EXERCITATIONES 
QJJ INQ.UE. 
i*'1 rAquis Mineralibus, 
Thermis Calidis,. 
j^De*Morbis Acutis, 
4-- Morbis Intermittentih 
T. J JTydrope, 
Authore 
CAROLO LEIGH, M.D. 
0 XO N 11, 
Typis L.LichfieJd ; Impenfis Eplr.John- 
Bibliop. Manctm. & 7". Bcnnet Bib~ 
liop. Lond. ji.D. 1697. Errata. 
p4g. t4. /. 14. /ege Brindle, alia. /. 21: 1. diifque. p. 1s. 
* 1.17. /. Lamiuis, /7. 16. 1.7. I. at. Z. 10. /. JEgyptiacas. 
p. 21.I.22, I, majoris, p. 26. l.iH.l. Mutinenfi. p. 28. /. 1. 
I. ablatis, p. 56. /. 25. /. eft. 77.48- /■ 174 pofi fermentat, 
detur Periodus, p. 58. /. 15. po)? Salia pone (,) p. 74. I. 1f. 
/. angina. p. 77./. 6. /, pillulatx. p. 81. /. x. /. nri>l-17- 
/.irrito, p. 84. /.4. /. piures. p. 86. Z. 18./. + Colxus. 
pag. 87. /. 14. LincolnU. pag. 90. 1. 5. /. Kirkham. 
p. 93. /.21. /. V&yjii TWKvaii & J\J<ripo£9i. p.94. 
/. I. /. otpp&)57lK. P- I2°* *• l- Biliofum. p. i2X. 
/. 17. /, eum. /. 18. /. Saturatum. p. 123. /.23. £4/? Hiftorias 
<Ze/e (:) p. 125. /.23. /. flavcfcebant. p. 127. /. 14. /. hae. 
I. 16.1. fufficerent. p. 145. /. i.Z. Diaphorefin. /. x6, 
Pulv. iEthiopicns. Viro Amiciffimo Eruditiflimoque 
rtchardo wroe, s.t.p. 
Nec-non 
Collegii ChriJH apud Mancunium 
Cuftodi Digniffimo. 
Ornatijjhne Domine? 
NUllus dubito quin hae 
Exercitationes,, (utcun- 
que quidem fateor fatis medi- 
ocres,) etiamfi omni fidelitate 
& fumma induftria concinna- 
te fint, & tantum bono hu- 
mani generis profpicientes 3 
tamen Zoilos multos inven- 
turas. Alii forfan nodum in 
fcirpo quaerere conentur, ar- 
gumentandi gratia. Damnofas 
iftas caniculas velim radios Bpiftola ‘Dedicatoria. 
fuos Lunares profequi; femet- 
ipfos tantum cruciantur, & 
nihil praeter fonitum eorum 
coronifmatum inanium auri- 
bus officit: talium rumufcu- 
los aucupari haud conabar. 
Alii forfan noftras Hypothe- 
fes iifque pro- 
mitto me illis aflentirf, quan- 
do meliores ftabilirent ; & 
Palinodiam canam. In his e- 
tenim chartulis nihil tenaci- 
ter afleritur, pro modulo au- 
tem ingenii noftri tantum di- 
fceptatur. Aliis Hypothefes 
omnes mera cerebri figmenta 
habentur,& nil, nili quod Me- 
taphyfice lonat, audiendum 
eft. Per me licet illis detur 
Poetica licentia: mihi quidem 
Hypothelis experimentis fla- 
bili ta longe magis placet * 
quam verborum fefquipedali- 'Epiftola Dedicatoria. 
