TRACTATVS de Pefte, s e v BREVIS, FACILIS, 6L experta methodus carandi peftem. AVTHOKE MAGISTRO Nellano Glacan Hibernoy apud Tolofates Pefhferorum pro tempore TOLO S JE, Typis Raym. Colome rii> Regis & Academia? Typographi. 1629, AMPLISSIMO 1LLVSTR1SS1MOQ2 E VIRO, D. D. jEGIDIO L E MASVYER, Vicecomiti d’Ambricrcs, Equiti Clariflimo 3 Sacri Auditori; Con- filiarioj Senatus Tolo/ani Principi perpetuo. B§IQ&IMG v*ax ahtjuis, muhurn* Cjuefocorsiy I R jgg CL ARISSI- ME) ftatlmdi- cet crimen ejje perp°ftmm t Si tanto viroyfummo celeberrimi SenatusT'olofamP) ctilmn hoc quafi inhumanum, vtpote pefiiferum, & fenna fmitate oppletwn, dicare. Ve~ rum qui &quo ammo rem pent- tins perlufirabunt mea vota dementi vultu conjirmabunt: nam nihil m&ftum, nthtl lugu~ bre> nihilque fordidato incultu accinctum quod afstdm, beni- gnoque radtantis Solis afpeclu non demulcetur & mitejcit: fuo jiquidem perpetuo fotu enema- tas cunStaru rem viresyearuq\ Dropacrtnps veget are facit. Sic tu (VIR ILLVS 1%IS^ Jincero acquitatis obfequio obduBus, & colluftr si- tus vniuerfa huius emporij Tb- lojani loca,pe/tifera labe ‘vexa- ta tuttfsimo auxilw, arcumfpecfanfsima- que cur a iuuare nihil amphhs opt as \ qua afpera font mitigate qua tutelari &paterna cur a k 'vigilantifsimis OBouiris in hu- iusflorentijfimA RetpublicAfa- lutem meditantur,fkmmo fple- dore fiiblimis fajiigij tua digni- tatis robot antur. Hac omnia, turn charitas fingulari necefsi- tudine tibi annexa (Trati enim & Xenodochq pefiiferos Agros ipfe crebro inuijls) prAcipue me impulerunt> has meas licet exi- les into & incultas, cb temporis anguftiam (nun qua integro die potior, vec Bibliotheca auxi~ liopotefi mea do&rinafulcirt) tut a tut nominisprafatione illu~ fir are> teque ne virulentisfyco~ ph ant arum morfibusferitus di~ laniar, Macenatem fautore exoptaui. Vale, & configien- tem ad te tueare literatim. In Xenodochio pe/liferorum B. Se~ bafiianiy'vulgo de la (jraue, 6* Cal, Alaias 1629. AMPLISS1MIS VIGIL ANTISSIMISQVE D O MINIS. DD. loanni Petro de Guibert, in Se- natu Caufidico & Confiftorij Capiti. lacobo de Monferrat. Vrancifco de CatLaboiffonade Ciuibtis. Petro Antonio de Lancefoc. Antonio de Pelaprat, in Senatu Cau- fidicis. Euftachio Poget Ciui. PetroLacarry in Senatu Procuratori. Stephano de Reffeguicr Armigero. CAPITOLINIS OCTOVIRIS huius anni 1619. AGNIfICJE Athe~ I ntenfiu res gcflj (VI- h |>) TIS SIM I) mix a. jcelebntate quoquo- uerjum dtjjiijd O* fYormilgdt# ,. ERRATA SIC C0RRIG1T0. P AGIN A if. Philo'ophia ft vis p.$. li- ne* tenia,adde poft eft, & Architcdura p. *, 1.1. 1< ge reditum loco redditum 1.6. omnimodam p.8.1. penu tima alexitcria. P-pd.i Elephanriafiv.p. u,1.7.incidant. p. 15. 1 4-li vis lege contang' r. p.i8.1 lo.pdtem p. 1. 8. alte np.»6.1 4.fuffimig’fi »..off* p jjd.f.tcrreftrcitatc.p.$4.1'»4. ta^t*,loco feric .j>. n l.a.fugianc. p^7.1.19. periclitanrcm p.4o.l.y.pr*meditaticne p 44 I. xx.permittcntes.p.fjr.l.i o.purgantia.p. f8 1.9. off*, p fo.l.pcnulcima.purgat.p.di.l 9,conci- liat p.<5» I 9.congeffere. delecongcfti.p. 6$. I. 11. inftitoiibus 1.14. dele fpcrtis.adde fpretis p.71.1.17. al ermes. p.77- l.i. przferuatiuis p. 8?.l. 1 ?.conciliabit.p fi.Iunibiicis .100 1.1 . ft machaic.p.i04.l n.faltem.p.ii7.Unvltima. acccrfito.p.i a7.1.ai bdellij.p. 14 .1. zo.fuligi- nofum. p Mf dele referitos adde concados. pJ7 ,l.i». continue fine nota adurrbiali. p. iS^.l.ip.ablatu.p.207.l.i°. cinnabarum. line* 17. loco vtatur lege vcaatur.pag. aaB.hn. 19, Tigna. Relijuafacile cowget quints. LECTORI- Rrata ante le- m jTO^^^pgedajqiiXjVtalia M iSilnonnulla > inter ir- repfcruntj quihus audor prop- ter Typographi feftinatioftcm Sc incuriam,(tum apraeloabfen- tiam,6c maximas apud aegrotan- tcs occupationes , mcderi non potuit.Si haec edit;io,LECT OR, malecompta,tibivtcuq,) placere inteIlexero3fique Deus vitam Sc {anitatem dederic3cura a peftife- rorum Xenodochio, eorumque prato liber fuero, ocium nadus & libros, quibus nuncfum ex- pcrs,non curandoquidmaleuo- li inftar canum oblatrantiura obganniar, vel famx noflrx de- trahanc,cnm manum open ad- maxime verbg ammaticuliqui- dam 5 ijidem quidem ne ver- burrirefponfurus, comptiorcm, & qux forte melius tuo palato fapiat,adornabo.Interim valeto, atque hxc qux feruenti calamo a me fci ipta funt, (ea enim ref- criberc non licuit) pro tua mo- deftia excufato, & me vt publi- cXyGc tux falutis ftudiofiflimum adamato. Tuusvfu & mancipto LECTOR Mag. NELLANVS GLACAN Hibernusa Doctor Mcdicus. INDEX CAPITVM huius Tra&atus. BAP VT. /. Protmiale Depefiis ejfentiaycaufis atcfnefpectehus.c.If,p 8. Defig.peJHs.cJI l.p.19. Deprognoft.c.IV.p.L 3. J)e vifius ratio*.>e. c.V.p.if. Dephlebotomia. c.Vlp.l6» De purgattorte. c.VIIp.39, Ojienditur fedempeflis ejp. r*ajjawfan~ guinariam 5 purgamu nomtnantur. capyiUp.ty. De chflerium vfu c. ’Xp $9. De rente dijs curatiuis dr pr*f ruatiuis author am, non debent ejfe caltda. c.X.p.62, Ve praferuattuis dr curatiuis a me exper- tis. c.XT.p.'jj. T>e remedy s pauperu expertise.XU p. 97• De Bubone. c.XTII.p. 11/. De carbuncnlo. cap.XUU.p. 14 6. De morbtllis. c XV.p a 56- De dolore capitis. c. XF / p. 17-?. flomno profundo. cap.XVII.p.190. De vomitu'dralui pro flume, c. XVI IT. Methodus domes dr fuppcllecHlia fuffu- migandi. c.XlX p.jo f. Methodus expurgandi c nines a pefle vindicates dr fanates ad aliaue loca quadragena- ry s dicat a adeant. c. XX.p. 217. appendix Apologica pro 'Galeniflis ad- nerfus Domtmm Fabrmn CMcdicum Spagyricum* p.231. INDEX I BREVIS , FAC I LIS, &C expcrta methodus curandipeftem. AVTHOKE MAGISTRO Nellano Glacan Hiberno , Do ft ore Medico. C A P V T I. TROOSMIALE. O N temerc Mcdidnam I *am dilaccratam,multi/q; I lllfebo I conu^js lac perucrfa te~ peftate obnoxiam 5 innii- meri fcriptores Hippocratis anio, omni nitore adornatam 5 fblidiflimis 2 Tract At us fuffultam fundamentis, cundis vt- pote, nature arcanis conflatam flo- ruifte afleuerant: nam primo eius ab Apollinc ortu 3 hereditaria quadam /ucceftione in libcros* diuino quo- darn cultu, ad Hippocrate vfque pro- pagata eft. Cautum etenimeracin ilia A/clepiadarum familia, ne quis artem Sc induftriam medendi3 pof- feffioncm prorfus diuinam a Deoquc ip/is folis conccftam 5 cuipiam com- immem faccrct, qui ab codem gene- re non eflct exortus. Sic cquidcm na- tiuo qhodam delcdujgenuinaqjpro- penhone 5 omnes a cuhabulis libera- libus artibus & Philofbphie probe infticuti, non leui 3 non futili 3 nec vulgari naturalium rerum cognitio- ne iatiati 5 ad vberiora 5 Sc pcnitiora nature rccondita 5 iceratis parcn- tuin experientijs prius preuifis3 cgre- gia /eric inculpatifsima ifta ingenia gradum faditarant. Hec eloquen- ce pater miratus 5 ait. Quibus au- de pejle. 5 tcm aut prudentia maior inert 3 aut non mediocris vtilitas quxricur, Me- dicing cenfenda eft: Sic Sc Homerus. Vir Medicus alioru inftar multorum eft. Quorsiim igitur morose multi in hac fcientiam humano generi diuini- tus oblatam, inuehi audent? Quia inquic fummus Sc diuinus Hippocra- tes iibro de lege3multi Medici nomi- ne 3 pauci verb re. Addit diuinus Ce- nex : Medicinam faciut vulgi ceftimationCjMedici cen/entur, hifque in publico 3 nulla poena impo- rt a eft prater calumniam. Vnde non /blum circulatores , ciniflones, & empirici : qui tenebriones Medici- nam procello fd exagitat tempeftatc, tcredinumq; ritu eandem inficiunt; fed Hippopotamus ominofum ani- mal, ibis, muftela 5 hirundo. Sc alia multa animalia 3 qua? folo nature in- ftindhi ftbi medelam afcifcunt5/i arti- culata voce fari poftent, vlteriori ad- modum exccllenticegradu 3 Medici a 4 Traffatus quam plurimis nominarentur. His ctenim quidam Chirurguli & Phar- macopeia?, qui infidiofis couitijs Me- dicos redargmme &r rctropungunr, aftipulantur: Medicum autem, etfi, non dicam Guidonis & Me/liei pe- netralia5{edhorum authorum prooe- mia prorfus ignorent, agunt$ affir- mantquc vlterius Medicum ob Chi- rurgia? & Pharmacopca? dcfc&um, nihil fine ipforum aiUhlio, in jfalu- brem humani generis vfum debite conducerc pofTe; qui infignium vef- pillonum infulfiflimus fermo, vt Me- dicum veru efle Chirurgu & Phar- macopolam, dum vult3 oftenderem, horum munera valdeprofpere bien- nio fubirc, me compulit. Dux enim in caftris tutius & alacriiis inimico- rum rpbori obfiftit, qui fingula ag- minis munia obire non dedignatur, quam qui reccns & immediate cam- pidudor crcatus. Hsec porro Medi- caminum accurata cotemplatio, co- de fefte. 5 rumdemq; propria manu Medica fi- di/firnaexhibitio?Hippocratis & Ga- Icni Ta?culis folidam perftetifte Medi- cinam iuuarat, multofiq; Tex veri Me* dici ab Hippocrate conftitutas notas (vtTuntdebita & matura inftitutio3 dodrina, ingenium 3 locus ftudijs aptus3induftria3 & longum tempus ad integram artis nan- eifei effecir. Verum vt ftabile culmen Medicine adipifeatur, digna premia Tummopere ingeniofos concitant. Quare rede ifie Cicero fatur. Medico puro dandum efte quo fit ftudiofior. Medico mercedisquantu poTcer,pro* mitti iubeto: didi rationem pronun* ciat. Quia3inquit3 Medico Talus pro* pofita eft.Et alibi: non vates Ted Me* dicos ad aggros folemus adduccre. Et alibi :iam hoc quoque prope iniquif- fime copararu eft5quia in morbis cor- poris., vt quifque, eft difficillimus3 it a Medicus optimus3atque nobiliflimus quamtur. Nemincm puto latet an- 6 Traft at us nuum redditum ab Athcnkn/ibus Hippocrati eiu/que profapix confti- tutum fuifTcj ob vnicum prae/erua- tiuum folummodo confilium datum contra peftem a confinibus locisA- thcnas diraanantem. Ob omnidam enim 5 vt ad rcm redcam 3 & /blem- ncm literarum antiquitus in Hibernia noftra culturam 3 ad quam vndequa- que tanquam ad ceiebre fcientiarum dclubrum, innumeri ftudiorum cul- tores confluebant a vt inter alia mul- ta3 hi verhculi in vita cuiufdam fandi a 700. annis cxarati,fidcliter demon- ftrant. Excmplo patrumjommottts 4 m ore fiudendi 3 Vend Ad mirab- le dares. Hiberni Medici Hippocratis & Ga- leni veftigijs probe infiftetes, om- nia qua? ad segrorum integram /aki- rem conducunt3 manu propria con- ficiunt & codecorant. Quare in toto dc pefte. 7 tere regno perpaud , ant nulli inue- niuntur Pharmacopeia? Sc Chirurgi a Medicis diftimfti : nam qui dextre Chirurgi Sc Phramacopola? munia nequitobire Medicus, apud Hiber- nos nonpluris fir. Vnde Medici non tantum curatu difhdles , fed defpe- rata? faluris a?gros proprijs regni pla- n’s 5 fepenumero Sc miraculose fani- tati reftituunt. Cum igirur Fiibernus fim, qua? quorundam amicorum pre* dbusFigeacijFoSjCapdcnaCjCajarc, item Francopoii toro fuperiori anno expertus fum contra hanc effrenem luem remedia , turn qua? Cadurci , la Roque, Flogcac Sc alibi propc Ca- dmeum , Illuftriflimi Sc maxime Pij viri Petri Hubert Epifcopi Cadur- cenfis mandate, ac qua? tandem Do- mi norum Protopradidis Sc Capitoli- norum Magnarum nutu in hacalpia vrbe Tolofa,ingenue maiori quapo- tero breuitate, proferam 5 expedtans vltcrius opportunum tempus , quo § Tra&atus clegantiori cultu manualc Mcdicum de remedijs paratu facilibus ad tyro- nes jinlucem edam. DE TESTIS ESSEN- tia 3 caujts, atqpte fpeciebus. C A P V T II. O N G E prolixam prif- comm & neotericorum m Mcdicorumhiftoriam dc pefte prateriens 3 omni conatu & /edulitate qua potero, eius efTcntiam fatis fuccinde 3 prsepofita prius vulgari morborum diuifione ab Hippocrate prime dc ratione vi&us, &Ji Galeno Comment, i. primi Epid, aflignata3enucleare contendamj dein verb alixeteria. Morborum in vniuerfum, alij di- de pefte. 9 cuntur Pandemij3 alij Sporadcs.Spo- rades vocantur difperli 3 & qui cau- fam habent particularem 3 vt funt phrenitis, alui profluuium 3 &‘reliqui morbi qui quo libet tepore indifcri- minatim graffantur & infeftant. Pan- demij morbi qui vniuerfalcs dicutur, in cndemios & epidemics feu popu- lates diuiduntur. Endemij feu patrij morbi dicuntur3 qui alicui rcgioni, prouincia? 3 aut vrbi3 ob vitiofum tradhis fomitem EepilTime contingut &occur/ant. Vt/crophulaeHi/panis* ./Egyptiacis Elephanfiafis 3 & fic dc alijs nationibus.Epidemij morbi line populates funt 3 qui per plures ipa- tianturregiones per intcrualla tern- eorum prohibeatur ex- curfus. Epidemij morbi vel funt be- nign! 3 vel maligni & quam plurimos cnecantes. Qui maligni funt feftis nomen induunt3 de qua imprseien- tiarum agendum. Peftis late fumpta,omne aduerfum IO Trattains perniciose vcxans fignificatjquo fen- fu quilibct morbus did poteft peftisy licet improprie. Proprie fumptape- ftis eft morbus communis , malign us cr multiplex facilcque communica- hilts, multos eodem tempore e medio tollens. Ha:c definitio dare colli- ligiturex Galeni dodrina prooemio in primum Epid. Dicitur peftts mor- bus communis 3 vt conueniat cumre- liquis morbis epidemicis feu popula- rity. CM ah gnus & multiplex dicitur morbus 3 quia earn concomitantur omnesmorbi di/perfi feu fporadici, quales flint ordinance segritudincs alijs temporibus extra peftem appa- renres 5 qua? ob ingentem peflis ma- lignitatcm fuperueniunt. CMultos e medio tollens 3 additur > vt diftingua- lur a morbis epidemicis bcnignis.ftf- dim tempore additur 3 quia vi cuius- libct fpeciei morbi3multi moriuntur3 non tamen code tcpore3 nec pari co- municabiiirate, vtvipcftiscontingit. dc pefle. II Peftis caufa duplex eft. Aer, & conragium. Dum aerinlicitur&/ua labc nos inficit, facile dignofeitur ex co quod omnes cuiuflibet fexus & gratis 3 quocunque degant in loco, fub acre corrupto 5 a?qualiter fere in morbum huncincidunt. Pra?fentem peftem ab aere inquinato promanare ininime iudico: quoniam cceli vola- tilia adhuc intada permanfifte ob- feruauimus: turn quia-, quod magis pra?cipuum eft lignum, non a»quc omnes in eadem vrbe commorantes afficiuntur,etfi in codem tradu fub codemaere verfentur ; nam qui fefe a comities abftinent3 feruata vidus debitaratione 3intadi & fuperftircs la?tantur. De pefte aerea impra?fen- tiarum non agam, fed dc fecunda pe- dis differentia(ratione caufarum duse funt peftis /pedes, vna aerea 3 altera contagiofa) qua? pra?fens eft3qua?que c loco in locum delata, diuerfis in Prouincijs copiofam gencrat clade$ 12 TreBatus 1627.1628. & hoc anno 1629. palam per/peximus. Primus enim qui ex Aluernia Figeacum a/porta- uit peftem fub finem autumni 1627. infauftus erat mulio quidam ho/pi- tium cuiufdam CIcirac ad quod ap- pulit inquinans, ibidemque vitam cum morte commutans. Huius mu- lionis peftis omnibus ipfi auxilium /uppeditantibus. Medico nepe3 Chi- rurgo 3 & Pharmacopeia? prorfus3 multorum damno 3 incognita fuir, donee ineunte hyeme3in eodemhoF- pitio, infidiofa lues excanduir. Vici- na autem loca a mendicis Aluernis pedcrcntim confpurcata funt. Oppi- dorum camen Fons 3 &r Cajarc qui- dam incola? qui in pra?dido Figeace- li diuerforio de Cleirac verfabantur, natali mox acquifito folo 3 idem inf- cite labefadaranr. Sequent! a?ftate FrancopoIum,paulo poftCadurcum3 initio autumni fubfequentis Moyfac3 & tandem menJfe Scptcmbri hanc al- de fefie. 15 mam Tolofam infeftare coepit inhu- manaiues. Pcfiisenimha?c (qua?per conta- giumdicitur) deriuatur averbo con- tango , vi cuius contatfus femes pe- ftis communicat alteri corpori fub- ftatiam quandam fubtilem, & malig- nantem induentem naturam 5 quod corpus fi humanum fit, id ferociter ferirc cofucuit peftis: fi inhumanum, peftilentem diu fouet auram, prseci- pue fi fit fpSgiofum, ab igne & fola- ribus radios femotum. Communica- tio hzc bifariam accidit. Primo dum inquinamentum, quod nihil eft aliud, quamfpiritus venenofus, fiue aura, fine vapor malignus pertinaciter fo- miti adherens ( fotnes efi quodcum- que hunc halitum venenofum feruat, nutrityac fouet) per aerem tranfmit- titur abvno corpore in aliudjquod fa- cile fucccdit dura amborum longa contrahitur mora, exa&a vicinitas, tranfraittentis completa confpurca- 14 Traffatu* tio 5recipients apta difpofitio obfc- cundant. Quare qui praz- tereuntium celeri curfu non tantum ozgrorum3fed infc&orum labcm3licet exiliffimam 3 timent; his mens azgro- tat.Vidcnt enim quotidie manus no- ftras igni ardcntiifimo temporis tan- tillo appofitas3 noncomburi; ignis tamen non tantum peftc, fed vniuer- fis adiuis fublunaribus adiuior & fe- rocior eft. Sccundo quando imme- diate fomes corpus aliquod nondum labefadatum atungit: vt ft quidam fanus incolumis attingat homine pefte contra.Quo- cumq; ex di&is modo fiat communi- catio ? indubium permanet 3 codem Temper modo hominem affici 3 infpi- ratione /cilicet & tran/piratione. Inf- pirationc3dum teterrima aura infimui &vifcida3vna cum acre3fine quo ani- mal viuere impofsibile in/pirata pulmonibus 3 vt pote la- xi$5 & /pongiofis,facile po- fleaquam cordi vtrinquepulmonibus circumuallato & obfe/To, affatim c6* municatur & impingitur , cumqiie cor afliduo toti corpori fpiritus vica- les fuppeditat, omnibus partibus per concomitantiamfubminiftrat Sc hac auram. Nec minim, cum torus arte- rialis fanguis & /piritus , ob vegetio- rem comm calorem , fint hac pefti- feraauraimbuti. Vndc tandem per vniuerfum corfuis difperfa, natiuum facultatum robur obtundit,omnium- que partium genuinum connexum vexat.Trafpiratione recipitur , quan- do vapor iftc vifeidus Sc venenofus arteriarum capillarium in cute dcfi- nentium ora pertingitj deincepsvi cotinua* earumdem dilatationis cor- di communicatur, Spiritusautcm vi- tales poftea , vtiam rctuli , a corde tanquam nunci; qui ad omnes corpo- ris partes,vitalem concomitanturfa- eultatem , deuchi fblent, ad omnia corporis penetralia vcnc- de pefie. r5 16 Tuff it us num a/portant 3 deque tranfmiflum di/perfum integre, pars princeps pefti magis obnoxia pr#cipue labe- fa&atur; valde tamen opprefto & contaminate fonte vitali3corde3 non iatis tepeftiueinfauftalues alio pro- truditur3fed ibidem radicata cordis vniuerfas vires3 veluti proftratas & imbelles reddit3fubque axillis aut ha- rum altcrutra gencrantur bubones, aliquando verb nulluls 3 viribus cun- (ftis penitus debellatis, vnde interna aduruntur vifeera 3 ob vniuerfam ca- loris extranei & virulent# luis in cor- poris penetralibus coiledioncm.Vir- tus vero vnitafortior eft fe ipfa did- pcrfajquapropter multi inopmanter3 fubitoque rabida? luis infidijs moriu- tur: ficuti hyberno tempore ob an- tiperiftafinfa&am vifngorisambien- tis f#pe fit 5 nullo prorfus pullulante tumore 3 deptis aliquando fobs mor- billis qui crcbro poft obitum in cute prorumpunt. Ideoque miror cur per- de pefie. ly tinaciter nonnulli contendunt fubi- cam hanc mortem a febre diaria, quse valde benignaeft origine fumpftfte. Non enim nego fpiritus in corpore priiis taquam cremiaexcalfierij dein- ceps humorcs 3 poft hos folidas cor- poris partes. Sed apparentibus poft obitum morbillis 5 manifefte colligo putridos efte humores in toto cor- porc inclufos. Ergo febris putrida potius quam diaria cenfendustardor ilie inextinguibilis & malignus , ma- lique mods morbus $ qui quoniam perperacutus eftjviginti quatuorho- rarum interuallo a?grum interficcrc valetjnon fecus ac apoplexia & con- ftmiles morbi acuti. Supcrius dixi cau/am peftis eftc duplice 5 ideoque & ratione caufaru duas efte peftis fpecies3 vnaaeream, alteram cotagiofam, cibi enim quan- do peftis caufa cen/entur ideo func ratione tadus 5 quarc ad cotagiu re- ducutur.Rationc fubiedi tres cornu- 18 Tra fiat us muniter a Medici's cenfcntur pcftis /pecie s. Diaria Febris, Putrida , & Hcdica. Scd rantorum virorum pace , vni- cam tantum dari /pccicm nominata- rum dico , quam putridam efte iudi- co. Quod fie probo. Febris putrida ideo dicitur tab’s, vtomnes Medici concedunt, quia ab humorum putre- dine immediate dimanat; atqui cx omnibus etiam Medicis febris pefti- lensimmediate dimanat ab humoru putredine,caufataab extrinfeco ali- quo putrido; Ergo febris peftilens putrida folummodo erit, & non dia- ria neque hedh’ca. Meam hanc fen- tentiam confirmat Galenus Capite quarto Ithrt frimi de differ* ntijsfebrium. Quoniam fupra dixi aerem infpi- rado & tranfpirandocau/are peftim, inde colliget aliquis folum aerem effe caufam peftis. Refpodeo, negan- do confcquentiam. Aer cnim in pe- fte a contagio caufata eft conditio de pefte. 