Eximiodldodori domino Saluatori dc peregrinis dc maidamagifter Dominicus decarpanis de Neapoli ordi nis minorum* Vom a nobis poftFauerit dominatio tua ut ca uobis cxcplarcmunqua: ab ariftotelc tradit litteris credita de nutrienda memoria difciplina & fi nobis in pfentiarum multis fludibus laboratibus 6nerofujn ce uideat attame il Ia qu$ uincit oia cantafid redit fue uirtute iocudu ipfe igif oia uincens ut eius eft jprefto nos caritati tue red dit obfequi 8C parere ab amons oge dC obfequio noftro:oes inuidie & liuoris apes ac detractdionis aculeos ambigat 8C cxpellanquac du acritatis mella diffundere uident corda ta me audientia fellea perimunt inuidiadu femen difciplinc fide ab eorum cordibus mordedo detrudut:His igitur fur da aure poft terga dimiflis accipe caritatis noftre &C no ali/ cuius dodrinc munufcula qux Ariftotelis dicut de memo ria & reminifeentia documenta fandi dodbris Thomc dc Aquino fale coditaquoru uidclicctquom quatuor Cnt pri niueitanotadu* Rimo notandu e in traditoe cuiuflibct documcti pmo erit regula documcti trahestfccndo poft fc cxc pluttertio aut ueniet ratio ♦Itamdubct Ariftoteles in princiV pio primi de partibus aialiudices*eruditi*n,e fccudu p po/ fitu dC bene pofle iudicarc cp at bene aut no bene redit cam hscc ille qrto ucro incides ,p fuicipiedo docutneto iuuamc. Capitulum pmiflum fuper documeta Otag? bonus & clarus intclledus habile & clara red' dit memoriam* - A Primum documetunuj Exemplum* Otarummmidetur flicilfor q ignotoru memoria ho/ minum intelligere igitur memoranda conare* Ratio* Vbnia cu memoria ut idem ariftoteles teftatur nil aliud fit qua firma retentio 6C coferuatio reru imagiy nu prius ab aia gceptaru qua qde coferuatione eloquentiae thelaurulatinoru oratoru princeps cicero uocat:N5* nifi g i telledhis manum in memoria; archa funt qua: qs memora/ turus eflconferuada intelledusmmt coisethimologia re uideturqfi intra memoria: ledu leges eu* in reqem das qua: &pe uoluit intelligere* luuamem D qua ratione accipienda fciedu e q? comunis fenfiis nofier quii prima capitis parte (itus eft tanqfilua ma xima e in qua omnium rerum imagines per unu queqj fen fuum percepte relucent ficut in lilua oium & arboru & pia/ tarumherbarumqsfaciesjperunum quodqj femen exorte uirent ex hoc igitur chaos maximo intelledus:quafi germi na prima quas dicuntur cimas plantarum cultor (uis quasqs: pofi eorum cognitioem quas prima intellectus operatio di dtur nedit ordinibus: quae fecunda eius operatio dicitunSC tertio quafi deambulans per pomerium incoclufione legit fimilibusfimihacoaceruans:quafiin fafeiculos ligna: 6C ca lato poma:quia nihil eft in intelledu quin prius fuerit in fen fm&illa in archa memorias reponit:de quibus cum loquil quafi de armario pomorum cibumfumens uerba perden' tes ruminantis intelledus emittit hinc Auguftinus in diaf/ colonjficutingenium inquit duiidendoinueftigat& inue/ nit ita memoria colligedo cuftodit dC quafi fos riuulos emit tit memoria uerba. . * Aliud adminiculum* Ropter quid notadum eft adhuc memoria e mul'' tiplex uidelicet memoria fenfitiua 8C memoria intelle ctiuateft aut memoria fenfitiua ulsqusda anime fen fitiuecorporaliunitaorganocorporalia. tantum apprehea dens SC retinens 8c eodem pereuntis periens.ad hoc & nunc ipfa fe habensmnde Auguftinus in fecundo de tnnitate.pof funt