um clangor,, vel ingenii prae- 
ftigiae. Quid autem Mufis 
cum Marte ? Vel leverioribus 
Philofophorum fcrutiniiscum 
Poetarum flofculis ? Obfer- 
vationum naturalium hifto- 
riam promittunt,proculdubio 
falutis humanae conferyatio- 
nem delineantes. Has avido 
animo videre cupiam,, & fi in 
eas Hypothefes nullas ftruere 
liceat, fi fibi methodus Sa- 
lernitana placet, hunc qui- 
dem habebunt ufum, fi iis 
haud ficut argumentis Philo- 
fqphicis, tamen ficut Rhapfo- 
diis uti poflumus ; adeoque 
vel hilares, vel nos fimos red- 
dat. Ni fallor. Virorum tot 
iliuftrium opera haud flocci 
aeltimanda funt, qui fumma 
fedulitate Philofophiae natu- 
rali promovendae totam ope- Ept/iola Dedicatoria 
ram navarunt; qui autem 
tam labili fundamento lingu- 
las Philofophiae Hypothefes 
Aftrologicis fchematibus tan- 
tum pares reddunt. Si cogitare 
liceat, toto coelo errant, qui 
rationem & experientiam pro 
Hircooervis & quidditatibus 
tam facile mutarent, & inge- 
nium politiffimi feculi pro 
barbaris fcholarum entibus; 
Circes forfan adinllar carmine 
poliunt coelo deducere lunam. 
At inanis fonitus circa Ens 
qua Ens,, filiis in 
adornanda Medicina aeque 
conduci t, ac fuperke ilfce Mo- 
golorum tuba? edulia come- 
dere, reliquis Principibus ve- 
niam concedendo; &ab hoc 
corollaria Medicinalia haud 
magis inftituent humani ge- 
nens falutem confervantia, Epyiola ‘Dedicaioria. 
quam ex avena tenui quis Mu- 
ncae ignarus Hymenea fonat; 
vel forlan haud magis* quam 
verus Poetarum Jpiritus per 
verborum tintinnabula* vel 
vaftas Paralangas alicujus Pe- 
riphrafeos ad vivum (licut a- 
mant loqui) delineatur. At 
Euphoniae gratia liceat peri- 
turae parcere chartae. De his 
cum Authore quodam dicere- 
mus, videor mihi videre Tan- 
tali hortos, in quibus quae ap- 
parent aliquid efle revera ni- 
hil funt; imo hoc habent in 
fe peffimum, ut dulcedine 
quadam animos remorentur. 
Ab hac quidem argumentan- 
di methodo alinum referre 
videntur auro onullum, & ad- 
huc in carduos viarum pafcen- 
tem3 fpinamque colligunt re- 
h£la rola. Verum quidem eft Epiflola "Dedicato ti/ vy 
Empirice principium fiu 
Medicina cepit; ab obfervr 
onibus fc. quibuldam quas«, 
gyptii ad Arabes, Arabes 
Grcecos, Graci ad Germa 
tranftulerunt. His autem t 
dem magno ingemi acum 
& induftria haud explicanda 
in methodum digeftis3& circa 
eas principiis rationalibus for- 
matis, jam rurfus in primas - 
vum Chaos funt refolvendae ? 
Dii boni ! quod focordia talis 
homines quolcunque occupa- 
ret, vel quod rurfus eligant 
in Abyflb caliginis obvolvi. 
Sicut clariffimus Malpighius 
notavit, hoc eft velle deftru- 
ere Univerfitates, in quibus 
profitentur Medicinam ratio- 
nalem ; & eft denuo ad lutum 
& ad barbarorum ruditatem 
redire. Si per Hypothefes tan- Epifiola ‘Dedicatorla. 
tura intelligant Acidum & 
Alkali, recte quidem argu- 
mentantur. Lubens quidem 
ego fateor, nunquam cogita- 
rem hos duos pugiles mor- 
borum Ungulorum fermenta, 
per Chymicam Analyfin prin- 
cipia vatia a fanguine parari 
polTe. Per varias horum cum 
fanguine mifturas varia Phae- 
nomena funt notanda; icili- 
cet, ab his fanguis extravafa- 
tus nigrefcit, vel floridi, vel 
fulvi fit coloris, nimis pari- 
ter fundi,vcl coagulari poteft. 
Hifque quidem Phaenomenis 
in patientis fanguine obfer- 
vatis, in eorum caufas inqui- 
rere haud liceat ? Abiit pro- 
cul abiit tale nefas ab huma- 
no genere. Praeterea plantae 
<piaedam guftum habent aci- 
dum, aliae amarum, aliae mu- Epiftola Dedkatoria. 
cilaginofum , aliae falinum , 
acrem, pungentem, aliae aro- 
maticum, aliae acerbum, fty- 
pticum, aliae foetidum, aliae 
olea volatilia praebent, aliae 
falia volatilia alkalia, alia? 
falia lixivialia, & quomodo 
harum lingulae varias fangui- 
ni Diathefes inducunt, ni 
fallor, ex Authoribus fat fufe 
explicatur. Et jam quidem 
haec fingula Phaenomena reji- 
cienda funt, quia forfan ea- 
rum fucci aufteri poculis He- 
liconiis haud bene mifcent; 
vel forfan, quod raro in 'Par- 
na{fo$\znt& Medicinales ve- 
getant. Rara avis in terris 
nigroque fimillima Cygno. 