1.9 fine quapeftfsnon communicarctur vlli corpori. At veto quando abfolu- te dicitur aer efte caufa peftis, tunc in fevniuerfalitercorruptus eftrquod non accidit quando eft conditio fine qua non communicarctur peftis per conta prasientaneum eft alcxiterium cum turn curatiuum. tamen euadet, fieidem iu/culo addetur dr. i. confcdionis de Hyaclntho Sc oui vitellus vnicus.Lo- co confedionis3 fi imminet periculu, fatius erit addere dr. i. alicuius mix- tionis infra natura: vt- pote cuiuflibetmagis idonea?3&atrO' ci malo fortius obfiftentis. Magnates loco acetr>vtantur fi velint fiucco a ci- docitri, veUirnonum. Neacidaha?c ftomacho frigido alicuius noccanc quibufdam gariop.hyllis 3 vel paueo 5* 'TraiTatus cinamomo corrigenda, Nullus exeat domoieiimus.Tcmpore pradij opha? fine iu/culo permifee Temper aliquid aceti3autliquorum pradidorum ad libitum: nam omnia fortifsime obli- jftunt putredini, peftis matri. Initio prandij3maxime prunorum vTus con- fert. Tempore csenx falfa viridis & acetarium probe conducunt Tanis. SalTa omnia,nifi parce sCipta3nocent. Quamuis vinum albu deobftruat, fententia? multorum ipfum indi/cri- minatim omnibus prEefcribentium, obtemperandum minime iudico. Na vinum adeo tenue Sc clarum facile TurTum noxam in- ducit; cito etiam tranans ad vreteres Sc vcficam3chili complementum non expedat3eumque liquore deftitutum relinquit 3 aut certe portionem eius non exade codam in venas vna Tecu rapitj nam moram in ventriculo non contrahit. Contraries effedus parit vinum rubrum Sc aliquo modo auftc- rumrnam fua aftridione ventriculuin probe corroborat, vtintegre cibos comprehendat 5 fuaetiam vinofitate facultates & ipiritus corroborat. A- ftridio ifta a terreftritate emanans, facit ipium diutinam in ventriculo, ad perfedam chili confcdionem3tum vt completum robur &: fubfidium cundis partibuSjearumque facultati- bus impertiantur 5 moram c&trahcrc. Quod vtinain inultorum vtilitatem, animaduenerent Saturnini feu Spa- gyrici5qui omnia adfpiritualem qua- dam (quam effentiam vocant)& val- de penetrabilem fubftantiam hallu- Icinati reducere(licet pro falubri cife- tiafuoius tantummodo extct)nituiv- tur. Somnus & vigiliafimiliter natura* limites ne excedant. Sint tamen ina*- quales vt cuiufque temperamentum ppftulatmam nonnulli3vtpituitofi & humidinatura toto vitas dccurfu ma- gis indulgent fomno 3 quam qui fic- de fefte. 33 34 Tracfatus cioris funt temperamenti 3 vt melan- cholici Sc cholerici.Vitandus iomnus ftatim port cibimi3 maxime verb me- rfdianus. Vigilia? longa; & intempcftiua? fe- brilem feruorem adaugent3 fjpiritus- quc confumunt. Moms & quies mediocritatem ne cxcedant.Aliterviolentus moms5feii cxercithim excedens naturse febrem concitabit:vt quies nimia pu- f£redinem fouebir. Quare famn’na? ob carnis laxitate 3 & viram ociofam ci- tius ferita? concidunt 3 quam viri qui maiora obeunt pericula., Excreta Sc ordi- ni corre/pondeant.Fluat aluus /erne! in die.Menftrua Sc hasmorrhoides co- cjtcntuc vt res poftulabitrnimia e co- ira vacuatio cohibenda.In his tamen vt in reliquis, dum res vrget 3 conlu- le Medicum. Seminis excretio etil mukis frigidioris nature viris non fit stable necefTaria 3 ali; tamen nil! afli« due cocat, capitis grauitatc infeftan- tur5cibos faftidiuntjfebribusflint ob- noxij5dcterius coquunt 8c appetunr, ac denique torpore 3 pigritia 3 ac me- lancholicis accidentibus moleftatur. Quarcinhis feminis retcntio, men- ftruorum fuppreftioni in fseminis cor- re/pondet.Ita fereGaI-6.de locis affe- dis capite 5.dum loquitur de Diogc- ne. Sed fanda venus ampledenda. Quilegitimacarent3 otia fugant, vt monet Ouidius. de pefie, 55 Otia ft tolUsyperiere cuft dims arcus; Da vacua menti>quo teneatur opus. Animi pathemata feu pafsiOnes, ne cum impetu lucem capiant.Ira re- pentefebrem caufat. Fameratoruni inexhaufta cupiditas3vnica eft ris 8c triftitias cau/a. Inuidia qua; dolor eft ex alienis bonis con- ceptusjomnium vitiorum eftfoedifli- mum.Qua; omnia fedulo delenda,ne corpori noxam inpingant* vt feps coruingit. & *Tractatus Atq;ha?c deregimine prae/eruati- uo comm uni fint fatis DE VHLEBOTOMIA. Cap vt VI. Ntequam phlebotomiam atringam, peftis,quse ple- rumquc eftcumfebreaf- fociata3 curatiuas tiones proponam. Tres /untpeftis indicationes cura- tiuse.Prima xiteriapoftulat.Secinidaafebre3qua: hume&antia Sc refrigerantia. Tertia a putredinc3 deobftrudionem* vt aliquo modo refrigerationem. Cu itaque /anguinis miffio fitremedium magnum prsedidos implens fcopos, ab ea intrepide3 primo ftatim segrku- dinis occur/li curationem ( quicquid cnim dicant nonnulli 3 hoc magnum & vere hilubre remedium e/Te5 kepif- £me compertum habeo ) mchoabis*. de fe(jte. 37 Magnitude morbi0virium robur3aetas florida3maioriex parte lint pra?fto. Si pulfus tamen aliquando reperiatur, languidus per accidens(pulfus lagui-r dus per fe &■ per accidens, mediantc fidcli pulfus contredatione iudican-r tur)fanguis natura an- tea onere oppreflfa ad ptiftinos vfque. vig ores releuetur. Sanguineis biliolls3& alij*s robuftis maxime phlebotomia celebrandaj melancholias aute & nurricibus riusjnunquam verb praegnantibus. Si alui fluor3vel vomitus infeftant* ncu- dquam celebrcnda. Si tamen parcus fit vomitus & fimptomaticiiSj (idem de alui fiuore dicendum) non ideo /anguinis mifliomam aliterin periclitatam naturam, ftatim perniciofa labes irruet. Experta ca-» noj folanamque fanguinis mi/honc* cum reda vidirs ratione 5 vtpotead humidum &frigidnm tendente,mul- tos faniiau rcftkuimus3&hoc G»lc^ 38 numfcquuti; etenim, inquit, vcl fola fanguinis dctradionc fie obita, refti- tui olim ip/e quendam adolefcentem ardentilfima laborantem fynocho. Scindatur vena3feruata iemper re- ditudine, v. g. fi tumor lit in inguine dextro, faphama eiuidcm pedis ape- rienda,ficuti vena brachij eiufdem lateris fi adfit capitis dolor3aut pleni- tude , vel li febris ardens premat, fil- tered tamen buboni pertinaciter fixa ha?reat toto saguinis miflionis decur- lu,cucurbitula,ne venenum parti af- fixum introrlum retrocedar.Mediana & fapha?nam fatis profpere eodem tempore, vrgente cafu , fluere iufli. Seruata proportione5idem fiet in re- liquis tumoribus,!!' adfint.SaniSjficu- ti & asgris,fanguinismilfio dodi Me- dici cofilio celebretur.Sis tamen abf- que vlla incuria follicitus , vt a?gris quadrante hora? aut femihora an*c fcilfionem vena?, potionem vel cor- *diale quid ex pnefaibendis a me, vel Tra ft at us de pefie. 3* faltim pauperibirs iu/culum aliquod cum accto paratum vt fupra3vel oxi- cratum enim roborata & adiuta natura3refo- cillatifque viribus3 obuiamaffedibus fit obex3 fanguifque facilius qua ali- ter proliliet. Sanguinis milfio cele- branda & reiteranda cundis febre ardente moleftatis j fed omnia cum prudentia. BE TVRGaATIONE. C A P V T VII. ®Vicquid dicant nonnuJlf, purgatfonibus rariffime vfus fum3 nifi paulo ante morbi aduentum, circa-' que principium3 dum ad- hue fimptomata non fxuiunt3 vcl io- ge poft morbivigorem dum humores iam codi funtj&hocfccundumHip'* 40 pocratem. Concofta. Medicare oportet etiam penultimo primi ait In acutis pafstonibus rarb & in principtjs CMedicinis furgantibus vti, dr hoc cum prxmidatione faatdum.ln cuius apho- rifmi commentario 3 diuerfos propo- nit Gal. obices purgationes penitus in principio prohibentes. Vrgentiori cnim fuccurrendum ex Gal. capit. 14. ■primi ad Glauconem. Quo in loco mo- net; fi ventriculi anxietas, morfus & imbecillitas adfint5humores non efie vacuandos, priufquam os ipfum ven- tris corroboretur 3 etiam fi cruditatc autcacochimia segeripfelaboret.'fed in crudcli hac lue 3 quod maxime nc- gotiumfaceflit, eftcontinua febris* continue adurens , omniaque fama fimptomatavna cum veneno prori- tans (fine febre peftis valde mitefcit, omnique caret faeuitia.) Ergo &huic precipue prsefidium fercndum; nam non folus ardor mitefcit5fed debella- cwr &.ipfa put re do 3 vifque yen eni Traffatus ak pe/le. 4i accrrima rctunditurj fublatisvideli- cctferuore & putredine ipfum fo- ucntibus. Quare penitius venenum maftam fanguinariam tranas3 eidem- que tanquam fubiedo aptiftimoj vt- potc molli 3 fuos impingens carade- res3/anguinis miflione,praftiaufto all- quo remedio venenum domante3po- tius quam purgationc euacuandum euenit. Quod autem eft in parte per ipfam partem emitti debet: vnde ex- pert! Chirurgi continue humorum colluuiemin aliqua parte colledam, per eandem partem ftenfibili aut infe- ftbili euacuatione formfeeds detur- bare conantur. Ergo fatius eft fan- guincm extrahere vt corpus facilius tran/pirare valeat 3 vt putredo ex- tinguatur, plenitude minuatur,3 ac febrilis feruor remittatur3 quam ca- thardica remedia nature modum & ordinem corrucntia32egris propinan- da exhiberejetiam ft febris ha?c no ex fola meatuumconiuentia 3 nec a So- 42 Traflatus lis ardore origincm defumat: ( tales cnim febres vltra vnurn diem porrigi non eft necefte) fed ab ipfa venenofa putredine,quarn phlebetomia debite cclebrata facile correct. Febris ha?c fynochum rcdolet ar- dentem & continuam cunfleui ali- quando putredine 3 aliquando cum eximia. His enim febribus , quamuis putridse ftnt , nullum celebrius &co- uenietius auxilium fanguinis miftio- ne.Quate Gal.y.methodi.Efiporrbccn- tinentiumfebrium prafidium maximum, Ji modo 'vires 'valentes fanguinis di• mimitio, vel vfque ad deliquium animi. Et paulo poft. At continentium febriu (febris enim peftilens continue Sc continentis rationem fere femper habet) maxima ha?c duo funt reme- dia, detradlio fanguinis, &potiofri- gida; banc doeftrinam /equiitus folis fanguinis miifione. Sc vfu oxicrati, numcrofam peftiferorum cohortem felicitcr,curaui. Extraxi autem circi- de pefle. 4$ ter libram vnam p-eftiferi & maxime corrupti ianguinis, etiam fluentibus quinque pragradibus anthracibus Sc bubone vno3 e laniatore Coudetjqui ftatim conualuit, edi quod extradu cftputridum quidpituitofum &/ero- fum quam fanguis5potiori iure nomi- nandum.Igitur fanguinis miflio exer- ccnda adhuc purgan- tium vfu. Obijciunt nonnulli humorcs ftatim in peftis primordio purgandos 5 quia ycnenum non recipit codionem;tum quia materia Temper turget. Ad vitimumrcipondeo falllflimum elTe humores in pedis primordio tur~ gerc?ni/i rariilime aut nuquam.Quo- niam peftis, vt reliqui omnes morbi; quatuor habct tempora, principium, augmentum5ftatum3& declinatione. In principio&dcdinadone mitiflima funt omnia accidentia 3 qua? in aug- mento Sc ftatu afpera Sc calamito/a cruciant Sc contorqucnt aggros : non 44 Traffatus fecus ac Petrus v. g. qui infans & fc- nex,£emincas & imbclles edit adio- nesj in adole/centia autem &■ iuuen- tute, vegetiores & fortiflimas. Tum ctiam quia non adfunt in principio turgentias figna j humores cnim pru- rire feu turgere dicuntur 5cum motu vehementiori agirati, & aparticulis ad particulas transfluentes per morbi initia moleftant,hominem dolore af- ficientes, irritantes Sc quiefcere non permitentes. ExGalMbro ejuos purga- reyqualibus medicament is,& quado opor~ teat. Atqui in principio * peftis non taliarcperiuntur figna. Ergo neque turgentia. Galen.etiam commenta- rio aph.i4. Hippocratis prseuifionem addendo(c£- hoc cum pr&meditatione fa- ciendum) valde miratus eft; quare hu- mores in principio prohibet purgari; quia vifcofts humoribus xgri referti funt,vel prsecordiaintcnta ac inflata, aut fupra modum calida&ignca;qua: omniaivel faltim nonulla peftcm fc- de pe/fe. 45 rc Temper concomitantur3.Ergo non cft-inprincipio peftispurgandu. Gal. etiam 9. calorem omncm fc- bri inimicum efte: atqui cathardica calidafunt, ergo non funtpropinan- fa.Yx13.euam methodi /egnities a fri- gore 3 immodicus motus a calore di- manat. Ergo ne immodicus humoru motus de nouo conftituat turgentia, quxantea non fuit5a calidis hunc im- modicum motum humoru procrean- tibus 3 abftinendum: nam calida ca- thardica ad interna vi/cera omne in- quinamentum corporis duplici virtu- tc, occulta & calida, reuocant. Ergo inprincipiofatius eft vti aliquo refri- gerante remedio, quod proprie tale dicetur, quam eo quod per fe calidu eft,per accidens aliquando frigidumj qualia dicuntur cathardica, a Galen, fupradidi aphor. commcntario. Ad primam obiedionem facile ref- podetur, falfum efte venenum fump- tum pro humoribus veneno conipn- 4 6 7'raffatus rcatis3non recipere codionem3multi autem & innumeri curantur pefti- feri line vlla purgatione chatardicis eelebrata, quod non fieretnift facili- tates mediantibus eanmdem adioni- bus3 impetuofum veneni roburhu- mores coquendo domarent. Venenu ateamen fumptum in abftrado(quod fit tantum vi intelledus) pro ipfa ve- nenohtate, ccrtum eft quod per fe & proprie non fufeipit codionem. At nunquam inuenitur ita feparata a fubiedo. Quare provt con- iundafubiedo red- pit codio- nem. dt ft fie. 47 OJeditur Jedem pefiis ejfe maj Jam purgan~ tianominantur. C A P V T VIII. SN inirriguas fanguine par- tes-venenum non abunde trafilire5fed in fpfa /angui- nis maftajtanquam in fepto perftftere 3 non /blum fupradidis in progreffu rationibus3& Gal.anthori- tace. cap. 21. lib. tertij defimplic. Med.fa- cult. fed cxperientia euidenrius a cl- inic demonftrabitur.Ratio tamcn fortis eft. Anftiflimo vinculoj&r con- nubiocofociantur pcftis &putredo. Atqui huius fedes eft mafta fangui- naria. Ergo Sc peftis fubie pingitur; vique deinceps facultatis occulta* venenofae coagulatur, inep- taque tandem motui redditur; vnde perfeda putredo, qua* maxim operc quietis foboleselucet, confequitur. Sanguinis deindc ferum impense pe- ftiferum, vi caloris feruet, tranfuehi- turque ad partes vfque nobiles, reli- quafque omnes; quod ft fa?cude fan- guini (upernatet, mina- rur* Sc inquietudines crebro morbillorum eruptionem, ftepiftimfc mortemrnam vna cu fuliginofis fpiri- tibus vi feruoris elan's, venenum afli- duo ad cor calidiftimum vifeus, rele- gatur,huius autem cuentus verum Sc vnicum remedium eft fanguinis mif- 50 Traftatus fio, clifteres5& alexiteria. Cadurco autem5caniculari mcnfe, rus accerfous 3 phlebotomiam cuida iuueni fanguineo &biliofocelebrarc curaui; tu/a vena nihil fere fanguinis exilire perfpedumfuir. Quaredubi- tans ob Chirurgi incuriam me mea propofita meta fruftrari 5 a;gri bra- chium ipfe perfpcxi, reperique vuln9 fcalpello inflidhim , probe & fecun- diim artem fa61 uin fuiffe, venam vn- dcquaque digitis comprimens guttu- las aliquot fanguinis feruidiflimi, coagulati tamcn3 extraxi j poft tem- pons pufillum conualuit. E quodam luliano , qui cum duo- bus dicbus cojifopitus exifteretj exi- gUQ premebatur vomitu $ excradius fuir fanguis adlib. 2. fanguis erat to- tus fere aduftus: Maximus nature Sc morbifucceilirconflidus.Mane tame placabih fuperuenienrc fomno con- ualuit. Parotis finiftra, qua premeba- ur5euanuitj tumorque axilhedextra?,, de fefte. 51 antca femireconditus , Guldens in in lucem prod i;t. In hoc peftiferorum Xenodochio Michael Cardailac Chirurgus,& bo- na? indolis iuuenis , me iubente, tria vel quatuor corpora tepore quodam adhuc pradita, anatomico ritu aper- uit.Quorumprimum morbillis nigris coopercum in adene dextro n5 mul- tum inflate bubonejvexabatur.SciiTa glandula leuiter admodum inflata, qua? in ipfo coxendicis plexu fixa ap- paruic,nihil praeter naturam in ea co- tentum fuitjante obicum tamen a?gri dolorificum fenfum inuexit.Sed pau. 16 fuperna perluftrantes , vc duobus digitis a glandula, fuper panniculum carnofum, texturas quafdam /pon- giofas flauo colore prseditas, compe- rimusje quibus,dum digitis aliquan- tulum premeremus eas , fubftantiam quandam tenuem, flauam , olcoque fimilem emuximus ipli; fed prima vi- ce dum nouacula feiaderentur, fero- 52 Tra ft at us fx guttula? flaua? fua fponte pende- bant & fluebanr. Progreffii fado ad hepar vfque3 chiftim fellis valdc pra- ter naturam bile diftetanr, regurgita- teinque3 illse/b prorfus hepate3 adin- uenimus 3 Gradatim ad cor acceden- tcs5nihil in eius conucxirate extranei apparuir, fed vtrinque arteria venofa & vena arteriofa, ipfifque adhuc cor- dis vcntriculis referatis, fanguinem vtrumquc 3 arterialem nempe & ve- nalem 3 compadum & coagulatum, etiam in vniuerfis maioribus vafis3 perfpeximus. Vtrumqueramen fan- guinem calidum fuiflfe3propria manu porred:a3 comprobaui. Miferos pul- moners omni natiuo colore exutos perfpeximus. Reliquse corporis par- tes repertse funt. In fecundi corporis fciflionc3bubo fub axilla dextra apparuit3 in cordis fuperficie extima feu conuexitate, duo morbilli nigrircperrifunt,in pul- monibus vero3non duo3fed innums- de pefte. 5? ri. Paulo fupra medium lobum pul- monis dextri,corpus quoddam fpon- giofum atque fibrofum , vt fupra in- guen primi corporis a nobis diifedli, quodpleuram interfecundam Sc ter- tiam coftas inexplicabili nexu 3 niil vim inferendo3attigit, vcnenumquc buboni licet adhuc exiguo, fuppedi- tabatj huiufque corporis fpongioii cum pulmonibus Sc pleura vincula, natiuum pulmonum motum3quo cor fuliginofo deplentfumo,eique refri- gerium conducunt3cohibuit.Sanguis vtin primo corpore repertus fuit co- agulatus;reliqu£B partes conftitutio- nem naturalem feruabant. In tertio a nobis aperro corporc, emun&orium cerebri dcxtrum obtu- muit; duo antcriorcs ventriculi cere- bri,flaua tepidaque ferofitate opplc- ti flint reperti. Cerebellum 3 contra nature decretum 3 multo mollius ce- rebro manibus noftris apparuit j Et hoc,credo,contigit3ob ferofitaris pe- 54 Traftatas netrabilitate deorsum tendentis* Vi- gili/s ante per aliquot dies ante obi- tum damifella infeftabatur ; dclira- menta profcrebat.Matcria purulenta in glandula Iatens(quia non multum intumuitjfed exigua &r profunda ap- paruit,cauftico vllo,ob loci etiam na- turam? ipfam aperire non fumus au- fi) viam fibi iuxra tradraam arteriam adpulmonesvfque fecit; \nde pul- mones /chirrofi rcdadi funt. Prater /anguinem, alia omnia de- bitum natura ordinem feruarant. Ex his dare conftat ptomatice pracipue cluccfcentes, ftatim in initio ( quicquid garriatno- nulli) cauftico potentiali ( vt capite de bubonc dicemus) aperiendos. Cum igitur dare pateat 3 maffam fanguinariam maxime&precipue fe- dcm coftitucrc peftis, fanguinis mif- fio & difterium vfus 3 purgationem longe antecedentrnam rariffime pur- gantium vfum tutum fuiffe qj)fcrua- de vefte. 