inquit pecora fentircp corporis fenfus & ea memorie madare.ad aflfuetu enim prefepe reuertitur aflenfus.quasq dem fenfitiua memoria deftructo organo corporali perit & ipfa q? patet in intellectiuo homine qui ab retentis in {enfiti/ ua memoria fpetiebus demu ad intellectiua memoria refle ctitur.fignu autem huius dat( Auligclius i libro de noctibus acticisloquensdedemocrito philofopho ut retentas fpeci csfenfitinasmeliiismtelligeretfe orbante* . Emoria aute intellectiua eft potentia & uisquarda in tellectiue anime fpederu fempi ternarum armariu un de Ariftoteles m tertio de aia.aia inqt locus fpecieru e no to ta fed intellectus ideft itellectiua memoria hinc Auguftin? imxi.de trinitate memoria inqt intelligentja & uoluntas fut una mcns.harc nec corpus e nec in corpore uirtustcorpora lia enim tat unimodo memoraretur ut patet p Ariftotele di centes inulti colore efleoculualioquinfuo tatumodo colo rc colorata uideret:extrah it etia non folum fpecies a corpo ralibus ut intelligibilia fiant memoranda ea fibi aftimilado: Sed etiam ab hoc & nunc quaquam utpaftlua potentia no femper ipfa actualiter mcmoretunhrec de memoriediuifio ne tipice dicta fufficiant. Adminiculum duplex eft* fUmu dicitur attentio Ariftoteles inAude aia adSes adiuoru fui ipatiete bene difpofito: Ariftotclis atpre ccptor piato intimeo auidi difcipuli & probi forma dcfcri/ bes ego iquit ut probu auditore dccct fmc fermoe fub fcile/ tio metem aurcfqj parabo:hinc Hieronimus ad Paulinum habet inquit ncfcioqd latentis cnergie uiue uocis adus & in aures difcipuli de dodoris ore tranffufa fortius fonat fi/ militer 8C deledatio cum admiratoe unde & pucri:& mob Ics carne funt boni intelledus atep memori# nd pueri pri/ mum iforme habentes axam:& cam oium ignoratestin feie tiis delcdant& admiranf i cognofcedis ude & magiftroru dcfedut honore dC ftatuas afpiciut admirateffanctoru 6C dc pidas coru hiftorias»Secudi uero tanq impotetes oium ad miratur dC magnifaciut fcietias:magna*mfaciut dodrina & ut iperfedi perfedoem ea acquirere dcledanrunattcdc igi tur difcedis & memorandis ut magnifacias ca: Ariftoteles enim dicitquedam (emelXattente uidentes melius merno ramur qua aha multotiesXno attite & Saluftius ubi itede/ ris igeniu ualet Ite deledaret ifciedis &memoradis & maf gnifica ilIa:TulIi?*mbenc iquit memoramur q i pueritia di dicimus & orati? quo femel e ibuta reces fuabit odore Te ftadiu:&cudeledari:c5tingat cuqb?cofuetudoincft ipfc igit tecum loquere & cum feientia quafi cum fponfa iocarc multis ornata monilibus »PIato enim inacademia uilla fer pentibuscircuncindautdifcipulorum animus infe rcclu/ fus proficeret in dodrina legebat hoc etiam communis c5 fuetudo uidetur approbare Icolarium qui feneftrasaulcftu dii tela uelant ut aer tantummodo pro alpiciendis litteris8C non pro oculorum uagationc illuminetur* Secundum adminiculum* Ecnndu adminicula rum per intellectu: no enim ualet memoria retinere qua: intellectus capere :faciiius enim eft ligna indere & liga re qua fuppofitis humeris fobtecfo portare*Ite tectu no eft capax omniuquannniuafuntlignoru noli igitur plura le/ gendp per intellectum capere qua qua: ualet memoria reti nereneforte ceflante intellectus tympano & pfalterioJn in tellccrioneilloru ceflet etiam SCillpru pofleffio* utilius cni iiidctur tranfeunti SCtrafuoIaritiprouincias&uoluptatem