Eidem ergo Maipighio fuf- 
fragamur. Id totum dicere 
poffumus de machinis noftri 
corporis, quae funt Medicinae Eptftola ‘Dedicatoriu. 
bafis. Etenim has conftru- 
£te funt funiculis,, filamen- 
tis, trabibus, vedlibus, telis, 
fluidis, cifternis, canalibus > 
filtris, cribris & limilibus 
machinis. Homo medi-a Ana- 
tomia examinans has partes, 
a Philpfophia & a Mecha- 
nicis inftruftus, de ipfarum 
compage pofleffor faftus, & 
de eorum ufu, & pariter a 
priori procedendo eo ufque 
pervenit in formandis modu- 
lis & typis, quorum ufu ve- 
nit in confpcctuni, ponit cau- 
falitatem jplius etfeclus, & a 
priori rationem reddit, & ho- 
rum ferie, & ope dilcurfus 
intelligendo naturae operan- 
di modum, conftituit Phyfio- 
logiam, & Pathologiam, & 
fuccellive Medicinae artem. 
Alii forfan experimentorum Epiftola Dedicatoria, 
veritatem incufarent. In ho- 
rum autem propemodum lin- 
gulis quia teftis oculatus fu- 
ifti3ad Te tanquani ad Afylum 
haec tentamina confugiunt; 
& cum Itellam talem pola- 
rem habeo,, nulla mihi relin- 
quitur anfa utcun- 
que eorum fuperbi fludhis in- 
furgant, tam horum Scyllas> 
quam eorum Charybdes evi- 
tare. Sub Yeftris itaque au- 
fpiciis haec typis publicis 
mandantur,, quae li Veftro in- 
genio fubliiniori allubefce- 
rent, quod vellem iiabeo3 & 
tam ignorantia quam invi- 
diae idlus faciles nullo conatu 
fuftentarem. Eft quidem ho- 
minum genus,, cui ab orbe 
condito nihil adhuc arrilit * 
nili id ex eorum cerebris na- 
tum, Per me licet Urfi luos Epiftolct ‘Dedicatoria. 
Catulos praelibent, & nubila 
pro Junone captent. A qui- 
bufdam de Tartarorum agno 
dicitur, dum vivit, plantas 
circum fe crefcentes depafcit, 
partefque reiiduas necat, & 
deinde moritur. Exitum haud 
multo ablimilem habent ho- 
mines hujufmodi, dum vi- 
vunt, nil praeter Sarcafinos 
Ipirant, dentibus fremunt,lin- 
guis venenofis fibilant, & 
tandem iracundia turgidi, ad 
Stygias defcendunt umbras. 
Horum felicitati nec invideo, 
nec cenfuras formido: quile 
folum intueri poffint, reli- 
quum humani generis a fe 
alienum putant. Vereor jam 
(Eruditiffime Vir) orbi iite- 
rario injuriofus fui, tamdiu a 
ftudiis divinioribus mentem 
Veftram diftrahendo. Ut has 'Epiftola ‘Dedkatoria. 
itaque chartulas, quales funt, 
patrocinari digneris, animi- 
tus orat & obteftatur 
Tibi in emm Obfttvi”*"' 
Dfi 'vinEiiWw " * 
CaRol. Cexgh A D 
LECTOREM. 
SVmma animi cum lutta, imo (fi ita 
loqui liceat) tergiverfitione dicam, 
has chartulas literis publicis mandari» 
Cum difcurfu etenim priori cuidam ten- 
tamine quodam dubitanti hxfitantiam 
illius Autopfia evincere polliciti fuimus ; 
mirati fumus eum pro virili contradi- 
cere, & experimenta fingula ibi recitata 
alto filent io praterire. Stupet mihi ani- 
mus f 'ane in Exercitatione nupera, prxter 
rixas inurbanas, nimiam xfi amationem 
fui, tumorem juper exteros elatum , & 
amorem Hypothefeos rVtopianx cxcum C: 
indomitum , nil quidem reperiri poffe. 
