cSpoli 
tam:utpatetineunucis;qui poftq perdiderit ambos tefticulos 
ualde tranfmutantur a natura uirorum in naturam mulierfi. 
De Facie. Ca, LXXV, 
Acies quae fepefudat ex facili motu fignificat hominem 
f calidae naturae:uanum;luxuriofum: bene comedentem; 
groffi ingenii ac nutrimenti. Cuius facies Sc ualde carno 
nofa fignificat hominem timidu couenienter laetu largu:dilcre 
tum:luxuriofum:maletnemoriae:cito credente audita: 3c bene 
legale alteri;importunae uoluntatis in optato;inuidum. Sc fatis 
couertibilem ad utra<$Sc ualde praefumptuofum,Cuius facies 
eft macileta fignificat homine fagacefatigabilentelleftus boni: 
pius crudele q pium tenerae capacitatis:Sc dedignofum.Cuius 
eft facies minuta ualde Sc rotfida figuraliter fignificat homine 
fimplice timidum:debilegroffi nutrimenti: malae memoriae. 
Cuius facies eft fimilis ebriofo fignificat hoiem bibentem uintif 
bonum;luxuriofum;uanu m;fortem. Sc ex facili inebriatur.Cu 
ius facies irafcibili affimiliaturcito Sc ex facili irafcitur Sc tenet 
iram diu.Cuius facies eft longa Sc macra fignificat homine ual 
de audacem lingua &fadto;fimplicem:rixofum;fuperbum: in 
iuriofum:fallacem:durummoribus:pium: Sc conuenienterlu 
xuriofum.Cuius facies eft communis inter longam Sc rotun/ 
dam macram Sc craflam fignificat hominem conuenientem ad 
omnia tamen citius in bono quam in malo,Cuius facies eft ual 
de craffa Sc lata fignificat homine fimplicem plus quafapiente; 
groflafgenii tarda intdiettus; hebete in agedi;fope uanaglorio fum:credentem:couertibiIem ad omnia Iuxuriofum:uanum ob 
Iiuiofumtin malo falfum:detra<ftorc:& fupplataneu. Cuius faci 
es eft ualdeplana:fine tumore ualde eleuato fignificat homine 
bonae coditionis ad oia:&fatis: amabile: alteri leruitialetcitocrc 
dente:no multufagace:fatis fidele:& plus fimpliceqfapiete.ac 
patientei pacecomunitergrauia g aduerfum fortuna. Cuiusfa 
cies eft aliquattilu uallata & plus macra q crafTa fignificat homi 
nem iniuriofum:inuidiofum:fallace:medace:audace: rixofum: 
htboriofum:groflfi ingenii:uanum:ualdefimplice: & tardi intel 
lecftus.Cuius facies eft mediocris ad qualibet difpofitionc caete 
rarutame plus pinguis q macra fignificat hominem fermone 
ueracem:facilem:feriiitialem:comuniteringeniofum:fagacemt 
& memorabrem.Cuius facies eftualdecurua Elonga ac macra 
fignificat hominem grofifi ingenii quali ad omnia bona: limpli 
cem:tardi intelled:us:& non legalem:& ex leuioccafionemali/ 
tioium. Cuius facies eft latior a fronte inferius ufqj ad iunCtu 
ram maxillarum & altiorqpoftea fignificat hominefimplicem 
in agendis & in loquela inuidu:partim timidu: partim audace 
tenace:mendacem:uanum fallace: animofum rixofum : debilet 
groftiuutrimeti:& mali ingenii. Cuius facies eft bene difpofi 
ta carne colore & fuis partibus ut oculis ciliis 8c cetera, quibus 
fit d eledtabilis & placida fignificat homine generaliter bene di 
fpofitu ad agendum uitia 8c uirtutes. Cuius facies eft in colore 
pavida fignificat homine no bene lanum:ualde malitiolum pro 
ditore:medace:fuperbu;uanum:Iuxuriofum: tenace: inuidum 
pradup tuofum: groffi nutrimenti:non bene fidele neq; legale. 