in nouitate diuerfarum reru captanti diutius c6morari{i ali qua illam acquirendo bonoru illius pofleftione qua iocun/ da oculoru tantumodo udate praefentia delectarirtranlacta eni imagine tranfir oblectatio primo* Secundo ucrorelicta cfl iiTngofimuI & fldrupoffeflip*archa aut pbfteffiois (cie tie memoria primo uacua fccudo uero remanet plena* Secundam docu mentum ♦ Ota q?bonus redufqj ordo memoria faciet bona ha biIemqR& rectam* Acilius rcctiufcj memoraturus quis conuiuante fa' miliamtotamlialccndendoaferuisicipiet & grada tim ad patrem familias cucurrerit rcuerfiirus ad feruostlon giusenim erit iter memorie& reminifccntie in rcucrfioe 8c defcefu ad feruos propter quod lafla & feflfa memoria ipm relinquet unde Hieronymus ait de euangelifta Matheo cp ofiis fuerit ordine prapofterorfed neceffario comutato ut generationis chrifti feries texeretur» Exemplum* Vom Auguftinus deciinonono de duitate dei dicat q? ordo eft parium difpariuqj rerum fua cuiqw loca tribuens ad memoranda/ difpofitio ita fiet motus memorie ad illa memodda quem admodu SCordmistquaproptcr Cicero fenfit cj oratorem oporteret oia fcire fcilicet lecudii ordinem quia ars imitatur femper concito gradu naturam» ] - ’ Binotandueff quod ordo eft multiplex cuius nobis diuifio trina fufficiat primus ordo dicitur ordo natu re duplex exiftens primus dicitur uniuerfalis quod faffum a Boetio dicitur in libro de philofophica confolatione q fc cundu eunde in dicto libro nilaliud eliqua dilpofitio mobi liu reru per qua diuina prouidentia fuis quarqa neclit ordini bus fic pecudis femen ad pecude generanda 8C hominis or dinaturadhoiem&utOuidi?primomethamonait, Aftra tenent cadeffe foliu formeqsdeoru cefferuntnitidis habitati de pifcibus unde* Terra feras ca:pit uolucres agitabilis aer# luuamen» lecundu que natu ta ni uno qaqgp parhculan naturaliter prociucedo or dinate procedit ♦ Nam ia humano uentre ex fufcepto uiri fe mineprioembrione coagulatae quoSalon feptio capitulo Sapientie fue ait|fum qmdc & ego mortalis ho limilis homi Ilibus & ex genere terreno illius qui prior fadus cft &in ue tre matris figuratus fum caro.dcce menfiu tepore coagula tus (um in fangume exkmmc bois ex delectamero fomnii conueaientis & cetera,Secundo quafi exquadamalTa coa gulata incipit carnea aia fcilicet fenfitiuaillu informans pro pter quod dominus per lerenua cominatur fuperbo ifraels populo quafi eorumihil eitate offendendo dicens quali olla in manu figuli ita dC nos in manu domini.Tertio in nobiiif (imoaiali hole quafi deficiens natura a domino cadeffem ci uinaijj alam expectatproptcr qdfdidtu e quod genus1 ipms cilicctdei fumus pcrfedus tande incRe hois hoquafi libet & fui dominusrfradis feris materni carccris in luce perdit* 6C in potentia habens cuncta ut Dauit oia fubiecifli dC cxtt ra nnffius tamen perfectus pofleflbr lingua habens* intc! lectummecfatur nec ratiocinatur propter quod illius.ede fui ctas infantia nominatur*fecimda pueritia*tertia adolefce tia*q ta iuuetus*qnta grauitas/exta (enectus* feptia decrepi tas ultra q nihil cxpedat nifi refolutio ad morte* Dmemoradum igitur totum hoiem dC qua: accidut ei fecundum oes aetates fic facilius mouebitur mcriio ria ut efl mota natura*ars enim jpfequitur na turam & eius prora dimiRa ueRigio calcato natura profeg tur puppim &ip{aquafi