Homines autem ufque adeo opinioni de- 
vincit hac perpetua mi fer ia obruuntur, 
ab ea recedere laceratur animus, ei que 
tenaciter adhxrere nituntur; ficut ii mari 
Syrtico deprehenfi, modo ficco torquentur, 
wodo unda tmente volvuntur. NH Ad Le<5torem. 
ttonis tfi ubi res affectum habet. Duo 
funt itaque. Benevole Lector, qua h asti- 
teras extorfere. Imprimis, ne filent tum 
noftrum noftram convictionem argueret. 
Secundo,hifce traffatulis tentamina quam- 
plurima adjiciuntur, qua omnia Experi- 
mentis repetitis Ji ab i lita [cimus. 
Ferlege itaque ac tenta : nec favorem 
Tuum imploro, nec cen/uram timeo. 
Tui Servus Humillimus. 
Datae e Domo 
oppido Mancunien/i 
agro Lancajirknji 
Anno i 6 p 
CAR.LEIGH, Exercitatio I. 
QJj M 
Continet zAnhnadverftoms 
quafdam in partem Ex- 
ercitationis nupera de 
Diabete [cripta j qua de 
jiquis Mineralibus agi- 
tur. 
PUTASSEM fanequodEx- 
perimdnta priora nottra, om* 
ni fidelitate de Acidulis An- 
glicanis facta, argumentis hujulcc 
generis coronidem impofuille fuffi- 
cerent. Cum h£C autem i viro 
quodam celeberrimo, exercitatione 
nupera de Diabete di£b, pro virili 
fogillantur haud piget fequentia 
adjicere. De Aquis Miner aliius. 
Ingenue fateor me eum fumma 
in reverentia,propter illius ingenium 
acerrimum, femper habuiffe, 8c dig- 
nitates iftas ad quas merito promo- 
vetur. Si in iis itaque, quas chartu- 
lis hifce proponuntur, affentiri haud 
pollet, quia illius fententias non qua- 
drant, culpam (uti fpero) vitabo; 
fpero pariter 8c infamiam. 
Lubens quidem agnofco, quod 
Hypothefis ifta, de germinatione 
Pyritss fcilicet, eft ingenio plena, 
ficut a viro clariflimo proponitur: 
at hanc femper vellet efte veram, 
quia defiderium pati non poteft ; a- 
deoq; Dogma tenaciftimum (ni fal- 
lor ufquead iracundiam) eorum, 
quae annis prioribus edidit, (quod in 
Philofophia eft maximum malum,) 
fe in numerum plurium adduxit. 
Quas fcriptis hifce proponuntur, 
ex fa£Hs fumuntur. Si quid itaque 
ei ingratum foret, ne mihi vitio ver- 
satur ; etenim res ipfa loquitur. 
Quos itaque verborum prseftigiae De Aquis Mineralibus. 
juvant, Pyrites puta vel Belemnites, 
eorum fonitu fc dele&ent: ignoran- 
ti nec nocent, nec fcientem juvant. 
Hasc etenim, grandinis modo, cum 
crepitu cadunt; leviter autem tafta 
ftatim diffluent. Quapropter, pa- 
laeftra Phiiofophica libere (uti fpero) 
loqui liceat : nec rejicit etenim 
quenquam Philofophia, nec eligit ; 
omnibus lucet. 
Ad ea itaque a viro clarifflmo 
Propofita, in ordine refpondemus. 
Pag. 95. Exercitationis iftius de 
Diabete (criptae, fic philofophatur 
vir clariffimus. 
{ Iftiufmodi homines difeant ve- 
** lim, ex noftra methodo &: artificio, 
gelare admodum expofito, noftra- 
tum rerum fidem certifflmam, id 
“ quod iis & laudi, & abundanti fa- 
“ toti reipublicae litera- 
<€ rise erit. 
Ad hxc dicimus. Qui fe fblum 
male philofophatur, & o- De Aquis Mineralibus. 
pinioni haud naturas fe credidit. Ubi 
incremento haud opus eft, ibi vici’ 
nus eft occafus. 