55 uimuSjOb ingerem.3rneo iudicio,maf- fx fanguinarix que purgantium vfum tempore cali- dovetatHippocrates aphor.5.4. Sub cane Sc ante canem difficiles funt me- dicationesjfanguinis vero miflionem Sc clifterium vfum debitum fepillimc Sc fingub's ferd diebus. Quia tamen multi clifterium vfum fe- quentia tutopropinentur pungantia, qua? mihi valde funt familiaria. Pro biliofts. . Recipe rhabarbari ele<5H Sc infufi per noftem in vino claro drach.j. k- mif cinamomi fcrup.j.triphera? perfi- cae vnc. femif. fyrupi rofati iaxatiui vnei. ij. aquarum borrag. Sc acctofe quatum fuificit, fiat medicamen pur- gans in aurora fccundum artem cx- hibcndum3vel. Recipe fyrupi rofati folutiui.vnc.ii;. fyrupi de cichorio rheo duplicate vnc. ij. vini parum. Fiat potus quern hauriet mane hora commoda. Potus T* IrActatus hie quia benignus & ad frigiditatem largffi potcrir. Pro ptuitofis. Recipe agarici trochifcati drach.;. ci- rri folutiui drach. iij. diacatholici dr. ijSympi rofari iolutiui vnc.ij. aquarii cordialium vel vini clari quod fufficit. Capiat in aurora cum regimine. Pro melancholias. Recipe fena? optima? & mudata? vnc. femis infundatur in vini fufficienti quantitate per aliquot horas.Exprcf- hone fafta,adde drach.iij.fy- rupi rofati laxatiui vnc. ij. aqua? ace- tofa? vel borraginis quod fufficit, ca- piat vt decet in aurora. Quorum aluus aftrida fbluenda, cuiu/cunque fint temperamenti 3 fe- quentia magis conducunt, quam an- tecedetia: quoniam fysc, anteceden- tia fcilicet non funt exhibenda 3 nifi adfintaliqua co&ionis fignajAt vero fcquentia plerifque clifterium vfum auedantibus ( aliquando ctiam ob depejte. 57 pharmacopolarum defe&um clifte- res vt dccet non inijciuntur,nec pro- be fecundum Medici voluntatem co- ponuntur) cuiu/cunque fmttempc- ramenti,pr£efente etiam ardentiflima feuilfimis fimptomati- busrquoniam ha?c benigniffima funt Recipe fyrupi rofati folutiui & de cichorio rhco duplicato ana. vnc. ij. cum iufculo pulli altcrato oxalide & borragine5vel faltim alterutra3capiat a?ger duabus aut tribus horis ante pa- ftum matutinum. optimum remedium purgatiuum & refrigeratiuum. Recipe pulp# tamarindorum vnc.j.f. cinamomi. fcrup. j. gariophillorum numero vj.infundantur tota no&e in fufficicnti quatitate vini albi & aqua? oxalidis; fiat cxpreflio 3 addaturquc aqua? oxalidis quantum fufficit. Ca- piat a?ger duabus 3 tribufue horis an- te prandium vel ca?nam5Vt res poftu- labit. Aliam inferius tamarindorum 58 Tra flat as facilcm praeparationemhuic negotio vtilem allignabo. Tertium. Recipe polipodij quercini vcl drach.ij.vel longitudine medij di- ex recenti: nam polipodium ve- tus conftipat potius quam purgat: conquafifetur grofliufcule nee in pol- linem reducatur; immifceatur opha?, (cum folo autem iufculo fine pane, non apte aluum exonerat) cuius iuf- culum alteratum fit borragine, ace- tofa& /pinachijs, velhis deficient!- bus, caulium folijs Jenifer ebullitis. Capiat opham qualibet hora,ad libi- tum. cutartum. Recipe decodi prunorum vnc.vj. fe- na? puluerifatas drach. j* icrup./emif.miice omniajcapiathora paRum. de fefie. 19 De Clifierium rvfu. C A P V T IX. S| Voniam multa fupradido- | rum rcmediorum v/um (dc * poftrcmis quatuor non lo- quor 3 qua? qualibct hora vtilia funt) & adminiftrationem impediunt3etia- fi materia turgeatjamematum /emia- lexiteriorum indicatio- nibus curatiuis fatisfeci: Ruta autem hac in re fingulares obtinet dotes: na ab ipfo capitis vertice 3 ad podiccm v/que materiam turgentem affatim atquc repenteallicit.Quarc quoniam longa ac proba dodiflimorum viro- rum confultoria oratione,cum inHiP pania,tum alibi3mirabiles cius dotes, in apopledicis3caroricis3 lethargids, alijfque cephalicis afFedibus copro- baui, vt fubtilem, tenuemque ferosa #o Traffatu* Sc venenofam materiam3turgentiam huius vi- Inis primordio, eius pcriculu feciflc non fum dedignatus; Quo fa- <51o, Tola rutaceorum clifterium inie- dione 3 Sc /anguinis miftione multos /anitati reftitui curauimus. Etfi quamplurimi & diuerfi fint cli- fterium fcopi & vfus j hie tamen tres tantum ftatuam fpecies. Primacar- minans dicitur, fecundalenieris, ter- tia refrigerans, Prima clifterium /pe- des conuenit pradpue quibuslibec fopore aflFe&is.Vt. Recipe dccodi rutha»3 ( velrutha? &■ aliarum herbarum carminantium) quantum fufficit, benedi(5he vnc.j./c. niellis anthofati & mercurialis an, vne |oIei rutacci & violacei an vnc.j. icmif. facchari rubri vnc. j. vitellos ouorum numer.ij.mifce & fiat clifter inijeiendus hora commoda. Sequens difier pugat me- 4iocdter, de pefle. <51 Recipe deco&i herbarum emollien- tium &hordei integri quantum futfi- city diacatholic. drach.x. mellis mer- curialis Sc rofacei an. vnc.j femifiolci rutacei &violaceian. vnc.j. vitellum vnum oui3falis parum5 mifce, fiat cli- fter. Sequcns clifter refrigerans ardo- rem compefcit3 fomnum confiliat, phrcnefim Sc inquietudine cohibet, materiamqueturgentem inipiflat. Recipe decodi hducx vnei. x. olei violacei vnc.ij.vitellos ouorum num. ij.vel duo oua integra,campho- ix /crup. j. mifee 5 fiat clifter inijeiendus hora fom- ni. 62 Tracfatus De remedys curatiuis & prx~ feruatiuis authomm^sAle- xiteria non dehent ejje cfthtdrt* C APVT X. SRefcruatiuorum & cura- tiuorum ftam,amplamque fyiuam congefti flint nonnulli rei medice fcriptores3 omnique dele&u ex rccentioribus aliqui 3 veluti here- ditaria fucceffione3indiescolle&anca . quedam ex vcterum monumentis, abfquc eo quod ad praxim prius re- mcdia transfcrant, auda&er feligunt. Nihil prorsus facilius, quam eximijs, diuerfifque cncomijs, theriacam,bo- lum armenam, angelicam3 mithrida- exotica & velu- de ye fie. 63 ti exucca domefticis., fami- liaribus5plenoque vigore refertis5pe- nitus de/pedis 3 dum quis in fuo mu- faeo inter libros verfatur, extollere; aft operi manum porrigere nullate- nusaudent; quoniam hoc opus3hic labor eft. Quocirca 3 neutiquam per* plexe 5 quamuis calumniandi pruriru percitus3Plinius teftatur, ft de paruo vulncre fit quaeftio 3 mare rubrum ab interlocutoribus in medium tranf- fertur* domefticis qua? quotidie per- fentire Sc dcglutire confueuimus, omnimode ipertis. Hsec autem mag- no dedecore a quibufdam finiftre re mcdicam perluftratibus,incaute pra?- terlabunturrnam coeli folique nobif- cum aflidua ob/cruata focictatc5quae foli cadique ambicu perftftunt Sc tc- guntur, eadem Sc vtriuflibet aftueto ibmitc contenta coluntur. Quare ob ip forum inexplicabilem affinitatcm Sc ncxum3multo mitioribus certiori- bufque inducijs nobis mftdiannir. 64 Trattains quam qua? pcregrina & fucofa5a ma- ri rubro, Indijs 5 reliquifque finitimis orbis locis 3 mercatorum vafra ac fa?- ncratoria induftria, aduehuntur re- media. Necinhumanam adhuc quorudam technam fileo, qui dum omni perni- ciofa fegnitie,quo minus a?grum pro- pius conueniant,imbuti segrorum ta- me animos falfis perfuafionibus pel- liciunt, ne fanitatis Medicu aut Chi- rurgum accerfant; tandem qua?ftus gratia, miferos a?gros ob cumulatam temediorum farraginem exhibitam, trucidare non verentur. Nec mirum. :Nam Quid non eheu,mert aliafettera cegis, *Aurifact afames feelermnque immen- fa veluptast Si quidem. Prima peregrines ohfeanapetunia meres intulit. Quamobrem, hac iliac circumcur- fantes 5 longequc a vera medendi de fefie *5 methodo deuiantes ,theriacam cum aliquo diaphorerico calidoque li- quore , veluti vitalem fuccum , & /piritum vitae Saturninorum feu Spa- gyricorum,aegris propinandam prae- cipiunt: vt fupcriori anno quidam mihi cognitus,a quo dum remedium aliquod efflagitaretur, omnibus iu- giterSc immutata voce, vfum the- riacae &: aquae fcabiofae, fatis infaelid /IiccefTu, praedpere fuit folitusjlllico namque, viribus ob ingentem feruo- ris adiuitatem fuccumbentibus, pe- niru/que tandem proftratis , multos, ficuti & reliquorum vim naturae infe- rentium vfu, vitam cum morte com- mutaffe per/peximus. Confimiles autem viriab Apolline Sc Mercurio longe recedentcs, Philofophiae &• Medicinae prorsus immemores, de- bitum naturae ordinem praepofterum conftituunt, dum quod fenfui tadus verc obijcitur, ad fenfum vifus3quafi effet fcnlibile commune ?trasfcrunt. 66 Trattains Qui quidcm omnes perpcram mihi videnturfacerc , dum fcnfibilium re- rum cognitionem, laborio/b confc- qui ratiocinio moliutur.QuiSjqiic'efoj vel leuiter in Philo/bphia & Medici- na inftru&us negabit quatuor pri- mas qualitates calorcm/rigiditatem, humiditatcm3&ficcitatcm3 eftc prse- cipuum fenfus tadhis 6c non vifi;s5 obie&um ? Ergo nullus mortalium negabit calorem febrilem peftis , ta- vel cum liquore conuenienti, deme conferua fi vis vt remedia fortius agant. Mixtio fecund a. Recipe mithridatij. vnc.ij. boli arme- ni5 terra? figillatse Sc radicis tormcn- tilla? an.drach.i) diamargaritonis fri- gidi, feminis acetofa? Sc coralli rubi pra?paratian.drach.). corallini fcrup. femis.facchari candi vnci.femif.cam- phora? /crup./emif.liquoris alicufaci- di quod fufficit; fiat mixtio in modu d.j.per fe5vel cu liquo- re conuenienti ante fanguinis miflio*- nem3 Sc alijs temporibus ad libitum. CMixtiotenia. Recipe mithridati).vnci.).radicis tor- mentilla? drach.iij./eminis acetofse Sc coriandri praeparati ana. drach. j. fc- mif. coralli mbri prasparati drach.). pulueris diamargaritonis frigidi & diarrhodonis Abbatis an.fcrup.ij.ra- furas eboris fcrup.femif.facchari can- di vnci. femif. camphor* grana viij. S6 Tractatus cum fyrupo acido5fiat mixtio in mo- duli! opiate. Puluts. Reap, boli armen2e,corallirubri prse- parati,& radicis tormcntilla? an.drac. j./emif.pulueris diamargarito. frigidi & diarrhod.Abbatis an. drach.j.rafu- rx ebons, cornu cerui, &coralli ru- bri pra?paran.fcrup.ij.coriandri pra?- parati drach. ij. liquiririae fcrup. iiij. pulucris ixtkix fcrup.j./acchari candi vnci. j. fiat puluis,capiat drac.). cum aliquo liquore ad libitum, vel fiant ponder, drac. ij. fufficieti /ac- charo aqua rofarum diflfoluto, ca- piat ilngulis mane tabellam vna per fe3vcl cum liquore aliquo cSuenien- tijvt oxicrato. Opiatis autem & pulueribus fa?pi9 vfus fum, quam potibusj quoniam multi xgxi potus renuen tes medicinse nomine eos ablegant. Alij p-oft hau- ftum adhuc potum eiufdem funt opi- nionis.-nam cxpe&ant cruciatus pur- dc pefle. 8? gationis quafi antimoniatum fump- ftftent.Hos nonnulli philofophantes, licet Philofophi no lint obfecundat, qui ftupide omnem culpam mortis horum qui potus haulerunt medicis attribuunt.Vcnim quiapopulus To- lofanus rationalis eft 5 a?que potus cordiales quos alibi cum frudhi pra?P cripfi, exhibui ac opiatas. Quare ali- quot corum excmpla lu by clam. Recipe confedlionis dc hyacintho letup, ij. theriaca? letup, j. aquaruin fcahiofx nucum & borrag.an. vnci.j. femiftcapiat hora commoda. Huius conftmili potu curaui prima a?gram peftiferam Figeaci3cui multu theriacx cxhibere no fui aufus3 quo- niam huius foror quamprimum5iuflii cuiufdam Chirurgi Cleiraco hoipiti familiaris3theriacam aftlimpftt, obijt. Qua? a me fanata fuit(poft diuini nu- minis auxilium)annum credo 28. at- tigitjfanguinea? & pituitofa? comple- Potio prima. 88 TraBat us xionis erat: corpulenta fatis 5 Games habens laxas &: humidas. Similibus enim proprie conuenit fudare, vt ci- tius a malo vindicentur5nifi febris vr- geat ardcns: tcmpusfuit hybernum; viginti quatuor horis3ter potus repe- titusfuit. In puella ifta minutiFsimi appariiere morbilli rubri 3 dolor jfub axilla dextra 3 fine euidenti vllo tii- morc.Poft aliquot dies initio 3 ni faK lor, menlis Marti) 1628. hofpes ipfc CIcirac Figeacefis (huius vtdixiraus hofpitium mulionis infaufti Sandi Florenfis interuentu, primadomus fuit pefte confpurcata ) natufque fi- mul decimum agens annum,cum an- cilla vna 5 febre ardentififa peftilenti correpti3me reuocarant.Hofpiti vena audader & intrepide fcindere iufli, qui propterea3 breui eoualuit3anciila non vidi donee vefpere imminente me acccrfiuit Chirurgus alter a pri- me; qui Medicum cupiens agere vt alter, ipfi fuam porrexit theriacara; de fefie. 8? cominus accedens, per/pcxi quomo- db refupinadecumbespucllaviribus valeretj conniuentibus oculis fterte- re ca’pit, fsediflimam colluuiem per mares deturbans. His ego pramifts ie- thalib9 fignis, nihil prorfus huic puel- heexhibui. Sedhofpitis natum 3 cui cliftere potionem eordialem code die cum patri fuppetias attuli , prad- cripft;gradum retro facies,agoni/an- tem cum alui ingenti fluore ofFendi, fluoris cau/am inquirens , relatum mihi fuit, quendam inaufpicatb ac- ceftifte fpagyricum,ftue Saturninum, qui blandiloqua pellacia , (base enim fpagyricisproprium eft, etiam quar- to modo,vt aiunt Philofophi) aflide- tium animos ita commulfit, vfquedu ipfi fas fuiftet mea abigere remedia, & infonti tenelloque pucllo fuum mortiferum & e ftygijs delatu anti- monium impertire. Quare puer pur- gatus eft completed eft ad mortem vfque. Andila eadem node, obijr. 90 Tract at us Torius familiar hofpitis conferuatio mihi a domino de Lauglanat tunc Protoc6fule,&reIiquis v bisMagna- tibus,etfialij dodiflimi adefs£tMedi- ci„/atis commiffa fuitrnam exnumerofa familia, obijt ex feruis vnus, cui defedu Chirurgi, & quia mihi tunc nefas fuit ip Turn palpate, non licuit venam fcindere.Pra/erua- tiua & curatiua quibus fum vfus pro- pofol &proponam in huius tradatus progreffo. Votio ficurida. Recipe aquarum , borraginis 3 ace- tofa? & cichorij an. vnc. j. fcmif. boli armcni&xiiamargaritonis frigi- di an. fcrup. j. confedionis de hya- cintho drach. femif. camphors gra- na. ij. vini guttas aliquot; & loco camphors fi lubet, guttas aliquot fpiritus vitrioli repones , mifce om- nia, fiatpotio cardiacaante fangui- nis miflioncm , Scquolibct mane ad libitum haurienda. Huius folius po- de ytfte. tionis vi 5 multos excandcicentes bi- liofos &: fanguineos 3 peftiferalabc inquinatos curaui. Potto tertia. R. Mithridatij 3 diatriafantali , coralli rubri praqaarati &: radicis tormentil- Ix an. fcrnp. j. corallini fcrup. femif, camphors grana. ij. aquarum aceto- fxy portubca?, Sc ro fa ruin an. vnc, j. femif. fyrupi de agrefta vnc. femif. vini clari guttas capiat 3 vt jfuperiorem. Hac cnim potione fe- bricitantes pituitofbs Sc lumbricibiis vexatos fa?pe curauimus, ficuti Sc bi- liofos ipfos. Potio mart a. R. Confedio. de hyacintho 5 coralli rubri praqaarati Sc diamargaritonis frigidi an fcrup. j. cornu ccrui pras- parati fcrup. femif cum oxicrato, vel iufculo alterato herbis refrigeranti- bus 3 velfupradidis aquis cordialibus cum regimine fupradido : id eft lon- ge a paftu quoties volueris 3 vel ante 92, Tra flat us fanguinis mifHonem5capiat. Potto cjutnta puerorttm. R. Gonfeft. de hyadntlio /crup. j. fe- mif. coralli rubri prsepar. ferup. j. ca- piat cum aliquo liquore congruo, vt aquis di&is, oxicrato 3 vcliufculo. Potto fexta. R. Aquarum acetofas & borrag. an. vnc. ij. aqua? fcorfoncra? vnc. j. fpi- ritus vitrioli guttas aliquot 3 capiat mane &vefperiloge a paftu.Interalios quamplurimos 3 folius‘huius potio- nis opportune vfu 3 praeuia prius cli- fteris iniedione in hoc Xenodochio religiolum quedam curauimus; Chi- rurgum etiam vnum aut alterum; his tamen ambobus , quia febrili ardo- re cruciabantur, horafomni hordca- ti vfum praefcripii; potus horum or- dinarius fuitptifana3 aliquando, vt longe a paRu,cum guttis aliquot /pi- ritus vitrioli, aliquando 3 viribus Ri- licet femihauRis, cum guttis aliquot vini. Ter vni, bis alteri phlebotomia de ft fie. 93 celebrata fuit. Febrili ardore remiflb, etfi vterque morbillis quibufda etiam nigricantibus infeftaretur, vtrumque leui purgatione euacuaui. Potio fevtima R. Sued acetofe vel oxalidis vnc. ij. aquarum rofarum 3 & borraginis an. vnc. j. femi£vini vnc. j.Suaui mul- tumquc falubri hac potione 5 inter multos curauimus Pharmacopolam quemdam vigefimum fecundu agen- tem annum. Sumebat earn bis in die5 longe apaftu. Potio offaua. R. Aqua* fontana? gelidce quantita- tem quam defideras, fyrupi violacei vnc. j. fpiritus vitrioli guttas aliquot, & aliquando guttas aliquot vini, ft ftomachus eximie laborat &patitur. Hie potus vere mirabilis eft, remittit enim excedentem feruorem , lingua? & guhe lenit afperitatem, fttim com- pefeit, vigilias impedit, aluum red- ditliberam, & tandem partes omnes 94 7*ractatus recreat internas 3 placidum & periu- cundum ferens refrigerium. Et quod plus eft pro auaris, non eft magni valoris 3 quamvis eximij vigoris. Fro fcmhus 3 pituitojis 3 melancholias dum fi bre non cruciantur. biliofi & fimguinei fine febre 1c- Ouftcr infcftantur3 Tola vidus con- grua ratione fanantur j Secus accidit fenibus pituitofis 3 & melancholias: nam hi temper vi/cofis quibufidamre- crementis infardi & referti diutius peftis fomitern conferuanc, & lon- ge difficilius eunde propellunt3quam illi : Quare frigidioris temperature hominibus folico more cribam $ q’ue tamen caiidiora fupe- rioribus vt fint 3 eft necefte. R. Theriace, vel porius mfthridatij vnc. j. confcdionis alkennes3& con- fedionis de hyacinto an. drach.fi/: corricis citri vnc. femif. diamargari- (JMixiio. de pefie. 9% tonis frigidi drach. j, fcmif, diatria- fantali drach. ij. coralli rubri pra?pa- rati drach. j. angelica? drach. femif pulucris hetitia? fcrup. j. camphora? fcrup. fern if. fyrupi de fucco limo- num quantum fufficit 3 mifce in mo- dum opiata?: capiat drach. j.per fe vel cum vino limphato aliove congruo liquore 3 quoties respoftulabit. Fetia. R. Aquarm fcabiofa?, cardui bcnedi- di3 vlmaria? & acetofa? an. vnc. j. co- fedionis de hyacintho & mithrida- tij3vel theriaca? an.drach. femifcam- phora? grana ij.mifcc3 fiatpotus hau- riendus feme! in die ad libitum 3 lon- ge apafhi. potio. R. aquarum fcabio/a?3 fcorfoneras & acetofa? an. vnc. j. iemif. cofedionis alkermes3de diamarga- ritonis frigidi an.fcrup. j. roiatse no- uelta fcrup.femif.carnphorae granaj. vini potus haurien- $6 Traffatus dus quoties opus crit. Epithemata omnibus congrua. Liquidum. R.aquarum rofarum3acetofse,&bor- raginis ac endiuix an.vnd.j.femif.vi- ni fragantisvnc.fidiamargaritonis fri- gidi Sc &diarrhodonis Abbatis an.dr. j.aceti guttas aliquot, gta- na. ij. mifce; fiat epithema liquidum cordiale, tepide admouendum5 quo- ties lubet. Soltdum, R. confedh de hyacintho Sc Alker- mes an.drachdij. mithridatij. drach.;. diamargaritonis frigidi Sc diatriafan- tali an.drach./emif. camphors grana y/.conferua? vioIarum3 florum borra- ginis &acetofie an.vnci.femir. rofa- nouelke fcrup.j.cum guttis aliquot aceti, fiat epithema folidum regioni cordis debite admouendum. Sepe mutetur j vt cordis regio fsepe queat liquido epithematc ablui. de pefie. 