duce pradieunteuelociuspercurre damtranfuolatuiam* Ecundus ordo dicitur rationis ubi notandum cR qd! ratio uas eft omnibus calatu dC floridam uirnitib? uc lut edum ftellisanter quas uelut diana {bella refulget puri? lucidiufqp iufticia+ronalis eni puer indignatur bolum accipe re apparete a quo no ut decuit uultu ironicu afpexit* ite coo uiuantibus uelinecclefia conuenientibus uiris'adultis ip(c non alta fed humilia elligit fibi loca unde proportio iuRicic uidetur lucere in talibus*hinc & enim e qcf loc? dat pape/ecudus cardinali.terti9archiepo*qurt9epo*qntus Sacerdoti dignitate praedido/extuspriuato facerdoti/epti mus diacono*odauus decim? fer uicti i ecclefia* Ite pno [pator poR que rex e cui fuccedit dux que feqtur marchiotrahens poR fuos humeros comitem cuius terga refpides procedit eques cuius talis fequensgra ditur armiger pofl quem prarflo eR equi agitator illius *lte primus menfe locus datur patri familias« ex uno latere fecudusprimo genito tertiusifecudo genito vx alio Ia tereprimus matrifamilias fecudus*prime natatu tertl9*fecfi dc*nataru*qrtus*frio & aitcille feqnti: nofces igitur ordine huc&gradiensper illfi fic ui fio & redo grad u facile cun da memorabit pp qcE dicif q? gradatim rememoratos oes fci£ tias f m eam ordine ucl §m ordinem q ipfas pceperut feu ae quifiuerut facile memoratur cudam unde &re ichoarc ob litu in rccitado peipitur puer unde Arifioteks poft primi* inquit motum natus eft fubfequi fecundus* Ertius dicit artis ordo duos habes fontes uidelicet in tellediuu (peculatiuu & intellediuu pradicu q ope & inquifitionc unus cu fit multiplex nominat* Rimus fons omnes fcietias & partes earum ordinat unde prima fdentiarum diciturgramaticajfundame tfumeft aliam fcientiarum poftq eft fecunda*polimita rhe/ torica&hacfequif dialetica&ut huic fuccedit pBica*Ite prima partes ordinat na primo e fpeculatiua gramatica & pofitiua lecudo 6rtogropkia tertio ethimologia qrto dia/ {intafticaJteprimonoluitrecognofcere nome fecudo uer. bumdte primo philofophia phificoru librum ponit* fecun/ do librum de generatione & corruptione* Ecundusfons cotinet oes mecanicas artes SC pradi/ cas ordinationes uteft medicinatars militaris dC ar/ chiteduraJtearchitedOr primu fundamdufcdoau!a*iii* coclaue ordinattk tedufuppmu in quolibet igf illoru me/ moradotu fit memorati cognitio ordinis Ariftotelis q bene kjt luice ordiata ft bfi (ut remifcibilia q uero male grauiter* Primum adminiculum* Imilitudo igitur primum dicitur adminiculum qua: erit fccudu ordines dC qualitates ut fi iudicis memora ricotingat Moyfen populi ifracliticiiudicem prasoculis ha bebis»ltem lufci dC casci finphonizantem &fi ducis homin€ aureo clipeo uel argenteo capite circucintum idc Auerois comentator Ariftotelisaitcp memorari contingit propter fuum fimile cuius fignum apparet in reminifeentibus alicu ms praeteritipropter prafens fimile occurrens unde aiunt tnodouide cuius re minifear propter fimilitudineauditi uer bi ucl uifc rei uel modo uide cuius me facias reminifei» Secundum adminiculum» Ontrarietas fecundum dicitur adminiculum ubi no/ tandum eft q? quando res diuerforum ordinu & qua litatum eflfent recitande in una oratione uel in una fententia cloqnende tunc ordo fubfequens debet efTe c5trarius ime diate antecedenti ut fi uidelicet memoranda effent libertas feruitus