Pag, 93 8c 94. ulterius pergit 
€< In cuniculis quidem arte fa£tis, 
5ad carbonum fodinas ficcandas 
inveniendafve, Vitriolum perfe- 
ctum paflim obfervare licet. At hi 
: fontes per accidens funt, & fen- 
' tinas, five cloacas potius, quam 
: fontes appellandi funt. 
Ad hosc, ni fallor, fequeatia fuffi- 
ciant. 
Dantur fontes Vitriolici, qui non 
funt fontes per accidens, nec femi- 
nas, five cloacae, habendi. Ut in 
puteis juxta Haigh, agro LamAftri~ 
wp, Ibi etenim eft fons vere Vitrio- 
latus, qui benigno torrenti (fi quis 
alius) currit,quem Vitriolo fatis gra- 
vidum, celeberrimo viro & mihi a- 
miciftimo, Domino PJchardo Wroe, 
Sacro-iandas Theologiae Dodori, & 
PcclzfixMancuntenfis cuftodi dignifli- ‘De Aquis Mineralibus. 
*no, repetitis experimentis demon* 
ftrabam. Cur fontes hujufmodi fint 
fontes per accidens plufquam alii 
fontes, faiini follicet, imisfolummo- 
do terrae vifceribus effbffi,(ut in agro 
Ceftyienfi liquido patet,) nullo medo 
capiam. Verum quidem eft quod 
plures alii fontes, Aciduli fcilicet, 
qui ibi funt innumeri, huic fonti Vi- 
triolaceo jam mifcentur, qui tamen 
fovi conatu e reliquis feparari polTet; 
adhuc tamen (etiamfi haud in ea 
quantitate, propter fontium alio- 
rum mifturam,) Vitriolum diftilla- 
tione praebet: ficut anno clapfo viris 
acutis, DominisjR addijfe & Holbrooke, 
Medicinas Baccalaureis oppido Wi~ 
ganu, demonftrabam : fcilicet, tam 
in Ocra poft diftillationem reli&a, 
Vitri parietibus; & hifce ten- 
tamen fequens adjicere haud pige- 
bit. Sume aquam Acidulam, eam 
puta prope Bolton, agro Lancaflrienfi, 
lagena vitrea hermetice obturata, & 
per menfes aliquot quiefeat, puta 
fex vel feptem ; deinde aquam, vafc 
aperto, leniter effunde per inclina- 
tionem, & in fundo manebit Ocra 6 
De Aquis Miner aliius. 
rufefceris, quam radiis Polaribus ex- 
pone, & deinde loco quocunque hu- 
mido recondas, & ab ea efHore- 
fcentiam vereVitriolaceam habebis; 
qua in aqua communi foluta, cum 
gallis Atramentofa fiet, & deinde 
tinCturam ulteriorem Ocra cum gal- 
lis haud praebet. Obfervatu erat fatis 
obvium, liOcram noviflime praecipi- 
tatam, 8c priufquam radiis folaribus 
expofita fuit, aqua communi folve- 
rem,quod cum gallis tinCturam prae- 
buit ex viridi nigrefcentem, quam 
infigni Vigani domo mea Provinciali 
anno elapfo demonftrabam. Hunc 
colorem cum gallis praebuit, ficut nos 
fupponimus, propter imperfeCtam 
tantum Ocrjc folutionem. Supponi- 
mus etenim particulas Sulphureas, 
&■ Vitriolaceas, efle in minimis Aci- 
dulis naturalibus, per halitum quen- 
dam corrodentem folutas ; qualis 
forfan eft halitus ifte Vitriolatus fuf- 
focativus, quem Mineris quamplu- 
rimis inefle, halitum ultimum infpi- 
rando toties experti funt operarii 
noftri. Ex praediCtis itaque abunde 
patet, particulas Sulphureas, 8f vere *De Aquis Mineralibus. 
7 
Vitriolaceas, Acidulis Anglicanis ho- 
fpitare ; ab earum fcilicet odore 
Sulphureo, cum gallis tin&ura Atra- 
mentofa, & earum Ocrarum efflore- 
fcentiis vere Vitriolaceis. Pro me 
itaque cum Zenone contra Autop- 
fiam litigent, & confpicillo petant 
Polem luce meridiana intueri. Haec 
etenim nullo negotio funt fatis ob- 
via. At quo femel eft imbuta re- 
cens fervabit odorem Telia diu. 