Cuius facies eft bene colorata fignificat hoiem laudabilis difpo 
fitionis:in fuacoplexionelxturmcito credente:alteri conucme 
terferuitiale:inteile<ftus boni: & ex facili ad omnia couertibile. 
De auribus. Ca. LXXVL 
Vris eft hominis Sc auricula ceteri animalis: & unguis 
a eft hornis ungula exteri animalis. Cuius aures funt ma 
gnx.&groffxfignificathominefimplice uelftolidu:pi/ 
grum groflinutrimenti:malx memori x:durx capacitatis. Cu 
jus aures ualdefuntparux &fubtiles fignificant homine boni 
igcnii;irdkttus; & fapictix;fecretu:pacificufigacc:dmidu;ho/ neftum:rnundum:tenaccm:ucrecundum:uanagloriofum: ani 
mofum;memoriasbonas;fatis alteritferuitialem. Cuius aures ali 
quantulum funt longas ideft ultra communem formam uel am 
pias ex tranfuerlb fignificat homine audace:inuerecundu;uanu; 
pigrum infipientc;alterifcruitialem.pauci laboris;& multasco 
meftionis. De capite. Ca. LXXVII. 
Aput magnum: Se bene rotundum ex omni parte figni 
c ficat hominem fecretum:fagacem in agedis:ingcniofum 
difcretum;magnas;imaginationis;laboriofum;ftabile& 
Jegalem.Cuius caput eft habes gulam groflam cum collo q> de 
clinet uerfus terram fignificat homine fagacem; tenace:pacifi 
cum fecretummalde fui fenfus Se flabilem in agendis. Cuius ca 
put eft longum habens faciem longam Se magnam ac deforme 
fignificat homine famumimalitiofamjuelualdefimplicern; ua 
num:citocredentem:nouigerulum: ac etiainuidum. Cuius ca 
put ellualde uolubilehinc Se illinc fignificat hominem fatuum 
fimplicem;uanum:mendacem fallacem prasfumptuofum;infta 
t>ile:tardi intellecftus;mali ingeniirtenerae capacitatis; aliquan/ 
tulum prodigum & nouigerulum.Cuius caput eft groffum ha 
bens latam faciem fignificat hominem fufpiciofum; ualdeani 
mofumreupidum pulchrorum:fagacem fimplicem.grofli nutri 
menti;fecretum;audacem Sc non bene uerecundum.Cuius ca/ 
put eft grofilim Sc no conuenieter formofum habens gula cur 
tam Sc collum groflum fignificat hominem in fe fatis fapietem 
fagacem;fecretum ingeniofum;ftabilis imaginationis; fidelem 
ueracem;& multis tractabilem.Cuius caput;cft paruum habes 
gplam fubtilem Se longam fignificat hominem ualde debilem 
infipientem;paucicibi;do&rinalem;& non bene fortunatum * 
De gula. Ca. LXXVIK* 
Via candida fiue macra aut crafia fignificat homine uana 
g gloriofum;uanum;timidum;laxiuum;facilemendacem 
conuenienterfagacem;magnasiras; Se diu dedignofum* 
Cuius gula eft macra Se fubtilis Se in qua uenas apparent fignifi 
cat hominem malas fortunae;debilem;timidum :pigrum;grofli 
nutrimenti;cito;credentem Se conuertibilem ad utraq». 