frigus eflas diuitie paupertas pietas crudelitas iufti cia impietas fic ut funt hic nominata ordinabis non aute di ces libertas frigus feruitus cftas diuitie pietas paupertas cru delitas:grauaretur enim memoria fic inordinate procedes cuius ratio uidetur quia cum Boetius in libro de plpica con folatione dicat q> contraria non fe copatiuntur adinuicem imo iuxtafepofitanullomcdiomotum habet contrarium ftoperationeadinuicecontrariam♦ficitaqa ficuttnotu nui lo medio ad inuice habet contrariu fic in metnorado nullfi aliud habendo uel querendo auxiliu mouebunt memoria: ars enim imitatur naturam* Ter tium documentum» Ota q> bona& ordinata ad unum principium memo randorum reductio ad percurrendum illa memoria faciet expeditam* Exemplum* Bi notandum eftg? eft aliud principium q? dicit gene raliflimu dc aliud qp dicit umiierfalea*c6mune fed no ita ut primum dc aliud dicitur fub principium dc particula rehicleruaduseftordout traditu eft in capfode ordine igf memoraturus totu & exercitu uel regalem gerarthia uel fa cerdotale defcendedo ab imperatore uel rege uel papa inci piam dc ad pncipes militia duces & cardinales principia eo' munia mediata quapnmu deucnia a quibus quafi reicipies deferenda ad particularia principiamidelicetcenturioncs ba renes dC epostafcendedo nero ecotra faciedu eftdicm* facili us memorabor oes intermedios inter papa dc eardinales dC hos & epos 6C eosqfub ipfisiuntjcognitis horum dignitate ordine & numero* N oratione aut recitada fit terna qfi imperator & pn/ cipium generaliffimu diuifio prima qfidux&princi/ piu coeifubdiuifio uemquafi dux & principiu particulare fi aut rp fe eet recitada trifaria diuideda cfi &ad pri/ cipia diuifionis recurrcdu efl uidelicet fi eet principiu oratir onisomne hoium genus &cmediu at cognito o ciues egre gii dominiohui? & regno reru exterioru confumatio nero orationis Termonis & profie:quom ois fpledor ornatus non fit ab hiis qua: terrena nubila paret Tedabhiis q a Iuc£ auc p deuntjad ipfam refulgurateuirtute &ad ipfam aiam inter' noru acie ueftroru extollite oculoru:igitur,pprincipio me morare omne rp fecudo uero cognito dC p tertio:quom ois &C camera unde & poetice didum eftjfcire li uis hanc rem to ta fit fepata minuti;& alibi ut qbufda placet tria diuifio fiat# Katio* Vom aut ut5teftatur Ariftoteles oe agens intelledlua le intedat fmem defideratum in quo adipifcedo fpes coflituitur quo adepto gaudia operdti acqritur iuxta illud fpesq differtur affligit aiamdignu uitasdefiderium ueniens Jtuncigif ledas pcedet memoria ad fine memoradoru quu &darius&cfi legeda ft opa & fdi dodtoris:i argumetatoib? tte' ro ut petit dilatio tua a noB illi fieri claru ca e medi? terni in? qi uu tatoib? iqtroportet ppoes memorabilr fcire:fi at cupit duar tio tua fcire juetoe medii termini jp argrmetatoe uide q de ea fcripfit fetus dodor Thomas de aq,no»pauca*n*8c breuia cu liat faciliter memoria: commendabum ur* Secundum adminiculum. Ecundum adminiculumdiciturprincipiorum natioubifciedu e q» fi plura nomina eifent recitanda utputa centum ucl plura eflent illa ad paricularia principia reducenda quinaria huius ratio ex iam dictis tradita uidef* quom.n.perintelledlus manum reponant in archa memo riacreminifircndaficut natura qua ars imitatur quinqj digi tos manui tribuit itaurq» fafciculuquc itelledtus manus mc