97 DE ‘AEzMEDIIS paupemm expert is C A P V T XII. admiran- nonnuliorum incu- ria, quorum auxilio propodcum remediu expertum &idoneum in pauperum gratiam, qui maximopere huius lux's rabieinfedantur; vti omni dagirioru genere obfetfi & contaminati prater lyco&onum quoddam ex ao.folijs rutse3 nucibus duabus 3 toridem cari- carum3granoque falis concinnarum. Quod Mithridatis Regis antidotum, non pro pede3fed vcncno adinuentu fuitrSiquidem omne remedium con- tra venenum pedis fc- 98 Traffafus rocitatem minime compe/cit:vt mihi dare compertum fuit Figeaci anno 1527.quo tempore antidotum circu- latoris cuiufdam Spagirid3 Oruiatan didi, fine vlla fraude3 me iubentc & pr^rcnte3morfum vipers curauitjpe- lleveroinchoante afiumptum, mor- tem pociiis accelerare, quam vitani prorogarc confpeximus ipfi. Quarc quae a me hie aut alibi exper- ta fimt remedia pro pauperibus, in- genue fubfcribam.Aduertantinterea ar/enicum & argentu viuum e collo verfus cordis regionem pendentia, pror/us inutilia cfle; vt quotidiana experientia millc vicibus obferuauj. Antidotum pauper# m. Recipe mithridatij.vnc.vj.boli arme- ni.vnc.i; camphorae drach.;. cum li- quore aliquo acido ? fiat mixtio in mod uni opiate. Si aegri fintcholeri- cijfanguinei, velfebrientcs 3 capiant drach.j.cum oxicrato5vel cum deco- do laduca?3 cndiuia?, vcl acetofa^fii- de pefle. $9 peraddedo his vini momentu .Senes & pituofi,quiquc non febre premun- tur3capiec drach.j. cum vino limpha- to a!iquantulum3vel deco&o fcabio- fte Sc acetofa? 5 vel ipibmetiufculo3 quo nutriuntur. Oxicratum , quod ex aqua gclida &guttis aliquot aceti eomponitur, non vulgare remedium eft 3 quod n5 folum fcmcl aut bis fingularc a me expertum eft, fed finguiis fere die- busmirabilis virtutis remedium cfte5 licet familiare Sc domefticum , fan's fuperque frequentiifimo eius vfu, comprobaui. Calorem namque fe- brilem probe remittic, putredinem arcec3 venenum ab arce vitali ? reli- quifque vifeeribus ad corporis nabi- turn Scfiiperficiem protrudit; fitim extinguit, fi aliud vllurn , fomnum confiliat, mentifquc alienationes per os affumptum, exteriu/que in mo- dum embrocationis capiti 5 futuras Potto prima. 100 Traffatus. coronalem & fagittalem interim vn- guibus perfricando per aliquod tem- pus3& fWpe admotum cohibet. Qua- re merito arcanum familiare centra pe- fiem nominandum. Veriim quia acida omnia ftoma- cho noxam afFerunt3cinamomum fo- lum3vel cum gariophyllis aliquor5le- uiter conquaflatum & infufum aceto tota no&c 3 vel longiori tempore ad libitum 3 oxicratum pariet ftomati- chalejCordiale, & ccrebralejacetum- que ita paratum,permifcedo fcilicct cinamomum 3 infundendo rofas ali- quotjfingulis iufculis commodiflfime permifcebitur. Eodem modo reliqua omnia acida vt vtiliter propinenturj & ftomacho familiaria reddanrur* parahda. Potto fecunda *que falubris ac prim a. Accipc tamarindorum vnc.nj. vel circitcr3 cinamomi drach. j. gario- phillorum nuraero x. infundantur de vefie. .101 tota node 3 Tub dio 3 viginti libris a- qua? optima? & bene calida?; vtatur a?ger in paftu Sc extra paftum3 ma- ximefi fit tiue febre opprefilis; calidis enim Ne- gri’s naturaliter, fine per accidens ii- quores acidi plcrumque congruunt. Oxicrati dotes complet hxc potio3 infuperque aluum liberam feruat; nam qua? biliofa funt & ad turgen- tiam idonea per vrinas vel fecefium fine moleftia excernit. Hums potus viribus5quofdam malignilfimis febri- bus correptos in Xenodochio Vale- tinoapud Hifpanos anno 1622. &Sa- lamatica? cofilio Dodifsimi Domini Hay 5 Hiberni3 Dodoris & ProfefTo- ris Medici anno 1621. incolumes & fuperdites confcruaui. Dccodum hordei & laduca? cum gutys aliquot accti5vel cum vini mo- mcnto, fi febris non vrget, mirifice qualibet hora ad libitum afiumptum V otto tertia. i 02 7r attain $ febrcmrcmittit ardentem, prohibct- que putredinis augrnentum.vcnGnu- que con/ecutione quadam eneruat. gjtarta potto. Dccodum laduca?3endiui£3vel ha- rum ambarum large fuinptum cum pauco vino3vcIaceto modo fupradi- do a nobis parato 3 nulli cedit potui ad peftis exterminationcm : aceto/a fimili modo parata3 valet. Portulaca? fimiliter decodum proderit. lu/culum in quo magna laducae (idem dicendu de rcliquis3huius de- fedu)quantitas ebullient 3 tepide cu aceto afifumptum remedium cumcu- ratiuum, turn praferuatinum cuadir. Vnum namque eft ex praferuatiuis quibus a?ftu vigente3vtor. Hoc cnim mane fumpto iufculo , temporis x(~ tuantis iniurias fine magna pama> fa- cile ferornam remiftb calore3marcef- cit peftis. Succus herbarum cu vini tantillo 3 valentioribus peftem de vejle. 105 vincit eflFcdibus. Sed caute laduca? fuccus propinandus 5 nc nocumentu a Galeno %.de fimflic. Med team. facu It. f.iy.&aiibijielatum fuperueniat. Rtmedtum, & wittas. R. hordei mudi quantitate fufficien- tcmjbulliat ad hordei crepaturajhor- deum deinceps probe piftctur;poftca aqua ciufdem hordei antea fupcrna- tans 5 eidem coletur totunrjVt decct, fuperinfun- dendo /cinper guttas aliquot aceti pra?parati3vel fucci limonum.Itcrum ferueat liquor iftc ad congruam vf- que rpinTitudincm.Hora fomni capiat icuteliam vnam $ vcluti mane fi dcii- dcrat3 & hoc longe a pafhi. Dum ar- dor vrget3 cum kordeo decoquatur nonnihil la&ucae : nara hordcatum hoc3ita paratum &• afifumptum irrue- tium accidentium5hue hmptomatum impetuofam cogcriem Sfirritamcn- ta perfacile cohibet, egregieque rc- framat. 104 Traffatus Figcaci vnum vidimus vno aut al- tero ilia? vrinse hauftu curatum. Cla- uigerum itidemCaftelli de Larocque prope Cadurcum.Reda vidhis ratio- ne obFeruata,dummodo febrili ardo- re ingentiquc purredine non infefte- tur, permulti curationem fuicipiunt: fcbre tamen Sc purredine moleftatis prsedidorum remediorum vfus ina- pt nse profuit3vt in hoc peftiferorum Xenodochio din nodfuqne compro- baui. Cum autem pradi&a omnia a nobis feepius experta , diametralker febri Sc putredini5a quibusimmedia- te cundi peftiferorum cruciatus cma- nant, opponanrur, ne miretur fyco- phantarum vllus 3 ft cadem remedia, tempore opportune, congrua quali- tate5iufta quantitate3 debitaque pro- pria manu Mcdica3prseparatione3cx- hibita Sc adminiftrata5etft vilia ac do- meftica ftnt3vim habcant 3 ftiltim per accidens3exterminandi peftem. Gal. namque in ardentiflimis febribus fri- de pefte ids gide aqua?potum prafentanciim iu- di cat re me di u m. £* r. 15 .primi ad Glau- conem.Hippocrates etiam y edaxy fcbrili fiqui- dem calore3quo fcrc Temper peftiferi lius quam antca, appetit. Quare iure merito tanti a nobis fit oxicratum* quod aqua Tola ( quam i. de ftmplici. CMedica.facult. & alibi Galen, afterit tempeftiuc exhibitam male ftoma- cho affe&os curare ) & accto ( cuius dotes ibidem & alibi recitat Gal. ) conftat: cum diuerfis laudibus ipfum & extollat li» brirfenfus verborum Galeni hie eft. Verum fttiqu* ex compofita affdlioney videlicet calida & ta medela eft oxicratum , quod ex aceto conftat tenuium partiumy atque re frige- ranter & ex aqua qua non mo do refrige- rated humidorum etiam omnium eft hu- midifsima Capite etiam 14. primi ad Clauconemyrette indicat de oxicrati viri~ ic6 Tract At us bus. De ptifana? cncomijs compo/iiit libellum. De rcliquorii a nobis prafi- criptorum viribus limilitcr loquitur idem Gal. rede ergo & nos iplorum continuatum.vfum vtilem cxpcricn- tia confirm am us. R us verb elapfis diebus accerfitus, villicum Domini Ouurier, Francifcu Bartas nominatum conucni. Adolefi- cens hie vigefimum tertium impleuit annum , mcdiocris ftatura &corpu- lentia? , ardenti/fima febre peftifera inficicbatur, dclirabat in finiftro conrinebat adene, aluus aftrida;fuir. Hunc iuuenem fic ipfc curaui. Funibus brachia & pedes li- gauimus, Scalpello tumorem adhuc immaturum apcruijdeinde reccntem iaducam conterere iufli,ex qua com- prefta fiiccum ad vneias quatuor, vcl circitcr extraxi; ex fucco Sc vini tan- tilIo,potum haufitcoadus. Oxicrato caput , prsecipue futuras, partefquc fumris annexas per femihoram lauij de fefie. ivy itcraui potum antca exhibitum;a?gri- que caput panno linco oxicrato im- buto & intindo 3 obdu&um reliqui. Fegionem cordis eodem oxicrato (quod pauperum epithcma eft) laui: iuiculuin laftuca continue aheraba- tur. Obdormiuit leuiter fequenti no- tfej/ed breui conualuir,abfque vllius altenus remcdij interuentu 3 vcl fub- ftdio. Nominent quas/bmihi Saturnini, rerum familiarium contemprores; quia dcftpientcs & ignarij rerum du- biarum., longinquaru5penitufque ig- notarum chimaerici contemplatores (ftadcfient nobis aftra5cluccrentquc eorum fecretajde fuis figmentis cum Medicis certare nequaquam auderet$ fed quia loquaci garrulitate Temper inftru cochleare vnum vel alterum aceti praparati, modo a nobis prce/cripto 3 li fieri po- teft, confcdionis de hyacinrho drac. j. vei drach. vnam feniif0ad libitum: his perfede in fcutella mixtis paula- tim quatuor vclquinque iufculi ali- cuius idonci vneias fuperinfundes; Sume poftca tanquam fucculentum medicamen Sc vidCi 5 praeferuatiuum Sc curatiuum fingulare. Eodem modo exhibits opiatf no- ftrae fupra praeferiptae 3 temperatae Sc falubrcs euadent. Inter fimplicia, pimpinella Sc tormentillae radix pri- mas occupant fedes. Sequensaqua magiftralis a me compofita frigidis temperaturis cum vini momento fe- cure exhibetur; fola verb calidis. de pefle. 113 R. Acetofse manip.vj. borraginis & fcabio fie an. manip. ci- chorij, pimpinella? cum toto 3 portu- Jaca? ( huius penuria aliquid eius a- qua?,huic diftillata? mifcebitur)an. manip. j. fcmif. radi.cum impcratoria? &: fcorfonera? an. vnc. ij. angelica? vnc. j. florum violarum, borraginis &rofarum an. vnc. j. fc- mif vel vnc. ij. cinamomi vnc. femif. anifi drack. ij gariophyllos aliquot. Omnibus minutim fchlis Sc contufis, eorum fiat maceratio viginti clamor horis in fufficienti quantitate aceti albi 3 vcl dari rofacei. Diftillentur omnia per alembicum vitreum lento igne 3 vt decet. Huius aqua? mirabiles dotes fupe- riori fu- perque 3 vigente a?ftu 5 comprobaui; ardcntesvcro febres mirifice remit- tit.,putredinem arcet 3 vencnum do- mat, idque fine labore Sc moleftia ad habitum corporis propellit, vcl per ri4 T’raftatus vrinarios reijcitmcatus, fitim fedar, alio/que affe<5his peftem coniequen- tes. Has dotes non rennet laniator Coudct Figeacenfis5 homo carnofus &rvaldepIethoricus3quatuor anthra- cibus cxcandefcentrbus 3 & bubonc cum ardenti febre 3 fiti3 vigilijs, Sc inquietudinc non alio tempore ab ipfomet xftatis Sc peftis vigorc mo- leftatus; qui cum huius folms aqua? magiftralis diu no&uq; lauta fumpfiflfetpocula, breui conualuit: huneque noftratem liquorem (mira- bilem J decantabat. Dofis pra?/cri- benda ad libitum. Nc vomitu reijeia- rurafTumpca, drachm. vna, vel cir- citer 3 coralli rubri praeparati in ca difTo I u at ur. Ego ipfc ob crebras viikationes dum a?ftu3 ingentique premercr lafH- tudine 3longe a paftu iam cum vini momento , iam line, tanquampra?- /entaneum prseferuatiuum afTumere folebam. Duke folamen cun&is de fofte. H5 corporis partibus 3 eafdem corrobo- rando & refrigerando 3 praftat. Si huius Sc pradiftorum remediorum, aliorumq; non fcriptorum vires ex- pertas fubijcerem , non libellus , fed vaftum volumen coponendum eflcf. Pra?di&orum remediorum vtpote fa- cillimorum fit fiequens Sc debitus v/lis; liberalior tamen curando quam prasferuando. Acetum excipe. DE BVBONE. Capvt XIII. RIM VM & mag is pa- ig thognomonicum pcllis mPtorn3»bubo nomina- c6fucuit. Vtplurimum autem antcquam bubo erumpit, pe- ftispcrfe&a cognitio minime cliicef- cit. Bubones alijs in locis 3 vt fura* ii 6 Tra flat us brachio 5 collo, mandibulo a partium principium emundori/s, quoddie erumpunt. ExperientiahoC fads compertum habeo5mihique pa- trocinatur Guido,qui non folum bu- boncm pro folo axilla? tumore, vt in prinia lignificadone Necpro omnium partiu principum inflatis emundorijs ,*vt in fecunda fignificadone 5 Sed pro mammarum & tefticulorum partium fpongiofa- rum tumore. Quare mirari non deli- no caecutietem Labadie Chirurgum, nimis remote a fuo Guidone rece- dentem, dum phantallicas eorum vocar opiniones 3 qui bubonem alijs in locis a partium principum cmun- dorijs fiipcrcrefcere autumant. Pra?- cipua huius viri ratio eft;quia3inquir3 nullus qui peftcm tradauit de alio qua de emundoriorum bubone fcr- monem fecit. Hallucinatus Labadie non legit Guidonem, dum de Auc- nionenli3 imo vniuerli orbis pefte lo' de pefle. a? quitur.Benedidus etiam Textor Me- dicus non folum peftem tra£tauit3fed pefte oblffus ipfe nobilcu dare fen- tit 3aljis in partibus ab emundorijs bubones oriri.Bubo5peftis a nonnul- lis dicitur; Sed hoc accidit ideo3quia fenfibilepro eo quod a fen fib us re- motum eft %>e accipitur: vt intense calidum pro igne cuius fubftantia/etv- fus latet omnes, ftc fimiiiter bubo pro pefle cuius eft'entia fenftbus abdi- ta3 intellcdu percipitur folo. Inftar omnium ftnt nobis R. P. Dauid de Gimont facrx Capucinorum fa- miliar Religiofus 3 Sc peftiferorum apud Figeacenfes Confeftbr. Nobi- lifquc Dhs de Flogcac propeCadur- cu,qui ambo brachij vexabantur bu- bone.Sicuti Sc R.P.Philippus de Fra- coneiufdem lacri coetus Religiofus & peftiferorum apud Tolo/ates C6- feflbr, qui limiliter brachij ftunore imo &: inflammatione cum ardenti febre me accefoo fangui- n8 7rati at us nis milfione iterata 3 fulapijs refrige- rantibus, Sc cataplafmatibus refo- luentibus Sc per brachij caufticum eaacuantibus materiam moleftatem3 breui ftanatus fuit. Bubo eft tumor prater naturam in partium principum emundorys frequctius ena/cens ab humore craft- fo Sc ifcido 5 ftatifqu-e maiigno 5 ali- quado cum inflammatione 3 aliquan- do fine 3 prove magis aut minus fan- guis vel bibs in corpore pradomina- tur. Hocpeftis accidens ftatim appa- ret dum narura doininio qua? in cor- pore ftunc reguntur. Obfefta namque natura immani Sc cxaccrbata virule- ra luis fte»itia3a principibus partibus noxam in did am per cuidenres tubu- los ad ftuicepracula excremetis tafuperduis 3 protrudere abftquc vlla cundatione , conatur. Bifurca ftqui- dem ima vena caua 3 diuerfis ramis vtriufque inguinis glandulas attin- git: quo fit vtfi quidpiamh^parpar- de tefte. tem principem obfideat, irritetquc narurales facilitates, quamprimum natiuo quodam percita impalfu fa- cultas expultrix, veluti arcis propugnatrix,foras ad fentinam par- tis aflfe(% propellat, tuncquc tumor enafcitur bubo communiter didhis, tarn in inguinibus, quam aliquando in fun’s 3 vt alias annotaui in forore cuiufdam Morte-paye Figeacenfis vef- pilli. Duobus modis excretio vi facultatis expultricis inchoata, fit. Prime critice j qua? facile lie fieri di- gnofeitur detegiturve, dum vexata tantillum natura, cito infardum in- feftatumquc hepar verbi gratia, lau- dato , fcelicique progreflu, recludit & exoneratjtumorque aflfiduum fuf- cipit incrementum, nullo prorfus imminente vita? diferiminerquia tunc nullis moleftatur a?ger fern’s fimpto- matibus. Sccundo fimptomatice, dum icrumnofa natura diris agitata 120 TrattAtus diuerticulis > noxam nil! parce & di- minute 5 exerere nequit. Multa in- famiunt fimptomata, tumor non nifi valdc lente iliccre/cit. 'Eodem(proportione ieruata)mo- do bubone fub alis , pone aures3 col- lo5 brachijs , alijfque in nentes eluce/cunt. Buboncs liuidi 3 &qui fub axilla hniftra contincntur, periculofiflimi: hi quia cordi valde vicinqilli cfuia ca- lorcm natiuum extingui redarguunt. Qui ftatim retrocedut 3 inquinamen- tum per totam mafTam fanguinariam rca/pergi ligmficant.Dum nihil puris d bubone aperto excerniturjmalumj quoniam alio materia purulcnta & vencnofa reuocatur. Vnde genarum inflammatio, phrenefis 3 & tandem mors. In curatione bubonis penitus a ge- nerali curatione tumorum, qua re- pelletibus in principio &: incremen- to vti nos debere commendatur, de- de pe/te. uiandum:Hic quoniam oculate prof- picicndum 5 vt omni fbllidtudine a centre & corporis caudice ad cxtre- mas partes 5 ne ftatim venenum par- tes principes labefaciendo enecct, humor venenofus ceu tumoriscaufa extrorfum alliciatur; quod facile co- pletur dum folers fagaxque natura natiuorobore dotata perfiftit. Tunc enim venenum fine vllo labore do- naat3 forafque protrudit, /pcciatim nullo obfiftcnte propugnaculo. Fri- gus autem, fommiSj remediaque 111- trorfum hmnores repellentia, bubo- nis incrementum5etfi natura vigefcat compelcunt. Ob hoc} infipienter Sc fine arte nonnulli quotidianam emu- I doriorum cum forti confulunt: quoniam quod folers na- tura tanquam noxam procul ad fen- tinas excrementis dicatas , protrude- I re conata fuit, omni fua fblertia fru- i ftrata in eiufdemcaueas & arces3ma- iori quam antca impetu, relabitur. Tract at us • Remedia fupralcripta pro peftc, inchoante bubone,anthracc3morbiI- lis5& fimilibus hac Temper obferuata lege3 exliibenda. Pro vrgencia fimp- tomatum remediorum vfus accumu- labitur; vt fi quifpiam non /blum bu- bone/ed carbonibus infeftaretur,co- piofius fanguis hauriendus quam fi folus infcftaret bubo, Et adhuc mul- to copioliusli phrenefis fuperuenc- rit. Qupniam anthraces, & delirium ingcnti(in hoc cafu) perennique fer- uori languinis fuccedunt j vnde per- pctua excandefcentia , perpetique cruciatu,ardens & inextinguibilis ali- quando febris humani corporis vires exiguo temporis intcruallo, depafci- tur, &cncruat. Quare non folum in morbi principle & augmento libera- liori manu aiTumenda remedia cum alterantia 5 turn alexiteria, nccphle- botomiacelebranda, fedquoties res palam cxiget, etiam in ipfomet tu- morum vigore: Quicquid enim dicat it pefte. Hollerius, qui apparentibus tumori- bus, a fanguinis miflione abftinenda iudicat; expcrientia, imo & ipfamec ratio:(nam vrgentiori fuccurrendum aitero n5 negle&o) mihi omninb pa- trocinatur. Laniatori fiquidem Cou- dec alijfque quamplurimis, tumori- bus adperfe&am Tuppurationem de- clinantibus,fadiciter ianguincm3 etia ad libram vna, haurire iuflimus; mui- to ergo liberalius ijs quibus hmpto- rufque carbonum & morbillorum multiplicatur. Quibus enim fimpto- matice & cum moieftia pradi&a eru- puntfimptomata, vcncno/us humor fluens , antecedens tumorum cau/a, copiofus inefTe, proditur. Quare etfi turn ores cum moleftia apparear,fan- guinis miflione, cliftcriumque Man- do fubfidio humor Aliens in hoc cafu abundans diminucndus, eiu/que fe- rocitas alcerantibus alexiterijs ftre- mre dimicandajvt fubtra&o,cx parte Traffatus veneno 3 natura fubleuata critice & mature cum iudicio quod molefti humoris fuperftesinfiftit,ad corporis fentinas prorfus protrudat. Poft vniuer/alium remediorum vfum ad particularia deueniendum; inter qua? pracipuum obtinet locum deriuatio 3 qua? non folum fanguinis mi/sionc completur5fed cucurbitulis & veikacorijs.Bubone itaque pone aures3 in collo, Tub mento (idem de carbunculis harum partium dicendu) &inipfo vultujinfellantcjcucurbitu- Ja?cum/carificatione bis-jter, quatcr- ue5fi res vrget3admouenda?