De Collo* Ca. LXXlX* Ollum longufignificat pedes logos; & gracile graciles*; 
c etiam fignificat hominem iimpiicem: no fecretum timi 
dum:debilem:inuidum:mendacem;fallaceindod:rinalc 
& citoconuertibilem adutracp.Cuius collum eft curtum fignifl 
cat hominem fagacem;tenacem;fallace;fecretu;ftabilem; difcre 
tum;iracundum.ingeniofum;magni intell&ftusrconuenienter 
fortem;amantem pacem ;dominium;& omnia timida* 
Defpatulis, Ca» LXXX* 
f Patula macras 3c minutae li gnificant hominem debilem 
timidu.pacificthpauci laboris;cito credentem; & ad oia 
conuertibilem ♦ CXiius fpatulas funt latae acgrolfaslignifi 
eant hominem fortem;tenacem;fideIem;grolTi ingenii 6c nutri 
menti; fimplicem;multi laboris;fatis comedentem; & libenter 
ftantem in pace ♦ Cuius (patulas funt curuae ad interius iignifi 
eant hominem fagacem:pigrum;lecretum:ingeniofum: & fup 
plantaneum, Cuius lpatulaefunt abrafae fignificant homine fim 
pJicem:tenace:laboriofum;modeftum in omnibus ut lingua 6c 
comeftione:pacificum; cito credentem; & couertibile ad utraq? 
Cuius fpatulae funt ixquales ut una earum fit altera maior ligni 
ficant homine pigrum tardi intelleftus;grofli ingenii & nutri 
menti; fimplice;dune capacitatis fidele. audace.tenace,prodito 
rem.falfum.& non credentem ♦Cuius humeri fpallaru funt ual 
deeleuati fignificant homine aperta uitae.moribus.inuiduufim 
plice,uanu.medace.inftabile,audace,inuerecundu»&rixolutiu 
De brachiis* Ca* LXXXfc 
Rachia longa quas extenfione attingunt genua licet raro 
b contingat fignificant hominem liberale, audacem, fup er 
bum,impetuofum. defiderii, debilem.fimplicem.cogita 
minis pauci & uanagloriofum ♦ Cuius brachia funt ualde curta 
refpectu {latura corporis fignificant homine bellicofum,ingra 
tum.audacem.inuidum.fuperbum.facluofum, & tenacem ♦ Cu 
ius brachia funt grolTaolIibusnerais & multa carne fignificant 
hominem conuenienter fortem,fuperbum.citopraefumptuo/ 
fum.inuidum.cupidum & cito credente ♦ Cuius bra 
chia funt pinguia fie mufculofa fignificant homine uanaglorio 
fura.cupidu quoruda, delectabile, & plusifipiete gfapietei age dis* Cuius brachia fiint ualdepilofa fiue fit macra fiuecraflafc 
mollis carnis fignificant hominem luxar iofum. tener2 capaci/ 
tatis, debilem.multae fufpitionis. & fagacitermalitiofutn» Cua 
ius brachia funtualde nuda pilis fignificant hominem tenenc 
capacitatis.magnae irae cito credentem, uanum» laxiuum men/ 
dacetmfacile failacemrfagacem in malo; fit debilem. 
De Manibus» Ca. LXXXIk 
Anus mollis carnis macrae fit longae fignificat hominem 
m boni intelle<ftus:tenerae capacitaristex facili timidum: li 
beter pacificu fatis legalenrdifcretu: feruitiale domefti/ 
caecouerfationis:& doctrinalem,Cuius manus funtualde grof 
faeacbreues fignificanthoiem groffiingenii:fimp licem: uanu: 
mendacem:fortem:Iaboriofum;fidelem:ciro credentem; & bre 
uis irae.Cuius manus funt pilofae & grolfoijr ac digitoru 
& curuoru fignificant homine Iuxuriofum; uanum;mendace: 
grolTi ingenii:& plus fimp licem qfapientem. Cuius manus in 
digitis curuatur furfum fignificant hominem liberalem fit fer/ 
uitialem capacitatis bonae;fagacem:paruinuidu:longae irae: in 
telleclusboni:8c mediocrem inter lecretum &no iecretu. Cu/ 
ius manus funt implicabiles uerfus extremam partem 