moria; tradit conuenien ter fieri dicamus quinarium* Q uartum documentum. Otaqjpotiffimumeft quartum & ultimum documc tum quidem dicitnr fepiflima memoratio unde Ari/ flotclcs meditationes inquit memoriam (eruant* A m pueri poftq didicerin t ledionem recitanda mag ftro adhuc multoties illa rememoran t pp qd! Seneca dixit memoria nihil perdit nifiquodfepe non refpicit* Exemplum* Vom fit comunis fententia philofophantium ouim ex frequentatis adibus habitu generari: habitus aut ut Arifloteles teftatur intelled:uales& fidentia: fint dediflfi cili mobiles no pdit memoria q fepc uiderit ad (e conuerfiu Primum adminiculum* Dmimculum primum premium dicitur ♦ laboriofus cmaJioru documetoru e quom fit ergo ho finis ulti/ mushoruoiummaximuetprimu expedat fiuoru laboru* ocs*n*ita(etiut:q7oislaborpmiuoptet:3>e diuerfu fecudu magnitudine & prauitateaioru memoratiu:rci*fipmii ueri tatem:& uanitatemobferuantiumnam homunculi exteno rum bonorum mercedem expedantnfii femetipfos in con tcmptionem:obiiciut: pluris enim illa quamuitam fuam fadut 8C tamen illa futpuitahois & 116 hofs uifa p tffis: Itl luxuriofi corporalia bona rcfpicunt caeci ifti appare! :domi nu.muitc mortalium duceqpamm fubdiderut corporis fer uituti quom p aiam corpus &nop uiua fir.lfti inp nofccndis cantilenis &in memoradis gemetis amoris terre ni fingultibus ut carnalem mente moueat & ad carnalia de fidena ftudet quid ftolidius iftis quip futuris lachiymis pre fentes emittunt dc £ futuro luctu gemitus nunc dare cogu/ tur hos quidem (equitur acies tertia magorudentis ifti ois funtafpiciedi palpebris ut qui ad fe ipfos nunq propriu con ucrterut internu nccafpectum alioru ad fe trahere ualeant etiam externum* Agnanimi ucro eternam fuorum laborumppofuerc mercede inter quos diffeminata eft zinzania ut aliqui ipforu ppna apparete mercede cupietes gloriam ipfa pdat alii nero inquarreda gloria ignominia detineat ppetuam iu xta illud fi ego gloria ixiea quaro gloria mea nihil eft» Sed eft pater meus qui glorificat mc:quapropter apoftolus ad/ monet dices omnia in gloria dei faeite:& item regi (eculo rum immortali & in uifibili foli deo honor & gloria in fecu lafeculoruame*ipfegIoriaeftuirtutu*& dominus nec cui nirtutis gratiam dedent abfq$ gloria fcilicet effectu gratia: uagaritandem permittet inglorium in quo cum fumma confiftat felicitas cu illi preditus uirtute apparueris te ipm puta felicem fit igitur beatitudoobicctum tuum quam ap petutjpqua omnesIaborat:& fic lemper 6C promptus eris ad memorandu 8C memorando felix* Bftractio a meditatione rerum impertinentiu fecun dum dicitur adminiculumplunbus& enim mtetus Secundum adminiculum* SSSorcftadfingntafcnfn sS^anffotelesmqultfenfusad plura intentus ad minima fninimuscfthax igitur ufc huma jnifTimede nutrienda atqj iuueda memoria ut uoluimus ex preallegatoru doctoru (criptis legentes in dilectionis tue ca lato a dominatione tua intrudenda cotulimus iocunda igi tur oblata manu caritas tua fufcipiat pro quibus offeredis concitoea atcp letanti percuretesgradu ad calce dedimus Anno domini*N4*ccccIxxvLindicti6eniiuDie uero*xvu decembris Regnate Serenifllmo & Illuftriflimo domino no(lro*D*Ferdinado Dei gratia rege Sicilie Hierufalem 8C hungarie dC cetera Regiorum uero cius Anno«xviii.Foelid ter amem Valepcritufqj in multis in iftis etiam fufeipe uires ame