$ aliquan- do ceruici carnofa? vfque ad fuperio- res vertebras fimiliter admouenda?$ ficuti & veficatoria qua? mirificepro- derunr, ijfdcm partibus applicata. Bubomb9etiamaxillarum,itaadmota fpatulis auxilio deor- fum ad inguina attrahaturhumor3no tarn fa?pe bubonibus inguinum con- gmunt deriuantiacalida, quia nimiu cte pefte. caIorem3 Sc aliquando gangramam inducunt. Cauendum ne fuper omnia ftmul emun&oria partium principum, ma- xime dmn nullus adeft tumoris appa- \rcntia5nec prope admoueanturve- ftcatoria; quonia a vena caua & aor- ta ad emuncftoria magni protendun- tur furculi3quibus intense calefadis, cal fit & aorta ac vena caua; fepiffi- mcque inten/iflimam febrem ftarim fequitur mors; vt Cuidam facra? Ca- pucinorum familia? fuperiori anno Cadurci contigitjqui, confilio cuiuf- dam, pro prsefcntaneo prafcruatiuo omnibus emun&orijs veficatoria ap- plicukyqux Flic re caufte, cur citius in peftilentem febrem ardentem lapfus quam par eftet3moreretur ? Secundus fcopus in bubonc eft materiam contentam euacuarerpoft- quam autem materia fluens feu cau- ia antecedens redfa viftus ratione, Sc fupradidis vincitur remedijs,matcria Tratfatus. qua? in parte eft5qua?que parti adha?- Tura eft euacuanda,& foras attrahen- da. Si critice crupat tumor,iraut nul- la ad/inc qua? fteuirent /imptomata, /uppuratibus & leuiter attrahetibus, fere Temper funt, vtimur. Si iirnptomatice fa?uit bubo3 itaut adhuc vexent alia fimptomata,& vix inccementum furcipiat3tunc non fo- lum mcdiocribus attra&iuis vtedum, icd ad valentiora deueniendum.Qua- rc cucurbitula? /a?pe admoueantur tumori; prope tumorcm veficatoria admora plurimum attrahunt /crofi- tatis. Inter Jocalinremedia diachilon cu gtimmis ad artrahedum digeredum, cmolliendum5&: maturandum: opti- mum , dum chriftiane componitur, ccnfendumeft : modo namquequo prius a Media’s pra?/criptum eft3 oin* nes curandi bubonem fcopos facile compler: at verb quia la?piftirne5tcm- pore peftis vc plurimum ( nam tunc dt vefie. multi lucri fblum gratia, virtutis & identic minime diachilon ex cera & terebentina ma- iori cx parte, Teorfim reli&is ginibus & gummis, veltiti & Temper Tucco /cilia? 5 vt ingenue mihi retulic ex pharmacopolis vnus,componitur5 non Temper fcopos d nobis propofi- tos complet. Quare alia a nobis ex- perta proponemus emplaftra tk cata- Medicorum ccnTura: (tempore peftis pra?dpue)non Tccus actheriaca* compofitio, diachilonis fubijcietur. Diachilon commune fine album, ftue ftmplex, addendo cuilibet libra? vnc. j.ocfipi humida’,optimum eft & cxpertum,compendioTa praterea eft ipfius compofitio.Sequens valet. Recip. gummi ammoniaci,galbani3 bdelli, opopanacis ana. libra.j. cum oleo camomilla? & liIiorum,&: pauca cera fiatemplaftru. Sequens proTuit. R. Tebi com^ 128 Trattatus & olei an.partes a?qua- les, bulliant omnia in modum cata- plafmatis. K^fliud. R. radicis liliorum & altha?ae an.lib.), branch# vrfin# an. manrp. j. ficuum pinguium paria v).dccodis omnibus> cotufis & cribratis; Adde farina? hor- dci3f#nugra?ci & feminis lini an.vnc. ).fcmiffarina? orobi vnc.j.olei lilioru & camomill# an.vnc.j.axungi# fuill# vnc.fem.croci dr.), bafiliconis vnc. ij. mifee omnia fecundu artem in modu catapIafmatis.Thcriacam cnim3oleu fcorpionum 3 & fimilia calida , ficuti c#pam cum theriaca pr#dido cata- pla/mati f#pe permifeui; non tamen cum omni frudu quern multi his ca- Jidis alexiterijs attribuuntjlicet cata- pla/ma per fe optimum fit, & exper- tum ab/que theriaca. Vr pod cucurbitularum applicationem, digito vno Tub tumorejcaudicum po- tcotiale 5 quodfalubcrrimum reme- dium eft 5 admoucre : nam procra- Ainando aperturara seger fkpiffime moritur. In excnteratis enim&diA fcdlis a nobis corporibus adamuflim ajanotauimus, emun&oriorum; quando glandulas naturalcm neq.ua- dt tcfte. quam excedere magnitudinem :Ni- hilominus tamcn atrociflfimis crucia- bantur aegri dolonbus 3 licet poft ho- rum obitum nihil cxtranci in gladu- lis fixum vel impa&um apparuerit: doloris verum afiiduo a?grum con- torquetis caufam3non longc a glan- dula latentcm offendimus; corpus* enim quoddam ftaminofum 5 & ve- luti ex telis diuerlis compohtum 3 & fpongiofum, liquorem emittebat fe- rofum jilauum, prorfuique peftife- rum ; fubfine ex eo digitis compref- fo 5 vifco/am quandam & veluti oleofam fubftantiam emunximus. Tunc apparente & inchoante dolo- rc3 &bubone 5 fi apertus fuilTct lo- cus peftiferae fubllantiae vicinus, non tam exitialem attigiflfent qui mortui funt: quoniam maiori ex par- se curati funt, qui opportune huius mcthodi fuppetijs auxiliatifunt, ve- nenu cnim paulatim cuacuatur $ imo & parte fuppurata3affatinv Traffatus Cadurci fuperiorianno a Damifel- la quadam Dablan accerfitus a can- dem maxima febre ardcnti pcftilen- tiali cruciatam comped. Confopita decubuic; glandula axilla? finiftra? do- lore pracgrandi vexabatur 3 non dum tamen tumuit. Poll internorum re- mediorum debitam exhibitionem* /anguis pofteaquam exhauftus fuit; non propterea multumfufccpit fola- tij. Quare honefti cuiufdam & ex- pert! Chirurgi Lacofte didi 3 & mco confilio digito vno fub tumore in- choante, admotum fuit caufticuin potentiale 5 vi cuius Dami/ella antca defatigata5breui temporis interuallo /ana predate incelfit. Par commodum contigit Flogeaci propcGadurcum, dumncpotcs Do- mini didi loci curaueram.Vnus cnira cx feruis Domini de Flogeac codem fere modo ac predida Damifelia pc- ftc vexabatur: parti fana? Tub tumore caufticum potentiale admoui , dua- dc pefte. bus horis claphs 5 caufticum reuili: fchara fcalpcllo pri9 perforata vulne- riinfli&o tcntain balilicone obdu- ea parumper leto igne calefacien- do ; vlceri apponatur vt decet. Mel rofaceum benignum adhuc remedium abftergens eft. Quartum eft vnguentum dc apio 5 mundifica- tiuum communiter di cipuum pcftis fimptoma, carbofiue carbiiculus ita didus 3 quiaextindi car- bonis fimilitudinem refert: carbun- cuius quia lapidis pretiofi ita nomi- natipelluciditatem pro? fe fert3 did-, tur. Pruna , claims 3 etiam vocatur, quia vt pruna ardens vrit3& dolorem fimilem dolori claui fixi gcnerat. Carbunculus eft tumor phlegmo- nofus a /anguine crafto, adufto 3 fer- uenteque promanans, cum dolore fubobfcuro 3duritie5 & ardore 5 qui /charam cum veficula product. Carbones fi magno ad/mtnumero lethales 3 maxime verb dum ad vigo- rcm perueniunto 6c In anthraces de- de pefte. imunt. Vidi enim quoldam carbo- nibus veluti vefh’tos qui breui tem- pore ftrangulati ceciderunr. Alios vidimus qui duodedm carbonibus afflifti euaferunt incolumes. Verum Carbones ex fua natura peflimi; quia maiori ex parte neruofas partes & magis fenfibiles 3 pracipue iunduras vbi multi terminantur tendones3 ob- fidcre ambiunt, Turn quia in omni carbunculo circupobta caro ad Turn- mam peruenit inflammationemjacu- tiflimam concitant febrern, In ma- ximum diferimen 3 vitam nobis cha- rifTimairrattrahunt;DuIce rurfus na- ture pabulum fanguinem5 in ineptum pror/us & dferum conuertunt, vt di- lucidSapparet ex ampullis a feruido fanguine fuper fcharam feeds ac fi ab ipfomet igne pars affe- &a combureretur. Quia'fepcnumcrb carbo, maxime dumin anthraccm (lanthraxenim eft ipfemet carbo in fuo ftatu feu 148 Traci at us vigore ) degenerat, in gangramam deimit,ideocit6 curationi incumben dum. Duo funt fcopi curatiui carbonis. Primus eft 3 ingentem fanguinis non fold partis affeda? * fed totius corpo- ris feruorem compefccre. Cum igi- tur neceftario ftc aftedi fcbricitent* vt rede monct Galcnus : 14. methedi medendi3 libro de atra bile dr libro de tu~ moribus 3 ficuti dr 2. de arte curat, ad Glaucon. a phiebotomia3& vfu reme- diorum rcfrigerantium & corrobo- rantium a nobis prafcriptorupi larga manu : nec lolum in morbi primordio 3 fed in augment©* ftatu & dcclinatione 3 ni deftnt vires* & adiint alui fluor 3 vel copiofi fudo- res3 /anguis hauriendus.Hasc demen- tia contrariatur multis* maxime vero Hollerio. Sed nobis dare/uffraga- tur Galcnus 3 experientia , Sc ratio. Galen*?, metho.fic loquitur. jVutbfts igttur corpus ex fuccorum a- de Vefte. bundantia inhabtle ad tranfpirqtionem iam redditum 3 t ant urn cal oris i am con- geftit j vtinde iam fehriat 3 ijs tantum fanguinis detrahendum quantum vi- res tolerant. Alioqui certe verendum eft, ne aut fuffocetur aut edrripiatur fmcope. Et paulo port:. Optimum itaque eft in eiufmodi febribus , Hatim non numero dierum, fed vni virium rohori attentum eJJe.£)uocirca non filum fextofeptimoue, fed etiam fequentibus diebus fanguis mitten dus eft. Experietia me ccrtiore adhuc red- dit. Inftar omnium (It nofter lania- torFigeacenfis Coudet, cui quiafu- peruencrat copiofa quatuor anthraces ac bubo vnus qui- bus moleftabatur, perfe&c flucrent, /anguis ad libram vnam -exhauftus fuit. Pulfusautem diligenti contre- diatione, viribus ipium praefta/Te de- prehendiw Port exhauftum cacochi- mum fanguinem breui conualnit prafatusdaniator. 7yattains Ratione etiair* conftat. Nam cam plenitudo fit cau/a feruoris 5 eiufque fcnerc aggrauetur natura 3 necefte eft vt fiiblato ex parte onere, quod tan- quam caufa omnia aduer/a nature fouet, diminuatur &r cffe&us qui eft febrilis ardor : non (ecus ac inligno- rum ftrue intense accenfa contingit. Sublatis fiquidem ex parte lignisab igne,igneicaloristf&iuitas valde re- tunditur. Homo fimiliter cuius vires ob grande onus eneruatur 3 etfi cor- dialibus vtatur remedijs3 alimentifqj vires fubito refocillantibus, conftan- ti nunquam & intrepido curfu ince- der, quin prius ponderofi oneris pars aliqua dematur. Poft & ante fanguinis milfionem, remedia fupradida 3 maxime quae in pauperum gratiam retulimus 3 fedu- 16 adminiftrandafimt: quoniam op- tima eftcj fingulis di.ebus experientia comprobamus. Secundaindicatio feu fcopuscura- tiuus defumitur ab vlcere fcharotico. cui remcdia admouenda funt 5 emol- lientia 5 fuppurantia 3 Sc detergentia quajque vim habent leuiter attra* hendi. Vthi/copi facile Sc fecure com- pleantur, /chara radicitus quampri- mum fieri poterit auellenda 5 quoti- die admouendo ferru candens. Cau- tc tame in applicatione remcdiorum calidorum /chara? procedendujQuo- niam violeta rcmedia naturam valde irritant Sc aggrauant; Vt alias Figea- ci priiis cxpertus fum.Martiniis nam- que quidam dum in medio fterni car- bunculum contincret/ada prius Icui fcarificatione caufticiim potentiale admotum diuer/is in locis fuit, Sc- quenti verb die inuenimus totum ferepedus anthrace extenfi/Iimo co- opertum ; quarc non din vixita?gcr; eodem enim /ecudo die obijt. Solum a multis incaute admo- uctur : ab alijs aqua fortis. Ab alijs TrattatHS «rugoa?ris. Alumenvftum ab alijs: quod minus perictilofum inter dida eflefcio. Verum3quia cataplafma- ta non folum vlcus tcgunt3fcd partes inflammatas vlcusambientes, mini- ma in quantitate -dEgyptiacum pcr- mi/cendum reliquis 5 maxime Tcro fi anthraccsfacicm, collum & partes cordi vicinas afficiant; nam tunc fa- tiiiseftnullo vti /Egyptiaco, quam vti $ quoniam quo magis carbo infla- matur a violcntis admotis remedijs, co plus fcrpit & corrodit, ambien- tiumquc partium calornatiuus fta- tim contabefcit. Nihil dico prater id quod non vna fed pluribiis vicibus a me obferuatum fuit. Quod teftari poteritDominusPujolProfeftbrMe- dicus Cadurcenfis 5 cuius coniux mortua praedi&a fpafla eft incomoda. Ratio praeterea mihi patrocinatur. Quo plus autem aeftus viget3vt in a?f- tate & autumni initio 3 corporaque calidiora funt,eo frcquentius apparet de pefte. & infeftant 5 ac propagantur carbo ncs. Ergo quo magis carbo inflam- mabitur Sc plus Terpens & rcbellis.ac incurabilis cuadet.Qua- re qua? calorem eius adurentem ex- tingunt vel faltim diminuunt a ad- mouenda.Si ferro fas eft vti candido, aduranturtatum partes media? fcha- ra?y ne empyreuma ( quodftepe ac- cidie dum volunc aliqui fanam parte ab infana Sc mortua /egregare ) in parte fanarelinquatur, Et hoc non a tremula Sc imperita nouitij Chirur- guli manu fieri debet (tunc enim fa- rms eft omnin© finere)fed ab exper- to & perito Chirurgo3cuius opera in peftifera praxi fa?pe defidcratur. Si admouendum 3 parua in quafttitate Sc vrgente neceffitate, hyemalique frigore vigen- te hoc fiet. Sic. R. Radicis althea? Sc liliorum an. libra.femi/. acetofa? Sc vermicularis ac vmbilici veneris ( hxc enipi a me 154 Tra flatus. fx pe & fteliciterexpertafunt) an. m. j. oxilapati, cauliumve folijs feorfim inuoluantur radices dam coquuntur Sc probe contundan- tiir 5 adde vnc. ij. vn- guenti yEgiptiad vnc.). miice.Exten- datur fuper folam fcharamfufficicns quantitas. cataplafma. R. Baiiljconis Sc vnguenti apofto- lici an. vnc. iiij Egiptiaci vnc.j.mi/ce. Et extendatur vc didum eft $ vel K. Vnguenti aurei libra femif. vn- guenti apoftolorum vnc. iij. Mgyp- tiaci vnc. femif. mifctr, vt didum eft. Sequens /atis benignum eft & forte liniment vt reliquain cata- plaftnatis modum formandum. R. Vnguenti aurei Sc apoftolorum an* libra j.extende vt didum eft; hoc cnim in ieftate 3 &in infantulis, te- nellifque corporibus fatis forte re- medium eft3Iicet seris aerugo Sc acetu Jxftnori quantitate quam in segiptiaca de Pe/le. compofitionem apoftolicanv ingre- diantur.Mel tantum ex ijs quse segip- tiacum componunt cuius vi- cem nonnulla ex quibus apoftolicum conftat5fadIc complent. Sequentia optima funt quia fepius vigente seftu experta.R.vnguenti po- puleonis, dialtheae &bafiliconis3an. partes mifce.Extendatur in- trepide,non folum fuper fcharam;icd partes ambietes. Sequens eft optima maximeque pauperibus conucniens. R. lemperuiuse minoris feu vermicu- laris &acetofe ana partes asqualcs inuoluantur caulium vel oxilapati foliojrecondantur Tub cineribus cali- dis donee folitum deponet colorem; guenti baliliconis vel axungiae pord quantum lubet, extendatur debite vt vltimo didum eft. Ex farina ctiam, axungia, butiro5 &■ oui vitello liare parabitur cataplafma in paupe- rum gratiam. Traff at us Inter emplaftra diachilon commu- ne optimum eft. Ob eximias-enim cius hac in re dotes a me & meis Chicurgis fupcriori anno vocatum fuit.. Prima enim vice, eius vires in me ipfo appro- baui. Hortor omnes nc mifero Palmarij* &Paraft cataplafmate vtanturjfuligo ftquidcm quo conftat exparte, im$a- mat,aduritque partes,carbunculum- que adauget. . Hunc errorem prima vice deprchendi in ancilla cuiufdam di<5H,cui Chi- mrgus quidam e longe pro/piciens,- vftim.. pradidU cataplafmatis prasP- cripftr. Carbunculus ancillae iuuenis &rfanguinea?,vigente adhuca?ftu3 ca magnum fufccpit incrementum vt hymerum dextrum integrum nihil prastcrfcharam carbuculi eftc diceresj Accerfttus ego veneniirrepcntis im- decurfum fedaui,ambicn- Sil?us partibus admoucndo.vnguentu de pefte. populeon5& fchara? ciufdein ti populeonis ac bafliconis partes a?quales.Quicquid enim dicar Holle- rius &alij quibus afl'cntirc, doneeab experientia'vidus, non fum vexitus, Ccrarum Galcni de Arnogloflfd non edt inutile ;nam qua? humedant & frigefaciunt,cum habeant vim fedan~ divniuerfi corporis .febrilem ardo- rem,cur non 6c partis alicuius inflam-, mationem ? Ergo his vtendurh tan- quam optimis 6c a nobis expertis den fenfiuis: qua? aurcmficca funt & fri- gida 3 vc vnguentum album, vn- guentum de bolo non a?que refiftunt hunc compe/cunt* vt hun mida & frigid a quale cftpopuleonj pluma quidem 6c camphora facilius ab igne ad uruntur quam vermicularis vcl portulaca. Qua? enim fcca funt cum ignehmbolifantur, leuiaque /a?-* pc funt. Quocirca caphorain mixtio- nibus vfus fummam non folumrefri- geratfed ytvehiculum optimum r«i 1raffatus media tranfuehit ad cor reliquasque partes. Scd dicet aliquis pro Par&o/uligi- nem fuperpolitam nihil attingerc prater fchara.R.hoc falfum efTe,quia liquida cataplafmata nunquam im- mota & fixaadhserent;etfi hoc verum diet adhcerere, temporis progreflu calor penetraret ad partes fchara fubditas. Schara mortua tantunf fcarifican- da: nam fi profundius quam par fit ad fanguinis eflFulionem vfque fulcos formare defideras3 pars dolore nouo affli&aplus adhuc humoris attrahet, ficqueinflaminatiopartis antea {im- plex, reduplicabitur: dolor autem & calor copiolifTime attrahut humores. Vnde vafri/pagyrici qualibet dTen- tiaealida purgatiua purgant omnes indi/errminatim. Dctcrgcntia5incarnantia5 Sc cica- trifantia3tum in Roc capitc3tum pre- cedent! fatis ample manifeftata hunt. de pe(lc. DE MO KB ILL 1S. Capvt. XV. Orbilli flint ta ad fuperfidcm cxrer- narum vel internarum partium crumpcntia * cx iubtiliori fuliginofiori- que materia ortum habentia.Aflimi- lantur pulicum morlibus qui rubri cernutur morbilli; qui nigri erum- punt pulicum morfus excedunt 3 & quia lentibus ztfimihnuirjenticularis morbus merito nominatur ab Hi/pa- nis Mcdicis aflfedus hie. Venenofi adea funt morbilli nigri3l iuidi3&vio- laccij vtfuneftumexitum, dumad- funt3expedarcpotius debeamus qua falubrem. Ncc mirum: nam maffam fanguinariam maximo inccndiofla- denotant ac demonf- Traffatu* trant. Fuligines pr*edi(5he cor &pul- moncs plurimum infeftant ; quare base vifcera morbillis fa?pe teguntur, vtin corporum diftedione prseterita hycme & fuperiori anno , perfpicue anndtauimus , dariufque multo cx iequenti hiftoria res cluccfcet. Proximo antecedence menfe lu- nio diferimen temporum anni per- pendens,& de corporum infedorum maxima diuerfirateycum alia Tolls ve- xentur bubonibus, qusedam carbun- culis*alia,morbillis, nonulla vtrifque imo omnibus, quamplurima fine his, CogitansjTion alienum fore iudicaui corpus abquodfolis morbillis conf- purcatum diftecare.Vigilia itaque di- ui loannis corpus villicae cuiu/dam ad pratu cuedae (vrhsauteTolofa in bono & falubri ftatu iam acquiefcit) propri;s manibus diflecare fum au- iiis. Tota vitalis cauitas peftifera fe- rofitate flaua, femiplena reperta eft. Cor vero 9 pulftoncs quafi immeir de pefle. 