fignificant hominem tenacem:cupidum:cogitaminofum:labo 
riofum:fagacem;duripropofiti; fit no cito conuertibilead cre/ 
dendu audita, DePeCtore» Ca» LXXXIIf* 
E&usgrolTum & amplum fignificat hominem fortem: 
p audacem:fuperbum:tenacem:iracundum: rapacemtcu' 
pidu;inuidum:& fagacem.Cuius pefitus eft ftriCtu fit in 
medio aliquatulu eleuatum fignificat homine fubtilis fpiritus 
aItiintelletf:us:confilii boni ueracem:mundum:ingeniofum:fa 
gacem:fapientem: magnae irae» cito irofum & conuenienter fe 
cretum. Cuius pefitus eft aliquantulum pilofum fignificat ho 
minem luxuriofum:ualdefagacem.paulum durae capacitatis.li 
beralem.laboriofum. fit alteri feruitialem. Cuius p eCtus eft mu 
dum a pilis fignificat homine debilem * & tenerae capacitatis * 
Cuius pefitus eft planum & macrum ac mundum a pilis fignifi 
cat hominem,timidum.laudabilis uita: & ingenii tenerae capa 
citatis.pacificae uitae.fecretu, fit durae couerfatienis ad plurima* DeDorfo; Ca* LXXXJIIL 
Orfum fiuefpinale pilofum macru & ualde eleuatum ab 
d squalitate partium fignificat hominem inuerecundum 
malitiofum, beftialem.maliitelleCtus.debilem* paruaefa 
rigationis.Se pigrum. Cuius dorfum eft magnum Se pingue ii 
gnificat homine fortetmgrolTi nutrimenti.uanum.tardum pi 
gru.& multas fallacis . Cuius dorfum eft fubtile Se extefum & 
p lus macrum q craflum fignificat hominem debilem: ex facili 
pauidum.uanum.rixofiim.se cito credentem quae audit. 
Deuentre. Ca. LXXXV* 
Enterpaciatus fignificat hominem Ieuiter dedignofum 
u comedonem.bibonem.tardum; magnanimuuanaglo/ 
riofumtfalfum.Iuxuriofum.mendacempartim legalem 
Se partim proditorem.Cuiusuenter eft paruus Se extefusfigni 
ficat hominem Iaboriofum.conuenienter ftabilem.fagacem.in 
telleCtus boni. Se tenerae capacitatis. Cuius uenter eft ualde pilo 
fus fcilicet ab umbilico inferius fignificat hominem loquacem* 
boni.tenerae capacitatis. & con/ 
uenientem ad utracp.eloquentem.ex facili pauidum.traftabjle 
pro amicis, alti cordis. & non bene fortunatum* 
DeCarne* Ca. LXXXVf* 
Aro mollis ubiq? corporis fignificat homine debileduxu 
c riofum:ex facili timidum; intellectus boni;teners capaci 
tatis:pauci cibi;fidelem:uaris fortunae; & plus aduerfs § 
profpers.Cuius caro eft dura uel aipera fignificat homine for/ 
tem;audacem.duriingenii.uanum.fuperbum. plus infipiente 
cj crudelis fortunae.Cuius caro eft pinguis Se alba 
fignificat homineni uanum. uanagloriofum hebetem.obliuio/ 
fum curiofum ad omniaraliquantulu timidum.uerecundu.faga 
cem.malitiofum. mendacem.durum ad credendum omnia. 
DeCoftis, Ca. LXXXVW 
Oftae craflae Se carnofae fignificant hominem fortem tar/ 
c dum;& ualde fimplicem.Cuius coftae funt fubtiles Se par 
uae ac nuds a multa carne fignificat hominem debilem; 
pauci labpris*fagacem:malum,Se iuftum ad bonum* 
Dc femore* Ca* L£XXVIIL Emurualdefpiflum pilis ac bene ericiis fignificat hoiem 
f luxuriofum.fortem ad coeundum, 8c eius femen tialet ad 
concipiendum.Cuius femur eft rarum pilis & fabrilibus 
Si exfenfis fignificat hominem conuenienter caftum ideft raro 
luxuriantem; & eius femen non eft bene uirtuofum ad concipi/ 
endum, Cuius femur eft ratum fiue male difpofitum ♦ fignifi/ 
cat hominem debilem, timidum raro coeuntem, & citoconuer 
tibilem adutrung?, 
Decoxis*’ Ca; Lxxxrx. 