Quod autem ad tres flatus Vitrio- 
li fpeftat parum fcio: hoc etenim 
experientia repetita didici, cfflore- 
fcentias Vitriolaceas, fcilicet cum 
lanuginem tantum tenuilfimam ef- 
forment, elTe ejufdem plane naturae 
eum Vitriolo perfe&o, h in Chry- 
ftallos ei fimiles facile fubire. Quod 
ergo Vitriolum aliquando fit Tri- 
cbites, & quandoque ex quatuor 
mediis planis pentagonis conflet, 
hoc tantum fit per aggregationem 
particularum falinarum, & non fpe- 
cificam differentiam ponit.Tn eodem 
etenim Vitriolo, Chryftallizatione 
quandoque ftrias, & quandoque pen- 8 
L}e Aquis Mineralibus. 
tagonas notavi. Ex prssmiflis ita- 
que abunde patet, fi ex aquis natu- 
ralibus Acidulis efflorefcentiae Vitri- 
olaceac haberi poffint, eas in fe par- 
ticulas Vitriolaceas acfu continere, 
id eft perferum Vitriolum, fi Vi- 
triolum perferum in ftatu fluoris 
confiftat \ quod ab omnibus, uti 
aufpicamur, conccflum eft. Quod 
etenim vir clariflimus obfervat, 
Vitriolum Acidulis Anglk&nis nun- 
quam inveniri poffe, verum quidem 
efl fi diftillatione intelligat; & ratio 
eft, ut prius affirmavimus, quia par- 
ticulss Vitriolaceas, cum particulis 
Sulphureis Acidulis Anglkams tam 
ftri&um confortium iniere, quod le- 
viflirao calore fublimentur; forfan 
quandoque fub Ocraj forma, ut fae- 
pius expertus fum. Sicut vir cl. p. 
6q. de fontibus Anglkanis obfervat, 
ipfa Ocra evaporat,ut fupra pofitum 
eft; quod tamen a natura lapidea 
ex ratione Chymica, fciiicet corpore 
denfo &: gravi, maxime alienum eft. 
Hssc, ni fallor, Vitriolum fontibus 
Acidulis inefle, demonftrare fat fu- 
perque fufficerent; at fi miferae in- De Aquis zASneralihits. 
ePtiae habendae fint, quia viri cL 
Hypothefi haud quadrant, fcilicet 
germinationi Pyritse, (qui in fonti- 
bus Angiic anis (auda&er affirma- 
rem) haud plus vegetat, quam 
triticum ifiud e nubibus deciduum 
media regione, de quo nugaces qui- 
dam Philofbphi tantopere delirant:) 
tefpandemus \ amicus Ariftoteltsy 
ainicus Plato, fed magis amica ve- 
ritas. At forlan, ut vir cl. fag. 95. 
v°luit, Quale caput eft, talis pro- 
flatur fapor ; & ni fallor, contra 
communem fenfum humani gene- 
ris vehementer affirmare, ultimus 
eft mentis furor* 
9 
Pag. 94. ulterius addit his verbis: 
Jmo cum Pyritum tanta copia fit 
ubique in Anglia, e quibus folis 
Vitriolum oriatur, fiepe miratus 
fiim Vitriolum integrum Se matu- 
rum in fontibus naturalibus nuf- 
piam inveniri. Vehementer tamen 
affirmo, jam, ut olim, omnes a- 
quas Atrarnentolas 6 folo Pyrite, 
quatenus tales, oriri ; quod in 
nullo alio lapide Vitriolum apud 10 
De Aquis Mineralibus. 
fnos temere reperiatur. Rurfus; 
omnis Pyrites vegetando natura- 
; liter refolvitur in Ocram & Vi- 
triolum, halitumque edit in iftiuf- 
modi germinatione Sulphureum. 
Si itaque Pyrites refblvatur ipfo 
nafcente Vitriolo, k contingat 
(ut in plerifque fontibus Atramen- 
tofis fieri folet) perpetim macera- 
ri decurfu aquae praeterfluentis; 
tum iftiufmodi aquae tantum A- 
trameatofx fiunt, Ocramque dant, 
fed minime Vitriolum perfedum. 