161 fa fupernatabant.PuImo dexter mor- billis confpurcatus coftis omnibus fuperioribus & veris, vertebris 3 & diaphragmati, mediantibus corpori- bus quibufdam ipongiofis, fimilibus texturis a nobis alias in alijs corpori- bus repertis3quae peftem toti corpori fuppeditabant3& ferofitatem flauam reddebant5& vi caloris attrahebant, ar&o copadabatur vinculo.Pulmo fi- nifter ferofitati immcrfus3 cum dia- phragmate tantiim nexum habuit.Vc ferofitati ftatum cordisoffufcantivia & cxicum'largirer 3 iuxta vertebras mufculos execui intercoftales. Sca- turienti ferofitati foramen occlufum & obturatum fuit:obici ego obuians extraxi fubftantiam quandam com- padam & quse vera peftis erat)ranguifug£e formam habenrem* licet fubftantia h A longitudinc & la- ti€udine;medium digitum rit. Cordis inuolucro tandem differ $o,,nihil nature ordi~ Tracfattu ne,in eo apparuit; cuius rei rationcm inueftigans 5 cordis ardorem omnem humiditatem confumentem, caufam fuifTe iudicaui; difledo poftmodum corde &reliquis partibus nihil pra- ter naturam apparuit. Veriim quia fftidam e naribus excernebat fubfta- tiam liquidam 3 turn quia facies car- bunculo moleftata fuit, minime du- bitaui cerebrum maxime coinqwina- ri. Splen tumuit valde>quatuor circi- ter libras ponderabat, vt oculisipfe perfpexi. Sanguis, vt in reliquis cor- poribus a nobis diifedis 3 grumo/Iis, etli adhuc cepidus 5 apparuit. In exti- ina corporis fuperficie morbilli qui- dam nigri ex parte lucidi &/plcndi- di, carbonum recenter extindorum ritu3 cum vno aut altero in ipfo capi- te carbunculisjvt diximus3clare pra- uifi funt. Ex hac diflfe&ionc corporis aliqua- tulum morbillofi fatis conftat, mor- biilofa corpora plus affici & infici qua de pefte. reliqua peftis virulentia3 contamina- ta, Et vlterius in extremo infici cor- pora quibus tumores nec maculae vllae}/ed fummo anguntur labore3 & languorc premuntur aegri 3 prorsus elucent. Ob hoc vltimum3plurimum intcreft5vt qui peftiferos aegros dcte- gunt & ab alijs morbofis folo vifu, vt fieri hie video fecernunt, fine probe & exade tam in peftifera praxi quam theoria verfatr aliter enim quamdiu perfeda peftis cagnitio expedaturr fermone hoc 5 videhimus hoc vefperey videhimus eras 3 videhimus adhuc quid fuccedetipeftiferi aegri infanabileslan- guefcent3pervicinos3 vicinaque loca peftis gradatim /patiabitur;ficque3ni oculatus pramideat nerfaftimmam & calamitofam paiie- tur Refpublica noxam:Nam hac per- uerfii tempeftate multi qui minime norunt multa magno cum faftu iudi- cantjVt aeftimatione quolibet in ca?tu dodi euadant. Nonnullos enim toto Tracfatus. infaMiientis huius peftis curriculo vi- dimus qui toruis &a?mulis oculisnos (dum a Magiftratu vcl peftiferorum am ids accerfiti3accederemus) segros vel cadauera inuifentes con/pexerat> ctfi non folum a religiofis contuber- nalibus fed famulis noftris citius 5c certius quam illis peftiscognitio clu- CefcSit.Hss o CMagtfiratus male cultss abtge vires-.mm quern eheu 5 ad rifum non concitabit5ca?cum oculato lum£ 5c colores oftendcfe velle ? filueftres incolas nautis 5c Nauarcho hidro- graphise cognitionem ?imbellem ac ignauum3 comptum tame 5c /pecio- fum a vcnerifque filijs peramatum, ftrenuo 5c militant! Duci militates incelfus 5c alacritates?Ac tadem hos, qui infirmioris h\x artis principia no rede forte norunt5& qui blanda ver- borum fcrie3licet comitijs(vt dodi videantur) nodur- na fua ftudia , feu potius tomnifera dcliramcnta Paracdfiftica 5c Aifro- de pefte.' logica predicant , pradicatibus a<5lu Media's, medendi leges pradcribere, naturaeque recondita quad argute propalare audere?Eadem eft morbil- lorum ac peftis curatio fupra fedulo demonftrata, fanguinis miftio prae- /etitaneum rcmedium,non folum fe- mel, fed iterunijter, quarerue , d res poftulac ceIebranda5 prius aliquo ex fupradidis remedies a nobis in bilioforum, /anguineorumque fe- bre ardenti moleftatorum gratiam przfcriptis, qua» liberal! porrigenda manu,refrigerantedifterenonnegle- do. Nullum prseftantius, vt autumo, magi/que conueniens .remediumad ignis intendifimum ardorem cohibe- dum,quam titionum partem auferre, interim irrorando ignem aliquo'con- trario,vt aqua,qua? fua natura frigida eft & humidaex Gden, c. 8. Itbri.i.de Jimflic. Medic.facult. vi qua rum quali- tatum vis adiua ignis retudinir;nam dccitas & calidicas ignis, fngido & 166 * Tracfdtus humido vincuntur. Sublata denique ignis partc3 eiufdem adiuitas redan- giturjquia virtus vnita3qux fortis fuit iam difperfa, fubicdo bipartite, non lodem pollet vigore.Ergo cumfe- hris qua maxime apparel morbilli3fit veluti alius ignis,materia fuccenfa mafia fangumaria, fangui- nis miflione minueda, frigido & hu- mido irroranda, ficque deuidispu- tredine & domabitur & venenum ab ip fa naturajnon fecusac homo dreumambientibus tribus ini- micis agitatus,duobus fublatis,vnius vigori facile obfillet.Didam ratione fepe experientia confirmaui. Figeaci honefti cuiufdam duis Gaillardi di- di 3 ancilla morbiliofa, nigris exan- thentfatibus 5 copiofa menftruorum purgatione fuperueniente perfede fanitatem nada5brcui conualuit.Ca- durci nutrix Domini Pujol Profcflb- ris Medici5nigris cooperta morbillis, fanguinis miffione curata euafir. de pe/te. Chirurgos Bruno & Rochault in hoc Xenodochio eadem methodo curaui, ficuti indies quamplurimos $ Illi naquetervenamfdndereiulfi ; qua- libet vice libra vna corrupti omnino fanguinis hauriebatur $ huic repetita fuit fanguinis mifliojhora fomni hor- deato a me pr«efcripto fadiciter v/I /lint. Vterque 5 extindo feruore3 fimptomatibufqne fedatis 3 appetitu adepto, leui purgatione diminutus fuit. Apparentibus quibu/dam mor- billis rubris5&hgnis nigrorum mor- billorum, vt maxima inquietudine* febre ardenti, /iti3 vigili;s 3 cum vafo- rum amplitudine, fa?pe ctiam mul- tos eaje methodo curaui R. P. Phi- lippus facriCapucinorum Ordinis ita fanitatem indeptus 3 conualuit. Citius adhuc, & crebrius didis re- medijscuranturqui morbillis tegun- tur rubris: quoniam hi n5 extremum fanguinis feruorem 3 vt illi produnt. Non idcirco horum proroganda cu- 168 Traffitus ratio; quoniam cum paulatim ar- dentis febris a?ftu mafia fanguinaria veluti torrctur,illico qui(vekti lignu quod igne aduritur quamdiu humi- dum radicale florefcit 3 ip lender: ex- haufto autem intcgro humore ni- gricat ) ruborem praeftabant 3 nigri- cant; Sicqucin maximum vita? dif- crimen protrahitur a?ger.A priuatio~ ne enim ad habitum no daturregreA iiis: vnde fanguis aduftus, exuccus &ineptus ad nutritionem redditur, non fecus ac carbones ardentcs iam confumpti ignis ardore 3 igncm am- plius componere nequeunt; quia omni radicali humore orbati; quare ab ignis foco 3 ne ignis totus#extin- guatur auellendi. Sic fimiliter cxcc- dens 5 intcnfus 3 & prater naturam mafia? fanguinaria? feruor 3 omni in- duftria, ne mafia tota aduratur3 re- mittendus. Sileatretropungentium a?mulato- rumca?tus3 necaudeat3inhoc cafuy de fejle. vllus fanguinis miffionem vetare. Sed obijcient illi fanguinis miffio~ nem non fore celebrandam , quia motus nature cendic in cutim,ad qua, canquam ad communem corporis fentinam tranfmittitur3quod naturae noxam & damnum inferr. Ergo nc- quaquam hauriendus fanguis ne per- plexe venenum a cute itcrum intror- fum reuocetur; imo nature motus fudorificis iuuadusrquo narura enim vergit3eo ducereoportet3inquitHip~ pocrates. Re/pondeo.Si natura & fo- lemni aliqua euacuatione per vias humorum purgation! deftinatas fefe laute exonerat3 nihil tunc mouendu, fed ftncre oportct.At vero ft fimpto- matica & parca fit euacuatio3 qualis hcec eft, qua? tantum denotat natura ab humorum feritate irritatam, mul- tumque moleftatam3 prorfusque im- potentem quod moleftiftimum eft 8c omnino alienum3 commode extrin- Tmftatus fecusprotruderejtunc fatius erit fan- guinariam mafiam fanguinis mifiionc minuere, & alterantibus remediis, vt calorpratcr naturam extinguatur vti quam fudorificis vtcommunitcr fit3 qua* maius incendiurn non /blum in mafia /anguinaria, fed in vniuerfo corpore concitant. Quomodo quafio mulcum impo- tens natura in eiufdcm cummorbo conflidu etiam fudorificis adiuta* fanguincm toftum & grumofum ex reconditis venarum lis obfiftcntibus adcurim reijcere vaIcrct.?Tranfmictitur autcm aliquid tenue ? quod vna cum cute quam afficit. drach. j. rare ada?quat vel ponderat. Cumigiturnon aliter quam lan- guinis mifiionc queat euacuari fan- guis iile 3 ntillatenus phlebotomia proroganda. Valencia? Hi/paniarum, dum biennio praxim Mcdicam fecif- fem 3 hac methodo Medicos omnes de pefte. i&ius tragus morbiim lenticularem fselicitcr profligate folitos fuiiTe, ob- feruaui.In Caftella tamcn,vt Salama- ticx Sc Madrid, compluti, alijfque in locis,quibus edam biennio vel trien- nio praxim Medica cxccrcui, ordina- rio modocardiacis diaphoredcis,mi- nori cum fru<5bu Medici iftorum lo- corum morbilendcularis curadonem aggrcdkmtur. Verum, ctfi vtrorum- que fentendam fcpenumero in pra- xim deduxcdm,valendnorum partes tueri non fum veritus.'Et maxime his duobus annjs, quibus contra peftem morborum omnium compendium oppugno: Extrinfecus admoucnda epithc- mata. Cucurbituhe cum /carificado- ne fpatulis affigendae, maxime fi do- lor adfit Capitis, vt a corde>pulmoni- bus Sc cercbro venenum euelhuur, cifque folamen Sc refrigedum libe- raliori tranlpimioiie Sc re/piratione, largiatut. Sed de cucurbitularum ap- Traflatus plicationc nullus debet fieri fermo nifi poftlargam cipue autem fi corpus fit plethoricuj vt mo net Galen .libello de hirudinibusy cucurhitnUy fcarificaticne. DE DOLORE capitis C A P v T XVI BO N raro vehementia, ( grauiaque accidentia pc- 1 fti 1 xx mains negotinm in- ducunt, quam ip/a pa- thognomonica fuperius rclata j qua? quamuis anerna fere famitfamiferos argros contorqueant 5 non tamcn to- tius curationis fcopum tarn frequen- ter ad fe alliciuntjVt ha?c qu£ immani morbo dc nouo quasquc de pefle. non rarb maximum vita? difcrimcn portendunt. Qua?ita infcftant fimp- tomata nobis enucleantur, dum ani- mates, vitales, naturalclque adHones, vel ex his aliquas maxime vitiari cof- picimus. Quare quae calamitofum minantur exitum5vniuerfarum facul- tatum vires eneruando, hie vnacum remedijs quae omni renixu ipforum ferocitatem arcere rare conabor. Dolor capitis 3 qui plerumque ve* xar, vtplurimum per limpathiam vif- cerum contingit 5 dum furfum mor- daces 3 fubtiliflimi 3 ac fulginofi cle- uantur vaporcs qui accrrimum & mordaci/Iimum inducunt dolorem. Cotfnuo fiquidem perdurante fan- guinis feruore5quod acre & biliofum ac fubtilc & fulginofum furfum per venas iugulares internas3 perque quatuor finus qui in cerebri anteriore parte finiuntur? cuehitur, indidem effufum cerebrum eiuiquc Tratfatus ventriculos 3 & membranas duas fta- tim tandem do- lores ac cruciatus parit. Idem accidit dum tetri 3 & acres vapores a ftoma- macho ad cerebru trafmittuntur.Vt- ut fit 3 Temper fere quod eleuatur bi- liofum vel fanguincum horumve naturam redolent eftjfepius tamen biliofunij vt pungens &infignis do- lor3tum vifccrum ardor3demonftrac.* Locus in quo humor fubtilis & fera- fus cleuatus continetur 3 funt ventri- culi anteriorcs cerebri ( non quod ia his dolorem fieri aeftimem5cum cere- brum fc.nfii carcat) vt vidi, proprijfqf manibus tetigi, dum anatomico ricu caluariam cuiufdam Damifellx poll eius curaiii. Sed do- lor tandem in hac Damifella fa&us- fuit Idiopaticus3ob parotidis vicinia, qua a?gra vigil decumbens, perpetuo crucian vi/a eft; turn quia figna idio- patici doloris ( quorum praecipuum eft doloris affuluiias),aderant. de vefte. Prse/iimptis & pradniedis reme- dijs huic rei congrois, eriam carbone vel bubone prxfente 3 phlebotomia tamen celebranda port: partis affedae perfedam cognitionem, vt vena bra- chij lateris partem affedam due vif- cus 3 aJiamue partem inflammatam continentis pro/perc ac tute re/eran- da feligatur. Si (olius ftomachi vitio accidac dolor 3 vomitorium benignu mfrapradcribcndum potiushaurien- dum5 quam /cindcnda vena. Deindc Jflomachus corroborandus aftringen- tibus refrigerantibus, vtcidoniorum fyrupo, fyrupo de agrefta, de cieho- rio & fimilibus 3 corallo ctiam rubro pra?parato ad pondus drach. j. cum iufculo alteraro refrigerantibus her- bis afTumpto , ftomachus corrobora- tor, vaporumque continuus afccnfus cohibetur. Si aperienda fit vena, caute cliftcr pradnijciendus, vt dixi3 quoniam fo- lios amematis inicdione dolor capi- Traffatus tis ftcpiftime fedatur. Hora fomnl cli- ftcr refrigerans vtilis erit.Aluus libe- ra,arte vel natura, feruetur. Tumor praTcntc dolore capitis cirius aperie- dus,ne vniuerfi veneni raptus furfum fiat, imb vt eius portio per tumorem cxiliat perforatuirqaltera pars per fe- cciTum vi debita? excrcmentorum cuacuationis.Remedia pauperum,li- quida praTertim optima funt hac in re. Hordeatum a nobis prajfcriptum excellens remedium eft. Namfom- num quiftepe dolorem fedatconci- liar, vifccra inflamata refrigerat, hu- morum acrimoniam & mordacitate mulcer & obtundit, febrim remittir, putredinem arcer, corpufque nutrit. Si a?ger fit macer, biliofufque, egeat- que frugaliori vidu,hordeato dodif- limi domini Queirats Regi) in facul- rate Medica profeflbris mcritiftimi, nutriatur. Eximius enim vir ficuti de febribus peftilentibus egregie , licet gallico idiomate in conciuium fuoru de vejte. gratiam,di(Teruit, ita & hoc vi$us & remedij viccm gercns hordeatum, cu infculo & non cum aqua3vt commu- niter fit, fieri vtiliflime pracipit. Ego fiquidem cordis velvigiliainfe- ftante Temper croci momentum hor- deatis permifceo 5 vt furfumhacala facilius capeflferg valear. De vigilijS)& delirio. Vigilias qua? a fpirituum animaliu ardore,vcl ficcitate proced unt capitis dolorcm co/equuntur vt plurimum. Delirium fimiliter fuperuenit ardo- re adau&o. Vt hxc accidentia depel- lantur3ficuti &rripfemet capitis dolor: qua* fomnum conciliantprasfcriben- da. Refrigerantes herba? Tepe a nobis comemorata? profunr, vt reliqua do- loris capitis remedia. Potus fomnum concilians. R./yrupi depapauere vnc.j.aquarum botraginis3 cndiuia*an.vn. j ce3capiat hora fomni. Pauperes vtantur decode laduc$3 vel om- nium penuria decodo vnius3vel fuc- co multo fortiori cum vini momenr to. Nihil enim pneftantius ad conei- liandtim fomnum ip/a laduca intus & extra debite adminiftrata. Potio fupradida de tamarindis vtiliflima eft 5 ftcuti & oxicratu Jaute propinar tumjcuiqs folo vfu intus & extra per multi a delirio, vigilijs, & capitis do- lore /anati /lint.Omnium inftar fttpi- ftor quidam, cui3 cum in hoc Xcno- dochio in/aniret, oxicratum ad /a- tkutem cocdfqcaput ei locum fuir. de pefte. futurarum fridionibus pra?pofitis. Euomu.it bis , nihil loquebatur* fed durante embrochatione fada ex oxi- crato rifu fatis prolixo concitatus,io- carl csepitj reliquam nodem profun- do fomno conjfumens,/bciorum fuo- rum confilio fequentimane me inui- ferat, gratias age ns pro praterita? nodiserga ipfum vigilantia; etliipfc fui delirij prorfus immemor eflet. Decodio duarum vel trium ad li- bitum,drachmarum/eminis papaue- ris velhyofciami, cum vnc.j, corticis eiufdem, in modum embrocationis cu guttis aliquot aceti , admota Torn* num perfede prouocat, Sicuti vn- guentum populeon lotum aquarofa- rum, inirotalis modum applicatumj tempora tamen & nares prius hoc induci debent:hoc folo cum cliftcris iniedione emollientis, a fuo delirio liberata firft filia Alamel /pagy riciFi- geaceniis; dida tamen remedia a me praeicripxa fuere & non a fpagyrico* Tra Status Fro ditmihus. R.aqua? rofarum vnc.vj.olei rofarum vnc.ij. aceri vnc. fern if. fucci laduca: vnc.j.vcl dccodi eiufdcm vnc.iij.mif- ce fiat oxirrodinum quo caput circa futuras irrorabitur5vnguibus Temper futuras perfricando. Pillule Nicolai ( quas Bauderonus piliuks de Cynoglolfo Domini Me- in vocat) fcrupuli vnius quantitate deuorata? fomnum non folum in hoc calu expertus Turn 5 fed bienio in Xenodochio Valentino 3 in quo nuliu aliiid vigilia infeRatis ex- hibetu r remedi um Torn niferu m:qu o- niatn expert um. Hu mores autem fe- rofi & tenues pra?didos affedusgc- nerantes vipillularum in/piifantur3& refrigeratur,atque ita inepti ad motu ifiunt.Laduca eofdcm effedus inclu- de. Ciicurbitutecum /carificatione fpatulis'admotas ptedidis affedib'us fa?pe medetur j prafumaturattamen rcfrigerans aliquod remedium. de pefte. De JincopeyUpotfnmia, cr fimilibus. Quqniam in his calidis affedibus /piritus diftipantur,humidum radica- le facultatum omnium fulcrum fir- mum exhauritur, caiorque natiuus ob alimenti penuriam marce/cit 5li- pothimia*, fincope, tcnebricofc ver- tigines, tremor, &• confimilia fuper- ueniunt accidentia, quibus non raro mors ne&itur, citiflimae a£Honis re- media ad omnes /piritus reftauran- dos & recreandos, dum cordi, nari- bus,temporibufque admouentur,vcl dum per os aftumuntur, inuenienda. Praecipuum inter alia eft vinum fra- grans defatigatis corporibus profi- cuumjquod citiftime partibus &■ /pi- ritibus noftri corporis, ob eius cog- natam & ingenitam familiaritatem, turn ob fubftafttiae tenuitatem, quam fubita vtcumque fequitur tranfmu- tatio3aftimiletur.Ita GaL3.de tempera- men. Vinum verb inquit omnium mini- mOyafsimilari potent0vbi prim in inftrth 182 Trattatus mentis coitionis manferitaliquandiu: In qmbus antcquam demutatum fit3fieri no pot eft vt ammahs corporis fit nutrimen- *«w.Vcrum?quiapra?dida fimptoma- ta non ob diifipatos tantum fpiritus &humores contingunt, fed ob exi- mium fpirituum & partium corporis feruorem, vino permifcebitur liquor aliquis ipfum tempcrans.vt3cape vini aquae rofarum 3 & acetolae an.partes aequales.Sic enim fuauior & fecurior propinabitur potio. Cochlear vnum lequcntis liquoris aflumptum prodc- rit: licuti & admotus liquor region! cordis,naribus3temponbus & frond. R. VinL fragrantis & aquae rofarum an. partes aequales. diamargaritonis frigidi drach. j. cinamomi totidem, camphor# grana. vj.aced rofacci pa** rum 3 mifee capiat vc di&um eft. Defcdu aqiua? rofarum potcrunt infundi vino rofx 3 flos violarum 5 3$ & parum fantah citrini leuiter con- quaftau. de fefle* De (iti. PriEcedetia ftmptomata fa?pc com- comitatur fttis, quse efl appctitus frir gidi & humidi in ventriculi orificio excitatus, aficcitate vel ardore di- manans. Sitisextinguetur ablationc cau fx, quam lingua ipfa fubito aflig- nabit: namJingualotium eft ex Hip- pocrate , quoniam, interioris ftatus corporis non iecusac vrina 3 fignum eft ccrtiflimum; Et merito , cum car dem tunica qua cum vi/ceribuscomr municat tegantur os 3 larinx y as/b- phagus 5 ventriculus, & ipfa? adhuc vena? mediatibus quibusvifcera con- tingki Quare no fecus ac vrina coIo- rcm mutat ratione humorum pra?do* minantium : nam vapores furfum tranfmifli facile in lingua /pongiofa confiftuntivnde vapores medioctiter ftcci&. acres &in parua quantitate deuati lingua? ariditatem pariunt fi copiofi prsedidi vapores., valdc ficci & calidi,aipciitatem cum nigre- 184 7ractatus dine 3 aliquando inflammationcm; Acrimonia &: ariditate vrgentibus, fiflura? &vlcera gignuntur. Vaporcs tandem crudi, craifi Sc lenti furfum immifli, lentores circa dentes5lingua Sc palatum generant. Prsedidla acci- dentia frigefadionem 3 humedlatio- ncm Sc abilerfioncm indicant. Qui fcopi fequeti complentur ablutione. R.hordci integri pugil.ij.la&ucas ma- nip.j. decoquantur vt decet: deco&o parnm aceti.Ablue fsepc os hoc decodo. Epotum etiam maxime co- ducit.Si impenfius adhuc hume&are defideras adde facchari candi Sc mu- cilaginis feminis pfillij an.parum.Vel dim la&uca bulliat momentum li« vltima faccharum can- dum Sc liquiritia, ficuti &hordeum hi u 11 u m p u I m on ib u s pro deru quia Temper in pefte affedis moleftantur* Corumque ac cordis ingcns fefuor fi- tim concitat. , de fefle 185 De Angina. Sa?pe ia?pius 5 ob fanguinis & hu- morum incendium vapores acres Sc a?ftuantes ad fauces vfque eleuantur, qui ibidem inflammationcm &cxco- riationem, vfque ad fanguinis per os excretionem, inducunt. Hie autem affe&us fa?pe breui interuallo a?gros perimit; quoniam febris ardens exi- ftens3vi refpirationis magnum exop- tat refrigerium$ quod tamen ob iin- peditam re/pirationem minime com- pleri perfpicimus. Vniacrfalibus re- medijs, vt fanguinis miffione Sc alijs3 p|«epofitis, ficuti Sc cucurbitulis 3 fc- quens dcco&io pro gargarifmarc proderit : vt teftari poteft Helena quxda. decani Figeacefis facile huFremedij auxilio fana cuafit. R.fanguinarize &: plantaginis an.ma- nip. j. rofarum rubrarum Sc hordei an. pugil.ij. iiquiritia? momentum. Fiat deco6Ho,in vfum a?gri feruanda; gargarifet fepe. TraSiatm Be Hemorrhage*. Ha?morragia(ob impetuofum fer- uidi & acris humoris occurfum, quo in exiles narium venulas ruit) pefte corruptis fepe fuperuenit. Haec eua- cuatio non ftatim cohrbcnda, A seger cam tolerate valet, nam perfe&a &r liberali hzemorragia quaplurimi ad- iuti,completam fanitatem confcquu- ti./unt.Eani tamen extra modum 3 & naturastolerantiam ac ordincm infc- ftantem cohibere debcmus. Duobus modis cohibetur lisemor- rhagia. Primb reuellentibus $ vt fan- guinis miflione fa&a fecundum tudincm lateris naris fluentis Hue ex- cerncnris/anguinem j Sicenim mul- tis repeiue cohibetur /anguis opti- musfluens,per ablatiuumfanguincm cacochimum vcnaium brachij. Cu- curbitulis etiam ceruici ciira./carifl- catione admotis fiftitur non.raroha?