Oxae benepulpofae fignificat hominem fortem: auda 
c cemtfuperbumtut patet in dextrariis; gallis;& falconi 
bus:& econuerfov 
De genubus; Ca; LXXXX* 
Enua pinguia fignificant hominem timidum; libera> 
g lem:uanum:pauci laboris.Cuius genuafunt macra fi/ 
gnificant hominem fortem;audacem; fatigofum; fe/ 
cretum;& boni itineris. 
De cruribus. Ca. LXXXXl; 
Rtira hominis habet magnas pulpas retrorfum eo q?ca 
c renteauda ♦ Sciendum eft Ariftoteles dicit in libro ani 
malium:0mne animal carens pulpa magna in cruribus 
habet caudam alicuius fabftantiaejutpilojj: ftcCuius crura funt 
grofla offibus & carne ac pilofa fignificat hominem fortem; au 
dacem:fecurum»grofliingenii:pigrum;tardum:&durae capaci 
tatis.Cuius crura funt fubtilia & non bene pilofa fignificant ho 
minem debilem:timidum intellectus boni: fidelem; feruitiale: 
Sc raro Iuxuriofum.Cuius crura funt omnino nuda a pilis figni 
ficat homine caftum: debilem;& ritopauidu. Cuius crurafunt 
ualde pilofa fignificat hoiempilofam circa genitalia & luxurio 
fumjfxpe uanu:fimplice: & inftabile uel abudate malis humori/ 
bus, De cauiculis pedum. Ca. LXXXXlf, 
Auiculae pedugrolBe & craflae & ualde foris praeemine/ 
C tes fignificat hominem uerecundu:timidum: pauidu de 
bilem:parui laboris:fagace: fidei em;& tractabilem.Cu/ 
ius cauiculre pedum habentneruos ualde manifeftos & ucnales 
fignificant homine audacem fortem: fuperbum Se animofum. De pedibus» Ca* LXXXXIIf, 
Edes magni ideft groflfi in carne & longi in figura ac du 
p rxpellis fignificanthominem fimplicem;fortem:grofli 
nutrimenti;tardiintelle<ftus;& uanu. Cuius pedes funt 
tardi:fubtiles; macri ac pellis mollis fignificant hominem boni 
intelleclus:altiingenii;timidum;debilem;fagacem;fatigabile; 
parui laboris & cito credentem» 
Dc unguibus» Ca» LXXXXIIIF* 
Nguiseft hominis.Vngulauerocuiuflibetcaeteri anima 
u ungues fubtiks ac boni coloris Se logae forma: 
fignificat hoiem bona: co ditionis ad dilpofitionefuiin la 
nitate;&q? mater tepore grauidatiois non comedit res ualde 
faIitas:imo infipidas;& econuerfo utpatet de unguibus auium 
rapaciurefpedlucaeteraru. Cuius ungues funt in colore pallida: 
fignificat fanitate &c.nifi fintfic a natura: utpatet de illis accipi 
tru Se falconu» De calcaneis» Ca. LXXXXV* 
Alcaneipedum parui & macri fignificant hominem faci 
c le timidum:pauidum, dc debile.Cuius calcanei funt ma/ 
gni Se crafli fignificant hominem fecurum;fortem auda 
cem;fatigabilem:Seplus infipientem gfapientem» 
De plantis pedum. Ca. LXXXXVT* 
Lantne pedu cotinent figna caualliu uelut manus uinculis 
p quibus facilepoteft cognofci tota fortuna animalis Se in 
fortuniu uita Se mortis Se tepus.utpatet fuificieter in ar 
te qua: dicitur Chiromantia qua plene fciuimus in noftris die/ 
bus uelut acrumantia: dc piromantia Se quafdam alias. Na illo 
rufignoru qusda fignificant bonumtqusedam malu;& qusda 
inter utrunq? cum dubio»Vnde fciedu eft q> fixura: multa: Se 16 
gx fignificat multa ipedimenta uitx Se labore dc paupertate Se 