Sin autem Pyritem humido loco 
germinare contingat, cjufque ger* 
minatio non impediatur continua 
aquarum praeterfluentium abluti- 
one, iitae aquas vere Vitriolicas 
fiunt; ut in cuniculis fodinarum 
ubique fere contingere folet. Et 
pag. 66, de fontibus AnglU Medi- 
catis haec habet: fcilicec “ Pyrites, 
qui in aere in merum Vitriolum 
propria germinatione ex toto con- 
vertitur, idem ipfc Iapis, five me- 
tallum, fub aquis in fpiritum, five 
halitum Sulphureum , Ocramve, 
quali liquatur * idefl, ex tota na- *De Aquis sJMineralihis. 
<c tura iit fpiritus ; unde no.n am- 
,(plius miramur tam tenuem fuc- 
“cum, qui etiam ipfilfimus Pyri- 
utes eR, in Chryfiallos concrefeen- 
te do minus aptum eiTe. 
Refpondemus. Hac Hypotheiis 
®ft gratis dida, 8c fabula tantum de 
lana-caprina. Pyrites etenim fon- 
tibus Anglicanis Acidulis haud ma- 
gis ex tota natura fkfpiritus, live 
halitus, quam Nympha ifta Poeta- 
rum, quae nomen Echus (brtita eft, 
in auram tranfmutata fuit. Inter 
nodes itaque Atticas haec in fer vi- 
rent, non autem inter veritati li- 
tantes. Rurfus etenim affirmamus, 
ficut prius libello noltro, Acidulis 
per Angliam ditfufis 
particulas Sulphureas, & vere Vi- 
triolaceas, hofpitare: cujus affertio- 
nis veritas tam ab experimentis ibi 
recitatis liquido patet, quam k Vi- 
triolo efflorefcente Ocra Acidulae 
Boltomenfisiquale Phaenomenon e re- 
liquis, ficut nos aufpicamur, eadem 
hiduftria & artificio haberi poteft ; 
& hllce tentamen fcquens adjicere De Aquis dMineralihm. 
contuitum duco. Sume terram Vi* 
triolaceam, libello noftro recitatam, 
eamque aeri expone per aliquot 
menles,ex ea efflorefcent pili Vitrio- 
lici, fat copiofe, gultu figura 
Vitriolo albo Chryftallino fimiles, 8c 
seque ac illi aqua foluti, cum gallis 
Atramcntofi fiunt. Eandem terram 
tamdiu aeri expone, donec efflore- 
fcentias ulteriores haud dabit, Sc 
deinde fit mollis 8c friabilis, guftu 
plane Aluminofo ditata, & ex qua 
Alumen levi conatu fit parabile, & 
tunc temporis N. B. cum gallis A- 
traraentofa haud fiet. Quapropter 
ex praedi£tis abunde patet, ex Vi- 
triolo (olo, & haud i Pyrite vege- 
tante, nec ab Alumine, ut Guirius, 
aliique volunt, Acidulas cum gallis 
Atramentofas effe. 
Rurfus etenim affirmamus, fi fi- 
des ulla fenfibus eft adhibenda, quod 
his petris Pyritem haud magis inefle 
patet, quam Salvatoris corpus Eu- 
ehariftia facra: at nemo fe facile cul- 
pabit. De hujufmodi hominum ge- 
nere idem pene dici poteft, quod de De Aquis Mineralibus. 
Quadam foemina casca fertur nefci- 
fe efle caecam, cuftodem illius 
rogante, fe foris migrare velle, af- 
firmante domum tenebrofam effe. 
Et quamvis pervicaciae infringendas 
cujuflibet hominis, velopiniofilBmi, 
experimenta praedica fufficiant, ta- 
men ipfa Acidularum perfpicienda, 
lu-benter confitemur, nos adhuc la- 
tet. Quod autem gleba Aluminofa, 
aqua communi macerata, cum gallis 
dat tin&uram Atramentofam, hoc 
haud quatenus illa gleba eft A- 
iuminofa,quatenus autemVitriolum 
cum Alumine commiftum habet; 
prout ab experimento recitato abun- 
de patet. Quod autem vir cl. obfer- 
vat de fontibus AnglU Medicatis, 
“ Rupes tantum non novifiime cx- 
/ cifa,cum gallis haud dat tin&uram, 
lta conjicimus: in hac follicet rupe, 
qua tentamina noftra fecimus, obfer- 
vatu in proclivi eft, quod ea pars ru- 
pis, quae rivulo continuo haud mace- 
per confequens Vicriolum in 
ea ex toto haud abfumptum eft, no- 
vjfi*me excifa, cum gallis facile dat 
Ein&uratn,& loeis plerifqjvenulas in- De Aquis zSMineralihus. 
tcrfperfas, albo Vitriolo facundas, 
habet: ea autem qua aqua praeter- 
fluenti continuo maceratur, 8c per 
confequens particula felina totali- 
ter abfumptae funt, nec cum gallis 
dat tin&uram, nec quovis artificio 
Vitriolum aut Alumen praebet. 