- morrhagia. S.ecundo cohibetur repellent! bus3 de fefte. vtpannis lincis oxicrato imbutis,de- inde collo & fronti admotis Sc anne- xis. Oxicrato mifcebitur bolus ad li- bitum j vcl fiat decodio ex plantagi- ne, malicorio, rolls, quercuscortice fanguinaria , Sc fimilibus , cui deeo- dioni parum aceti permifcebitur. Plantago Sc reliqua poll decodionis ablationem,probe contundantur ad- moueanturque naribus- in modum cataplafmatis.Potusfeques vales eft. R.trochircorum de ru- bri praeparati Sc boliarmcni an. letup, j.diamargaritonis frigidi fcrup.fcmifl decodi rolarum , plantaginis Sc fan- guinariae vnc.iiij.lucci.ftcECoris alini- ni Sc vini an. vnc.). mifcc fiat potus, quern hauriet boracommodalonge apaftui Solo plantagini&5 & rofarum decodo vtantur pan pc res. Verum foliusplantaginis decodo fas- pecohibui innumeras cuacuationes raagnas; quod uounegabit Dyoiii- Traffatus fius Vltanus3filius Medici Hiberni, quern femi-mortuu Valeria? curaui. Elapfis diebus a vigilatoribus xe- conflietudinem a me prsefcriptam, poft camam acci- tus3 ad aulam viris peftiferis defrina- tam accefli ; gradum dire&e verfus loannem Laporte ha?morragialabo- ranrem feci; quern, ftatim latronem vocaui, ipfumque furti accufaui, af- perifque verbis aiferere volui ipfum viginti nummos aureos c quodam contubernali fuo furripuiffe. Ipfc iu- ramentis facinus negans 5 timore Sc verccundia ftatim commotus 3 ab ha?morragia liberatus5conualuit. Ti- mor autem Sc verecundia fanguinem ad corporis penetralia3atquc receffus confeftim alliciunt. Huic integrum oxicrati hauftu laTgitus fum, Sc quia adolefcens fanguineus vigefimum fccundum agens annum 5 venam ipfi pra?cautionis Sc curationis er- go3non fui oblitus.Subita? tamen cu- de pejte. rationis caufam perconratus ex Chi- rurgis vnus Auguftinus Lalayfle; ipfi rci rationem 3 vt iam explicui 5 enu- cleaui. Quare ne mirentur fhipidi & rudioris, imo ruralis farinas viri 3 fi asgruin leniter, vel afpere alloquatur Mcdicus; qui folus naturas arcana re- uelare valet 3 quique quas asgro con- gnumt verbo, vel opera compler. Vnde multa quotidie, veluti miracu- la naturas aMedicisPhilofophisenu- cleantur, quas d iMedicinas Oforibus3 vtSaturninis nequaquam elucdcenr5 quin prius ip/brum capita quinta- dfentia mille linguarum phasnicum, in vacuo vt /patijs imaginarijs (quod enim vacuo ipforum capiti congruit alexiterium 3 vt ardliorem contrahat fimpathiam Scproprietatem, necef- fario in vacuo prasparandum)praspa- rata 3 irrorentur. TmBdtu* D E SO M NO profundo. C A P V T. XVII. f O M N V$ profundus $c extra terminum longus, enim & vigilia vtraque 5 fi mo- duli cxcefferint 5 malum. Ex o/- phorif.3. Itb. 2. Quare quamprimum difcutiendus a peftiferis 5 quibus non leuem noxam fa?penumero inferr, dum diu,nod:uque con/bpiri decum- bunt. Infuetus hie fopor originem trahit a craflis frigidifque vaporibus, aliquantulumquc vi/cofis in cere- brum irruentibus, ibidemque inten- sion cerebri algore coadunatis &r co- padhs. Porrb interccptis ipirituum animalium vijs & mcatibus, natiuus de pefle. eorudem cffluxus &:difleminatio ad vninerfas corporis partes, quominus inotu & /enfu fulcita? agerent, co* hibetur. Omnis pofteaquam caloris vis in antrofos vi/ccrum meatus fe- cernitur, ibidemque natiuo & pra- ter naturam caloribus recumbenti- bus illo paulatim fuffocato, vniuerfa? vires proftratas huius vigore vanel- cunt 5 ficque non raro vfque ad mor- tem attrociflimum virus, quod natu- re impetu nequcatexcludi, infidiosfc latitat. Sequentibus igitur, nc mors opprimat Negros, remcdijs aliquan- tulum acribus & reuellcntibus prius vtendum, dcinde particularibus & topicis. R.Ruta?,cerftauri minoris an. manip. j. origani, pulcgij, & camomillse an, manip. femiC furfuris macri pugil. ij. dccoquantur fufficienter. DecodH cape quantum lubet; diflblue bene- di<5he vnc. j. hiera? pier# vnc. femif. mellis anthofati & mercurialis an. Traffatus vac. j. fcmifi oleirutacci Sc violacei an. vnc. j. facchari rubri totidcm, vi- tellos ouorum num. ij. falis parum inifce, fiat clifter inijciendus hora commodiori. Cucurbitukecum profunda fcari- ficatione3 ctiam iterate proderunt. Veficatoria ceruici & fpatulis fine mora applicanda; qua? valcnriora reddeturii diachilonis cum gummis parum adne&es ; nam fic tenacius veficatoriaharrebunt 3 nec venas iu- gulares lemota e loco (quod fsepe fic)cxcoriabunt &■ accendent. Ni- cociani vulgo tabae puluis 3 ficuti& ellcbori 3 pra?cipue albi 3 naribus in- non rare fufcitat.Suc- cus & betce eandem obti- oenc facilitated!; maiorana? efifentia quia fub.tiii.or fucco citius ad ccrebru irrepit, Sicuti 5c acetum cum aqua ardente feu vita? addendo piperis bene triti modicum pauperibus pro- deft y locuplctibus ctiam auaris 5 tre- de tefle. inulaque manu crumenam refc- rantibus. Hi equidem auaritia la- queati &irretiti3 fame Sc remedio- rum inopia non raro moriuntur; Male ergo vulgus iners Medicos culpar. Oil? £gro affumutur tenuia suto, fiue potus 3 fine vidhis, fiue remedia. Sanguis 3 fi Fas eft 3 hauriendus ; Verum, raro fanguinis miflioni da> tur locus 5 nam a?gri veluti immobi- les iacenr. Be furditate & fuffufione. Sajpiflime pra?didum affedum fnr- ditas Sc fuffufio confequuncur : vidi cnim quamplurimos csecos Sc lufcos huiusluis vigorefados. Vidi etiam Sc mutos. Eandem cum prsBcederi- ti affedu curationem requirunt.Col- lirium hoc oculis fbpe profuit. R. Aquarium rofarum 5 fkrniculi & bcllidis an. vnc. ij. [utilize pra:parata? icrup.j. femir. mi/cc, Lauerurfepe oculus 9 qui tuacreciudeujr. Tuciatus Scquens remedium pro fuffufione mihi tanquam optimum. Sc fingulare ccrmmunicatum fuit Salamander anno 1622. a quodam Profeflbre Me- dico j quod Sc ego expertus ftim. R. Tuthir prrparatr vnc. ij. olei communis, aced j &aqur vita? an. partes rqualesjin mortario ad mcllis fpiflfitudinem fubigantur: cum plu- ma hoc liquore intinda humedetur oculus. Vi/lis namquc aciem acutio- remreddit. Be Aphonia. Muti & balbutientesgargari/mo ex calidis plantis parato ,poft prasdido- rum vniuer/alium remediorum vfum vtatur. Satis frliciter decode vtor frniculi, fiend Sc calaminthr, quo frp£ os abluetur. Sublingues venr apcrieiidr. R. Piperis pyrethri Sc nicotiani an.' drach. j. mads drach. fiemif. trita ex- cipiantur formenrur orbi- CMaJHcatoria. de pefte. culi mafticandi 5 vel Tub lingua ion- go tempore detinendi 5 donee maxi- me putrida? , aliquando vifcofe pi- tuicas partem expuetasger. DE VOMITV, & aim profluuio. Capvt XVIII. BNTER atrociflima mitus annumeratur; qui mini in modum laboriofus vniuersa corporis aeconomia ita fubuertit, vt vitas dircrimen,quam profperas incolumitatis tiitiiTimum potius portedatexitum : & hoc,quia orificium ventriculi adeo fenbbile cenfetur, vt Medicorum torrenti eius affe&us cardiacapalTio fwe cardialgia Traftat us ob fimilitudinem quam cum cordis obnoxio feruat;tu3quia ipfum cor ob huius affedhis confortium non leui- ter labefadlari in dies videmus 3 dica- tur. Prouida multum natura neruo- famtextura aflfabre concinnatam in ventriculi orificio fabricauit 3 vt ani- mal , dum time premitur, hac iliac nature impetu mens 3 pabulum quo faginari valeat3 acquircrc cogatur; quo tandem indepto acquiefcit. De- prauatahac textura aliquo mordaci Sc maligno humore 3 aut cum in tota ventriculi conuexitatc 3 aliquis vi/ci- dus 3 falfus 3 & prauus humor impa- 6his hacrct 3 non folum animal appe- terefiftit: Sed facultatis expultricis infultantis fubfidio quod in ventricu- li cauitatc comple&itur 3 per conue- nientialoca delere ftatim compelli- tur. Per fupcrna autem fi humor 1 c- uis lit 3 vt bills &rpituita 3 perinferna verb li grauis3 vt melancholia 3 fa?pe ctiam Sc pradi&imct ipfi humores de tefle. leucs ; Tuncque diarrhea fine alui finer fucccdit; Aliquando lientcria, dum maxime interna tunica ventri- culi Sc inteftinoriim leuigatur Sc la- xatur. Si facile tolerant a?gri3 non ftatim nec vomitus, nec alui fluor fiftendus; modum tamcn excedentes, cohiben- di. Si fimptomaticus fit vomitus mo* leftans(qui talis eft dum a corpore ad ftomachu portio exigua prurien- tis humoris depellitur, vel quando proftrata natura 3 quod tunica inter- na? vcntriculi impaftum infcftat5qui- bufdam conatibus vt expellat, infur- git) auxilium vt impertias naturae leui vomitorio quod impadfum hi- cluditur, eradiccttir. Vt R. Aqua? tepida? falitse fcuteUam3cui addes guttulas aliquot olei3 hoc epo- tofupinusad bora? quadrantem de- cumbe,Poftea digito velpluma oleo imbuta in gulam immiftaprouocetur voiuitus. Tractatus Rob cydoniorum bis in die fump- tum ffpd alui fluorem & vomitum fi- ftit. Item /equens. R. Rob cydoniorum 5 vel fyrupi dc rods rubris vnc. ij. coralli rubri pras- parati drach. j. aqua? morfus diaboli & vini aufteri an. vnc. j. femif. mifee capiat bora commoda longe apaftu. Succus acetofa? ftimptus cohibct cuactiationes maxime acres 3 & hoc pracipue quia ftatim penetrando hu- moris acriinoniam contundit.Succus lacftuca? cum accti momento eafdem habet vires. Drachma vna maftiches cum oui vitclio dcuorata, mirifice ornnem impetum humorum fedat. Opiatapauperum a nobis pra?fcripta cum oxicrato fumpta optime cohi- bet fluxus. Vinum abiinthiacum ( ni premat febris) optimum eft reme- dium. Emplaftrum de maftiche fequenti modo paratum Sc ftomacho feu ven- tric.uli orificio admotum ? ibiqu£ do- de yeftc. nec fpontc decidet fiftens egrcgie vomitum cohibct. R. Mafticis quantum fufficit3 ad mafticis perfe&am contritio- nem adde guttas aqua? in princi- pio3 vtfacilius teratur} pulueri de- mum iofpergc guttas aliquot aqua? vita?} piftillo fubigc omnia3 & fiat cmplaftrum paruum vei magnum3vt res poftulabit. Sequcns vngucntum ftepiftimc a me expertum fuir, dum rcliqua di miliumodoriferarumplantarum fub- ftratum famum3 cui plantas adnedtc odoriferas dumpoteris3irrigabisj de- lude fulphuris triti vncias fex,lcptcrn5 odo 3 vel libram vnam fi cubiculum fir impense inquinatum fuperiparge. Poftea feneftris omnibus occlufis, omnibus area, abaco & confimilibus redufisjaficribus5Iignis5 Sc alijsfimi- libus eredis &prope parietem feor- fim fiftentibus3ardenti lampade3a fu- blimioribus asdium cubiculis inchoa- do famum accende,ftatimque exiens, ianuam cuiufiibct cubiculi a tergo occlude. Tandem communcm do- mus ianuam ferabispullusdomi ma- 214 Traffatus nebit , itcc ingrediatur vllus donee omnia qua? in furno funt, ftnt probe purgara. Purgata afportabit aliquis f'urni veilauacri auxilip, vtfequenti capite domum. In fublirnioribus & magis aereis a?dium partibus funibus vel perticis fufpen- la pateant veftimenta omnia , reli- quaque linofa , lanofa &: fpongiofa. Vltimoab eo quiingreditiir,fietaliunon a?quc fecurus tunc fuifumigij vfus euadetj quoniam per antipenftafim vi frigoris nodurni interiores medium partes dcqj egregie delitelccre cogitur.Ita- que fiad amuflim rem deduci defide- ras diurno tempore fient fuffitusjtfic- que vidna* cedes vndequaque occlu* denda?3 in quibus luculentififimi etia accedendi ignes3&fuffitus. Sic enim perpeti conftantique renixu venenu irruens facile rcfpuent vicina habita- cuhj Sique a%uid inquinamenti a icanibus y catis5 gliribus, alijfque ani- malculis 5 vel procellofis impetibus ab inquinatis sedibus tranflatum fuit, integre extirpabitur.Quare tempore peftis aediumv 3 femper igne vel fuffitu defic- jlcandi maxime dum Solares radij eo Ijvfque non pertingunt. 216 Traffatus Cumfupra dixerim tanrillum peftis in putredinofo fomite relidtum , in immenfum crefcere poffe3 atqoe no- bis idcirco nimis obnoxium effej ob- ijcict aliquis verba Galen, 5. dc tern- perameris centefsima pars feintUU non meet. Ergo cum peftis non fit a?que adiua ac ignisfi bains tantillnm non nocebic ; neque peftis momentum damno crit, Refpondeo 3 verum effe tantillnm peftis non cnecarc 3 fl- cuti nec ceteflimam fcintilhe partem. Sed falfum eft 5 velle afferere tantil- lum peftis in putredino/b fomite complexum3nequaquam agere poflfe fufeipiendo pauxillatim increment turn tanquam in propria matricemon fccusac dum continuo chalybis & liiicis attritu fcintilla? quondam gene- rantur., qus? licet non magnamha- beant comburendi vim in fubiedto tam'en aptifiimo & optime difpofito rccepta?., ardetiffimorum ignium ori- go flint. Ac v$rb fi veftimentis alicu- de tejle. ius acciderent fubito refrigerarentur & momentum peftis veftibus cuiufdam adhffum ca- lore Solis, vcl frig ore , vel veto eua- ne/cit&confumitur5abfque coquod corpori fano nocumenrum afferat vl- lumj vel fi pertinaciter annexa pe* is non decidit, dum domum quis repe- tit, vel e fqro,vel loco aliquo infe&o igni ftatim approximates eandcm fa- cillime deponit & exuit. METHOQVS EX- pmgandt omncs k pefle vindicates O* janatos antequam ad tHgnriay cafas 3altaue loca qiiadragenarijs dicatayadeant. C A P v T XX. SOTO libelli noftri pro- greffu dc idoncis qua? in- gerunrur remedijs, deque ijs qua? extrinfecus admo- uccur, eginitis pra?cedentibuscapit.. Trdetains in hoc modum Tupprimcndipeflem oftendo. Cum igitur /copus nofter hadenus fuit coTeruare fanos,a?groT- que curare , curatos* quominus fuis noceat conciuibusab omni peftife- ralue accaratius adhuc repurgabi- mus. Omnes itaque priufquam ad locum quadragenari/s dicatum fefe recipiant, veftimenca , reliquaque omnia qua? Tecum deferunt Turno, niodo Tuperiori capite a nobis dido, exade purgabunt, poftmodu remiT- jfo furni calore , nudi ingredientur fubftratis prius ftragulis,matta,vel fi~ mili, nc intenfo laterum calore , ge- nua, manas3vcl pedes comburantur. Ibidem quadrantehora?, vel circiter, occludentur fefe Temper mundis tk linteis pannis abftergendo , donee fufficienti Tudore & abfterfione ftrig- menta, quasque in habitu corporis prauorum Tuccorum Tegmenta deli- teTcut 5 protinus dirempta decidant. Demum, ne cum vniuerTa /piracula de fefte. 219 omnino rcferata funt frigutiant 3 fe- deral Tub ipfo te&o furnu circumam- biente recipiant, fefeque mLindas in- ueftiant indufiasjDecumbantque vel fedeant ad libitum aliqiio temporis interuallo3vfque ad omnimodam fu- doris celfadonem. Pofteaqua ad tU- guria aliave loca quadragenarijs de- itinara lento gradu rcccdant. Sudo- res ieiuno ftomacho ciendi non flint in hoc cafu , fed ventriculus propte- rea non debet effe plenus. Etli pra?di£k) furni vfu viderim omnes indifFerenter probe purgari, libehter exciperem pra?gnantes3 in- fatuios3& biliofosjquibus tutiflimus Jauacri vfus congruir. Furfur, faluia, mentha, & fitnilia poterunt conco- qui in fufficienti aqua ad tres vel qua- tuor ebtillitiones 5 poftea immifcc- bitur aliqtlid vinij fietquc congruens balncu3quod rite caufabit fudorcm. Non foliim cacochimia in magnis vafis inclufa ? perhiantia vicera pro- 220 Tr aft at us pcnfo folertis nature prsefidio fecer- nitur; fed vlterius inquinamenta om- nia in ipfo corporis habitu recondita, qua?que cathardiicorum firm i film a longc ctfugiunr, ad corporis extimam fuperficie traf- feruntur3 cutimque fa?dis coloribus Con/purcarc ccrnuntur. Qmeita ad vniuerfalem corporis fcntinam cu- timadpmantc natura circumfcrun- tur, feeds quam fudore euacuari, nullus rationalium Medicorum qui Galeni partes tuetur, vllatcnus rc- nuet: Alioquin tetrorum vaporum, prauorumque humorum itcrunv ad ipiam mafifam fanguinaria rcceffum, vi ferociffimoriim carhardlicorum fa- 6him 5 prodcfiTc non negabit. Acqui hunc reccfTum admitterc ab omni rationeeft prorfus alienum•; Quo- niam excrementornm cuti fuccum- bentium attra&io 3 a violentis caufa- ta purgantibus remedijs, ( qua? enim a corporis habitu ad inteftina vfque de pefte. 