miferia:Curtae uero fignificat peius in omni gradu«Cuius pel 
lis plataru eft grofla fignificat hoiem forte dc firmu:Subtilis ue 
rodebile» Depaltibuspedumeudo. Ca» LXXXXVlL 
Aflus pedum eundo fi fiant tardi dc ampli fignificant 
p hominem habentem malam memoriam : groflfi in / 
genii: turbidi intellectus: tenacem: pauci laboris: Se 
non facile credentem omnia» Cuius paflus eundo fiunt ue/ loces & curti fignificant hominem uelocem in agedis:cito ima 
ginantcm uicem: teneras capacitatis* Cuius palTus fiunt ampli 
non tenentes fignificant limplicem 
& grofifi nutrimenti ac fagacem in malo:ut patet de uulpe* 
De Motu perfonas* Ca* LXXXXVlII, 
Otusperfonasfeftinuscu debeat efle rationabiliter fir/ 
m ma fiue loquatur fiuefedeatfiue ftet in pedibus ut moue 
do manus uel pedes uel caput nec fit ei necelle fignificat 
homine imundum: indilcretum:maleloquente:uanum; iftabi 
lenumendaceimSc: non benefidelem.Cuius motus fitraro qua 
do loquitur fignificat hominem fatis conuenientem ad lingula 
utfagacermtenacem feruitialem; ftabilem: & boni intellectus* 
Cuius motus fit uelox & fine caufa uel ante uel poft fignificat 
hominem fimplicemrgroflfi ingenii: &uaIdemalitiofum*Cuius 
motus eft claudicus fignificat hominem malitiofum; mendace 
falfum;inuidum cupidum alieni:& aliquantulum conueniente 
ad omnia ad quas moueatur uel moueri debeat alter, 
Degibbofis & ftrumolis* Ca* LXXXX1X* 
Jbbusideftftrumo fignificat hominem fagacem :ualde 
g ingeniofum: malae memoriae: fallace Sc fatis malitiofum 
Cuius gibbus eft tantum ante fignificat hominem in ani 
mo duplicem; & plus limplicem q fapientem; 
De ftatura hominis* Ca* *C# 
Tatura hofs multu nunciat de illo.unde fi hafta fuerit 15 
f ga & bene recta ac plus macra q piguis fignificat hoiem 
audace:crudele:fuperbuuclamofum:uanagloriofum: du 
rx irae:tenace:pfumptuofum:n5 cito credente audita: fepe me 
dace:& i multis malitiofum.Cuius hafta eft longa Sc cralfacon 
uenienter fignificat hoiem fortem:ficileifidelem:falfum: grof 
fi ingenii:tenacem:iagacem:ingratum:&fiipplantaneu,Cuius 
ftatura eftualdeloga macra &fubtilis fignificat homineinlipi 
entem:uanum:mendaceni: grolfi nutrimcti: importunum ad 
optatatcito credentem: debilem in agendis: tardum & ualde 
fuifenfus. Cuius ftatura eft curta & grolfafignificat hominem 
uanum:inuidum:fufpiciofum: & plus limplicem gfapientem: 
groflfi ingenii & conuenicnter alteri feruitialem &fcrcdetem 15 g£#’ira2*Cuiusftaturaeft macra & curta ac bene re<fta fignificat 
hoicm naturaliter fagace;i'geniofum;tenacem;fuperbti;audace: 
fecretum;fatigabile;uanagloriofum;tenace;fuperbum;audace: 
fecretu;fatigabile;uanagloriofum;couenienter fapiente: intel/ 
lectus boni; &c ualdefupplantaneu.Cuius ftatura eft decliuis an 
terius no tamen uetuftate fed natura fignificat homine fagace s 
fecretum;habentem;groflinutrimenti;feuer&tenacem;Iaborio 
fu m; duras iras; dc non cito credente.Cuius ftatura eft uerfa in p o 
fteriori parte fignificat hoiem ftolidthmodici intelIe<ftus;grofli 
nutrimeti;uanu malas memorias; & cito couertibile ad utracp. 
Notula Doctrinalis* Ca* CI, 
Vm uideris hominefiumile:rubeu;fidele;longum; fapi 
c entem:pingucm;uclocemfmacru;fimplice;bonum; pul 
chrummonuanagloriofum;pauperem; noninuidum al 
bum fapientemcum nafo fonantebenelogui/induftre no men 
dace¥eCtum in hafta no audace non crudelem,etiam ex facili cla 
momn/aljbunon facile timidumjloquente/modefto ufu no fup 
planraneum)& fagace non calidu in carne ac pilofum i cruribus 
& in uentre. & non fapeluxuriofum innuentem oculo; non fal 
lacem & mendacem ac uanu non fubdolum bene fapientefua2 
artis1 bonitate utentem bene diuitem non tenacem no crudele 
contra miferiam alterius bene pauperem no pium & mifcricor 
dem morbidum uenditorem non mendace ac laudatorem fuae 
mercis emptorem nonin aliquo mercem optatam calumnian/ 
tem habere bonum forum Sc uolentem efle bonum quo ad cfc 
um non multipliciter aduerfatum;R.edde fpeciales gratias foli 
‘deo& dusmatri«EttuncelFoperatiodiuinacontra curfumco 
munem naturas mundi tranfitorii* 
Capitulum ultimum libri philionomiar in quo coprehendi/ 
tur intentio fingulorum capitulorum eiufdem fcientias* 
Hifionomifta oportet te fcircfapicnteroiaquae praedixi/ 
p mus in unoquoq* capitulo iudicioru particulanu ne iudi 
cando quencj praecipites in eandemfcientiam cum iudi/ 
cium in uno iftorum non lolum modo fit attedente»Sed quili/ 
bet p hifionomifta debet caute colligere in feipfo teftimonia illa 
unjucrli corporis quas no de aliquo accidentaliter tranfmutanf ut de fanitatein infirmitate &c* uelutifuntteftimonia oculoru 
frontis nafi aurium dentium &c.Et cu diuerfa teftimonia huius 
praebeant iudiciu dignitatis phifionomia;;fcmper declinandu 
eft ad uniuerfale iudicium & maioris partis omniu 
quxfupra diximus ordinare. Et qui aliter fecerit cadet leuiter 
in errorem. Caufa eft quia omne membru habet per fe certa iu 
diciautpatetinpdi&is capitulis . & ideo nullus homoeft qui 
folummodolit unius iudicii ppter certum mebrumcum una 
contradicat alteri. Et magis uincens deuincat minus; Et quia 
membrafunt multa;& quodlibet habet iuaiudicia non uidenf 
capitula errare:cumno fit ex toto unum in unoquoque horni/ 
ne de his quaspdiximustimmo uidebic multu diuerfificari a to 
torqd*fi eiletno efletiufta probatio, Oculi habent (ua iudicia; 
& homo caufa oculor debet efie fic difpofitus;fed alia mebra ad 
quid eruntrErgocutot membra fint ideo funt multae diuerfita 
tes in homine. Et fic nullus homo cadit in iudiciu unius me/ 
britfed omniu,quare cum difcretionefuntinueftiganda capitu 
Ia 3c comifcendadnfuper credendu eft q? multa funt accidentia 
qureueraciterlaxat: quandohuiufmodirei ueritatecofiderare 
noluerimus in omnibus fcilicet aetas perfonas; aetas teporis ad 
perfonam:longa permanetia in loco; longus ufus doCtrinasdo 
gus ufus focietatis.nimia regnatio complexiois 
proster folitu:a:gritudo accidentalis;uiolenta accidentia contra 
naturam; 8c defectus alicuius fenfus naturalis ex quinque. Qua 
refinalitercum grandi induftria huius omnia quae fupradixi/ 
mus attendunt commixtae. Et fic aliquis iudicium de praedicis 
modo aliquo no errabit;& no erratum non fallet deo uolente; 
Et hxc dcPhifionomia quas nuncprasd,iximus dicta fufficiat. 
Finis; Leaf g4 (blank) missing