221 aIliduntirr5non ed dediici pofte nifi violcntis cathardicis5res eft indubia ) vifee ra, maftamque ianguinariam re- hquaque corporis penetralia anrea vel arte vcl natura purificata 3 rcin- quinabit: Sicquc tandem in curatio- ne irreftaurabilis committetur error. errorem quotidie com- mittuntfatis flagitiose Spagyrici3qui fuo antimonio, mercurio 3 alijfquc violcntilfimis • cathardids mafia in fanguinariam 5 leui antca prauornm fuccorum inquinamento con/purca- tam3omni prauitate conlirmatam rc- linquunt. Procurator quidam pra:fc- dur de pefte. APPENDIX APO LOGIC A PRO Galeniftisjaduerfus Do- minum Fabrum Me- dicum Spagy- ricuirL aVAMVIS clatis verbis 3 fuinmo def- picatu refertis, vc pen ultimatum pra- fationis ad le&orem produnt verba5 Me- dicoru cohorti multa exprobres3non ideo in animum duxi te pari verbo- rum ferie afficere $ fed tui partus Spagyrici contra peftem , fummo ni fallor cnixu & conatu comparand nugas quafdam aduerfus Medicos ra- tionales 5 eas velutifuti- Tracfatns les & cxuccas, vtpote omni dodtri- nas fulgorc dcftitutas 3 excutere de- creui j Miratus intcrea te tantum vi- rum chcologum agentem3 vfque adco in Galeniftarum mcthodum in- furgere , imb Sc cxcandcfcere , vt hxretici nouatoris in rc Medica 3 qua rcrum abditarum indagatoris nomen tibi comparare videaris. Do&rina enim tua de peftis eflentia valde traf- cendens eft Sc Chimserica. Primo enim affcrisptftem efte Tub- ftantiam fpiritualem 0 cafteftem Sc inuifibilem. Contra quam fcnten- tiarn ficarguo.Cotrafubftantiam fpi- ritualem malignam Sc venenofam ( qualis eft peftis ex tc ) nullum po- teft reperiri remedium corporalc.At- qui ex ce omnis peftis eft fubftantia fpiricualis.Ergo ex te cotra pefte nul- lum reperietur remediu corporcuin Medicina falte j Atqui hoc dicere in Medicine eft erroneum. Erg6& tua Gcntetia in Mcdieina eft hgeretica.Mi- de pefle. nor eft tua do&rina.Maiorem probo. Contra id quod nihil patitur a qua- litatibus corporeis nullum datur re- medium corporalc. Atqui fubftantia fpiritualis eft talis j Ergo contra fub- ftantiam fpiritualcm nullum dabitur corporale remedium j &pcr confe- quens ex te nullus poterit a peftc fa- nari; quod indies falfiftimum efte cx- perientia comprobo. Minor patet: nam nulla datur proportio agendi vel patiendi naturaliter inter fubftan- tiam fpiritualem & corpoream nifi fpiritualis adueniat vt forma, quo modo anima rationalis materise fe- cundae ad vnius compoftti complc- mentum anne&itur. Negabis forte te dixiffe peftem efte fubftantiam fpiritualem & diui- nam. Sed hoc non negabis, quia af~ feris peftem faltim a Deo procedcn- tem non folum efte fupernaturalem ratione ratione fu« eftentia? 5 Atqui fubftantia omni ex Tyact at us parte adeo fupcrnaturalis,alio nequit gaudere nomine quam fpiritualis. Ergo peftis aliqua erit omnino fpiri- tualis5ex tuafententia. Modu agendi cau fx prima? Theologis linquo. iNec potens etiam negare lubltan- tiam cadeftem feu a cadis dimanan- tem effe veluti fpiritualem re/pedu terrcftisvcl elementaris $ldeo enim quafi diuina quasdam corpora cados vocat Philofophusrquia funt reliquis a Deo creatis fuperiorcs 3 Deoque proximi, ciufq; omnipotcntisfedes, & veluti caufa? rerum omnium fub- lunarium qua? corporea potiuntur fubftantia. Ac tandem, vt ab vniuer- fo Philofophorum torrente accepi- mus 5 corpora cadeftia ingcnerabilia & incorruptibilia, vtpotfcomnis al- tcrationis corriipentis cxpertia, funt. Proindeque Mathematkri indicant Aftrologiam, cuius cadi fubiedum funt eflfc nobiliffimam fcientia: nam aobilis dicitur fcientia , ob fubic- de tefie. &i praftantiam 5 & cumulatam ac demonftrationum congc- riem. Ex Ariftotele i. de anima fta- tim in limine. Ergo perpcram dice- tur feJHs fubftantia maligna e caelis fegregata 5 ad nofque in noftri dam- num tranfmifta: cum fubftantia non fblum ca?leftis qua; incorruptibilis eft fed quseltbet alia nullum habeat con- trarium ex Ariftotele c. de fubftan- tia. Proinde ft peftis vt afteris cftet fubftantia cafteftis nullius medicami- minis fubftdio exterminari poftet:vei certecogemuromnes admittere va- fta voracitate fupremi ignis element! caslos/altim proximos femper con- fumi & corrumpij quod eft abfurdif- ftmum & inauditum. Ergo peftis erit qualitas fublunaris qua; contrarijs domabitur remedijs: peftis namque eft morbus: morbus autcm qualitas qua; contrarietatis rationem maxime includir. Difpofttioni autem natu- eft famtas, opponitur di/po- Tractatus fido praeter naturam qua? eft; morbus. Dices,opinor.,fubftanda? tua? fpigi- tuali peftifera?, opponi fubftantiam ipintualem quam ‘mundi animam & balfatnum vita vocas , rebus omnibus ab gencradonis earum exordio indi- tam.Parce fupponis: nulla enim ca?lefti conftamus fub- ftanda ni(i animaradonali vere fpiri- tuali; ob quam ad Dei imaginem fadi e(Te dicimur. Si creaturae fub- kmarcs fubftantia ifta caslcfti confta- renthaberet in nobis rationem ma- teria; , vcl rationem format fed ho- rum neutrum dici poteft. Non pri- mum; quiacxte fubftandae ilia? ca?- leftes maredalia fibi format corpora. Non ctiam fccundum ; nam inde /e- queretur matcriam informari duabus formis pcrfedis fubftantialibus: vna materiali qua? producitur e potcntia materia? 3 (homincm excipe) altera ca?lcfti & aduentida. Sicque in pefte a Deo produda peftis fomites forma de pefte. quadam fpirituali, maligna tamen in- formarentur; Sc quodridiculum eft, cogeremur dicere fuffumigia infer- uire vt ab infedis sedibus Ipiritus maligni fupernaturales eijciantur; quodque magis adhuc ridiculum eft null us darecur locus Medico neque Chirurgo, qui tamen poft Magiftra- tum funt principes qui contrahanc rabidam luem ftrenue pugnanr. Hippocrates prseterea, primus inter philofophos qui aftcruit dari quatuor clementa , & inter Medicos quatuor humorcs ab inuicem diftindos , libro de natura hominis dare probat, natu- ram rerum omnium mixtarum ex quatuor condari dementis , dum di- cit fada mixti corrupt!one calidum rcduci ad calidum, frigidumad frigi- dum, humidum ad humidum, ficcum ad pofteaquam naturam ho- minis cnudeans, ait efte quatuor hu- mores,& concludit his verbis. Ex his con fiat) & h#cfunt iffius natura. Ergb3 Tracfatus cur rcnouas mixta ijs tribucndo na- turam quandam cafteaem hadcnus omnibus philofophis & Medicis prorfus inaudita ? O quam pulchrum eftet,qu£ ha&enus bene di nam inde Tequerctur loca in quibus viget, Temper infcftaripefte; quod eftFalfiflimum. Etenimquam- uis in Hibernia noftra vigeat 3 de pefte Hibernian nunquam audiui fermo- nulla ibidem venenofa cxiftant vel repant animalcula qu*e aeris yenenum hauriendo (vt afteris) poftentHibernos a peftis rabie vindi- care.Prsetcrea tribus vel quatuor ho- ris quotidie regnat Saturnus 3 & ma- ximo cum faftu procul a nobis recedente $ Ergo ft Saturnus eftet pracipua peftis cau/a3amundi primordio vfque in iudicij diem ge- nus humanum pefte continuainficc- retur. Quod eft FalFum . Ergo peftis tua Saturnina locum habebit vbi nul- lus datur in Fpatijs imaginarijs extra mundura $ quern locum neceftario ipft ftatues dum afteris ( quod tamen ridiculum eft) coniundionem Satur- ni & Martis fadam fuperiori menfe Septembri caufam *efte peftis vexan- tis,cum tamen men/e praedido ccfta- uerit Figeaci, Cadurci, Fracopoli feu de pefte. 244 Traffatus Villefraca? 5Fons5 Cajarc, & ante di- <51 um menfem cajperit per conta&um haec loca inquinare. Miror valde cur quife Mcdicum & philofophum vo- cat 5 natural ordinem peruetere effe- &ibus poftponcndo caufas3 audeat? Spreto enim a tc Hippocrate,fpernis & philofbphia. Ariftoteics in poft- prsedicamcntis aflferit quatuor modis rcrum •fieri oppofitiones 3 contrarie, contradidorie 5 priuatiuc5& relatiuc. Tu ante cxiftimas priuatione luminis, & influctiaru Solis ipfifmet influetijs & lumini contrarie opponi, cum ra- inen priuatiue opponantur.Proinde- que etfiSolvim habeat producendi in corporibus fublunaribus nmlta; non indc /equitur Saturnum aliauc aftra pofie producere peftem 5 reli- quaquc inquimmenta in terris pro- ducts; fed quia indebite di/pofit£5 vel quia Solis influetijs penitus deftiturze imperfedam fortiuntur resqusedam fublunarcs generationem, vel paula- de pefle. tim corrumpunturjqma reliquaaitra no tanta pollent generandi vi ac Sol. Ptoptereaquc Sol & homo homincm generare dicuntur 3 licet reliqua aftra non fiiu vlla vi veneficaprsedita, fed Sole tantum imbecilliora. Quarto affirmas infinitas dari pe- dis /pedes 3 quia infinite funt adio- nes 5 infinitaque fymptomata fuper- ucnientia. Verum3vt fupra dixi3/em- per philo/bphias immemor nature ordinem peruertis.Ncfas enim eft af- Ermare ex muhiplicitate adionum nos po/fe cau/arum numerum multi- plicareraliter Domine Theologe3co- gereris infinites admittere Deos3 quod nullus Chriftianoru dicetj Imo temetipfum inplures diuidi /pedes: nam agis mafticando nutrimenta3 attrahendo3conferuando3cocoquen- do3 expcllendo3 nutriendo 3 & gene- rando. Ergo diuifus extabis 5 fpecifi- cus & non indiuidualisj quiaplures edis adionesjquas tu male peftis for- Traffatus mam nominas ; peftis enim eft veluti forma, quia eft morbus , morbus eft qualitas, qualitas eft forma: ergo pe- ftis eft formal per confequens cum non darur forma forma;, nec adio adionis,nec etiam dabitur forma pe- ftis,quod eft contra te.Miror vlterius quod non aduertis accidentium di- uerlitatem, cum alia fine pathogno- monica, alia fuperuenientia. Patho- gnomonica autem figna funt veluti proprietates qucedam diuerfas morbi fpecies conftituentes 5 At verb qua; fuperuenientia funt maxime prater folitum mbrem non faciuntsegritu- dincs a fc ipfis diftingui. V.G.fidyfse- teriafuperueniat pleuritidi , non id- circo pleuritis diftinguitur a fcipfa etiam quando dyflcnteria abeft. Sic ftmiliter Petrus'V.G/adolefcesftnlio- fus & macer multumque fanguinis continens , asftiuo tempore plcuri- tide, vigiIijs3dolore capitis, morbillis infeftabitur citius quia calidior, quam depefte. qui fenex & pituito/us pefte molefta- tur.Ergo tunc morbus maii moris di- ceturpeftis illaPetri ficuti &rpleuritis cui aduenit dyflenteria, no autem di- uerfamorbi fpecies. Aliter fuperue- niente aliquo accidente de nouo, quod faepilfime fit,cogeremur quam- libec morbi fpeciem in diuerfas fe- care /pecies , quod in Medicina pror- fus erroneum eft. Medici namque aegritudinibus omnibus medelam prsefcnpfere hadenus,nulla fere fadia mentibne fignorum fuperuenicntiu; quia pro infolitis & infuetisregube nuibe conftituuntur. Ergo cogcris admittere nobi/cum non dari peftis infinitas /pecies , fed tres vulgatas, vel vnam noftratem. Quinto & vltimb remcdia noftra Galcniftica reprobas ; carpis Phar- macopqlas , eofquc non folu aftimi- las, fed Fabris,Dominc Faber, lon- gepoftponis. Medicos & Chirurgos exhoruris vt impofterum facris my- Tra Bat us fterijs a te prius enucleatis incubant Verum nullus Faber ha&enusvi- fus eft Pharmacopolarum induftria praeditus. Artificiofa enim metho- dus praeparandi fyrupos , apofcmata, fuccos,condica3& fimilia, Fabris om- nibus incognitaeft; formulae latino idiomatc a Medicis prifcriptae quo- modo poflent d Fabris compleri, qui maiori ex parte adeo funt mechanic!, vt nequeant legcre vl- los ? Quaeftufior contra tuum didhim _ « fpagyrica veftra eft quam noftras Pharmacopaea ars. Cadrieu locus prope Caiarc fuperiori anno quidam fatis ignarus quatuor aegris peftiferis phialas duas aquae vi- tae in qua aliquot dierum numero macerata decubuere zedoria, gario- phyili,cinamomum3 piper,imperato- ria5angelica3gentiana5iuniperi baccae & geniftae folia ac florcs praeftitit. Duo qui hunc libauerant liquorem, ftatim mortui funt $ ali; duo terrore dt pefie. quodam aftedi &:liquorem iftiireft puentes, noftra methods /anati funr. Sedquia nebuio fuumli- quorem noininarat arcanum3 ( verum ab alio fpagyrico huius arcanum mi- hi reuelatuin fuit ) fingulare centra fe- ftem pro necc duorum viginti num- mos aureos libi facile compilauitjqui autcm alios noftra methodo curauit duos quatuor nummi quadrantes fibi tantummodo acquifiuit. Nefas eft crga dicere noftram minus efte induftrio/am5 Sc quaftluo- liorem arte veftra fpagyrica. Proin- deque nec Spagyrica pellacia cum Pharmacopsea noftra Medicorum decretis conftruda 3 vllatenus confe- renda. Dum Medicos exhortaris Sc Chi- rurgos vttuis incumbat arcanis. Reft pondco per tarde vents Doming Salomoni preterea iniuriam fads, cui prius arcana nature qua tibi enu- cleata funt 3 Dumque fpernis noftra- 250 TV aftat us turn remedia 3 affirmafque c. 10. Sc c. 16. Salem efte venim antidotum pe- ftis 3 quia in fe animam mundi Sc fpi- ritum vita? quia eft om- nium rerum principium Sc id in quod omnia refoluuturjhallucinarisj quia cum fale tuo materia prima confun- dis; qua? eft fubiedum primum c quo inftto vnumquodquefit, &in quod ft quidpiam intcrit vltimo re/bluitur, quam definitionem Tali tuo tribuis, quinon folum non eft fefiis antido- tum vc afteris 5 fed peftem prouocat* exacerbatque;quia pror/us nature human* opponitur tanqua alienum quid humidum radicate confumens* Sc naciuum calorem obruens, Quod enim acre eft 3 Sc igneum exceflum in calore Sc ftccitate refert. Quod ex- ceftum infert ionge recedit a noftra natura. Ergo fal tuus'qui cum natura participial ignea, vt c. io. refers ip fc> dum affirmas vicaloris Sc ficcitatis fa- in cincrum acrem peftilentem allied de ve(h. iamque alledum forti Sc violento fa- lls calore comburi, & caldnari 3 (tua verba funt ) nullo modopoterit eflTc vcrumpeftis ant/dotum, Vel cogc- risadmittere /alubrius effe.antidotum quod plus falls indudit. Atqui cx te calx plurimum falls habet. Ergo cx rc fola calx eric antidotum faiuberri- mum contra peftcm, quod tamcn abfurdum jalde iudicabit quiuisjnam qua? acria funtcorrodunt, adurunt, vniuerfamque temperiem noftri cor- poris plufquam febres qua? eiufdem fere cum his funt ac deftruuntjCarnes coliiquant,tandem- que totam corporis ftruduram dif- foluunt.Proindeque rcmedia tua fpa- gyrica aliena pror/us erunt a na- turahumana; qua?quc dulcia funt Sc remperata corporis humani natiuum calorem fouebunt : a calore enim proprio Sc hmili res qua?libcr in pro- pria feruatur natura3 ab alicno Sc pror/us di/Iimili corrumpitur, vt mo^ 252 Traffatus net Gal. c. 13. lib. 4. defiwpl. Med. fa- cult. Ergo qua? igneam naturam fuc- ceftiuis combuftionibus & ebullitio- nibus acquirunt 5 vt veftri fales & fpi- ritus, nullo modoproderunt ad pefti- fero.rum vires refocillandas , quia na- tura infirma (qua pollent pcftifcri) validum nee calorem nec motumfli- ftinetj vt docct Galen, c. citato: calor autem & violentus motus font remc- diorum fpagyricorum infeparabiles efte&us 5 ergo aflumpta peftiferos Negros non a morte vindicabunt 3 fed ad mortem hospotius accelerabunt. Pra?terea Ci fal tuustanu poiieret vi 3 quaipfum fliper omnia remedia extoilis 5 natura peftiferorum corro- boraretjfed hocfalfum eft. Nam non reftaurat ajgrorum fubftantiam j quia longereccditanoftra natura corpus limplex quaft elementare & a mixti natura longe recedens vt fal vefter, fpiritus 5 &r alia : mixtis enim nutri- mur & corroboramur omnes , ideo- de Pelit; que in vfum humanum clemeta no- bis propinqua aliquo modo mixra fada func3 neque natiua elemento- rum violentia humana diffoluarur temperies: ftmili namquc tuetur cor- pora, diffimili corruunt. Ergo violen- ra veftra remedia qua? valdeanobis diffident non reftaurabunt noftram fubftantiam. Non roborabit etiam alterando fait.uus. Peftiferum enim feruorem auget potius quam altera- do diminuit. Multo etiam minus ro- borabit corpora £gra fal tuns partes laxas vniendo ,humidum radicale, caloremque natiuum cohibendo 5 5c confcruando, (hoc enim tcrrio modo dicitur aliquid proprie corroborari in noftriscorporibus):naomnia quse fimiiem vim habent in mixtis gentia funt 5c terreftria; atqui quod terreftre eft in mixtis feparatur 5c cijcitur a vobis tamquam fa?culentum 5c inutile; vcftrioue falss 6c fpintus vim habebu«t femper diftbluendi^ Tracfatus, deftruendique contrariam remedijs roborantibus. Ergo quamdiu in hoc mifero ver/abimurmundo, quiamixti fumus & terreftres rnixtis &: terreftri- bus vtpote fimilibus roborabimur re- mcdijs; cuilibet enim remedio cciam purgatiuo prouida natura tribuit aftridionem tanquam corrediuum congenita facultatis nocentis reme-. dip vt patet in rhabarbaro cui ineft aflridio a terrcftreitate eiufdem di- manans, qua? eft cohettluum natuule facultatis purgatricis eiufdem rha- barbari, noftra? natura?prorfus oppo- fitx. Galeniftis itaque3qui integra fe- pius probe parata remedia plenoque vigore referta a?gris pra?cipiut, a?gro- rum integra curatio comittcndaj mi- nime vero vobis Spagyricis qui nudas facilitates e rnixtis fegregarc propo- nitis , licet pro facilitate remedij fu- perfit fumus & empyreuma feu ig- nea qualitas 5 humana corpora du af- fumfitur maximo cruciatu diflbluetia. de pefte. Tuos cinerem 5 falem 3 & fpiritum Hippocrati &: .Galcno incognitos fuilfc refers} proindeque Hippocrati perfe&am Medicine cognitionem minime concedis; aflirmasque tibi tuisquc Spagyricis pcrfe&um Medi- cine culmen apertum eflc, vosque propterea dodh'ores eflfe predicas. Verum tuus in Hippocratem con- teptus, quiaaDiuini fcnis& medi- cine principles longe rcccdit plane fpernendus. Si perfedam attigifti Medicine metam, cur vir Chriftiane reliquos Chriftianos pefiis reliquoru- que mprborum cruciatibus affici pcrmittis?Quia ccrteSpagyricis nihil nifiiadantia & fumus inert. Audias iam Galen, de tuo cinert >fale ,8cfpi~ ritu iudicantem. Capite. 2 libr. 41 de [imfL med. facult. rt£ loquitur. Sicuti 'vferum lignorum omnes cineres3 qui ex adufiione nomllas partes igneas confer- uantj quas macerati pofiea folent in a- quam deponere. Hancenim aquaw marl- 2}6 Traffatus. tiA dr murUper omnia correfpondentem, vulgb lixiu 'tum appellant Nono eriam fimpl. c de Coma fine de lixiuio ex ci- nere .Cineris fiquidem , qtn ammomam igneam habct accerrimam, ipfu qtioque acerrimum eft hxiuium eius quod tale no estetiam moderalias, quare dr pairefa- cie ntih us medicament is mifcctur, vipote caufticam facultatem pofsides: fed propter fubftantid. fuatenuitatem3 citra dolorem adurens. Capite etiam de Sale eodem in libro dare loquitur,ficuti & libro xi. c. de Sale, ali;fquc ciufdem libri capitibus in quibus de rerum adufta- rum cinerc & eftentia loquitur. Vt capite de Sale vfto5 vitas dige- rit quidem potential quanto fdlicet fab- iilius ipfius corpus accepta ah igne facial- tatCi * redditur. Et paulopoft de flore ialis. Liquidam eft medicament tenuiuf- que efuam fal vftas: praterea qualitatis acris, facultatisque admodum digerentis Et paulopoft de fpuma foVis. Spumofi eft falls efflorejcetiamulto tenuioris natu- depefie. r* qua ipfe falj quare & extern arc & di~ genre quam tile multo plus pot eft. Verum quod fubftant'uc eft yeliquum contrahere *vt fal mquit. Capite ctiam 18. 4. fimpl. ait acria que tenuis funt efTen- tia*, fu dores atque vrinam promo- uere$ in fummaque incidendi &di- gerendiin halitum obtinerefaculta- tem. Ha?c & alia dare commoftrant prius Galeno cognitafuifTe rem& dTentiam quam tibi j fed quia violenta flfriut nifi raro ea fpreuit; quod optimi quique Medici Gale- num iequutihodie faciunt. In file 3 irupiis, & fale nature funt omnia. Fateor & hoc ego 5 omnia enim calido coquuntur & maturef- cunr. Calidum autem congenitum, & internum fenfim om- nem excrementitium domat humo- rem 3 datque pra?terea incrcmcntum cundis rebus neceflarium , quodque in vigore confiftit conferuat; quare nature oftfex did fur calor congenitus Tr4 Batts detefte. . uiuflibct mixti, qui a Sole pmerea Fouecur &roboratur. Sicquc rede fertura Philofophis, in Sole dr fate nature funt omnia 3 nam igneo calore mixta perficiuntur 3 ficuti & a Solis influentijs. Ha?c do&rina eft Galeni: quam amplexari ne tc pigeat. Inte- rim VALE. FINIS.