Quid autem per haec verba fibi vult, 
“ Quod in nullo alio lapide Vitriolum 
“ apud nos temere reperiatur, haud 
bene capio; fi tantum etenim intel- 
ligat, facile referiatur, fcopo aberrat; 
rurfus etenim affirmamus, in pe- 
tra prope Brindlealia prope Buxtox, 
Sc in altera prope Houghton, agro 
Lamaftrienfi, Vitriolum album in- 
venire poffc, ubi ne gru quidem 
Pyritse eft confpiciendum, ctiamfi 
oculis Microfcopiis armatis. Et haec 
vir clariffimus, vel quivis alius, fi 
fibi aliifq; placet, facile obfervaret. 
Et rurfus aliae partes in his petris,ubi 
particulae Vitriolaceae haud in con- 
fpe£tum veniunt, fine ulla crema- 
tione, prout longius vel brevius 
aqua communi macerantur, tinftu- 
ras praebent cum gallis, Acidulis 
omnibus Anglicanis rcfpondentes; De Aquis Mineralibus, 
«jus Phaenomena, ni fallor, extra 
dubium ponunt iftorura fontium 
principia. Denique quod ad experi- 
menta Magnetica fpectat, fcilicet 
Pyritem Acidulis ineffe, quia carum 
Ocra magneti adhaeret, hoc dicimus: 
haec experimenta tantum probant. 
Acidularum naturalium Ocram par- 
ticulas quafdam Ferratas concinere, 
non autem Pyritem demonftranr, 
qui revera nihil aliud cft, (ficut 
Ipecimina diverfa a nobis Mineris 
quamplurimis reperta fat fuperque 
indicant,) quam particularum Vi- 
triolatarum. Sulphurearum, Metal- 
licarum, & Terreftrium concentra- 
tio cavernulis quibufdam vel cami- 
nis Mineralibus,nunc quidem Ferra- 
tarum, nunc Cuprearum, & quando- 
que diverfae indolis, ficut Mincra, 
<}ua Pyrites emanat,eft alia atq; alia. 
Verum quidem eft, quod Ocra Aci- 
dularum naturalium magneti adhsc- 
ret per cremationem, at quid de- 
inde ? Hoccine probat Ocrse Acidu- 
larum naturalium Pyritem inefle ? 
Haud plus quidem, quam in ipfo 
ferro, quod (ut aufpicamur) nemo 
nuente lanui concedet. 16 
De Aquis zJMineraliim. 
Fag. 94. Ulterius addic. “Porro 
eadem certitudine affirmo,Nitrum 
Calcarium a me /iguratum defcri- 
ptumque, ede faiem fui generis, 
& fere omnibus fontibus noftris 
inelfe, in aliis plus, in aliis minus, 
ut nec faiem Petras eiTe, nec Ni- 
trum antiquorum audader affir- 
mo. Prscterea celeberrimas aquas 
Nitri &gyftiacAS faiem tantum U- 
rinofum praebere , ut olim afluis 
philofophicis Londmenfihus expo- 
fui, at is Sal, minime Sal Cal- 
carius eft, ipfum autem veterum 
Nitrum, ut ex Diofcortde abunde 
conftat. Sal Armoniacus effi 
Refpondemus. Secundum Dwfco- 
ridem, ultra dubium manet, Sal 
Armoniacum, h Nitrum antiquo- 
rum effe Salia fui generis; 8r ad ean- 
dem claffem reduci haud poliunt, 
ficut infra patebit. Diofcorida Cap. 
de Nitro haec habet: Nirgov gr&Ke/Tt- 
cv Adjwv r 
xctnxTivgyjityjoy clavi) mroyy&Sis V 
& sil n? C9c ruv Gxveav' £wj&imv i%\ 
Nitrumperfertur leve 'De Aquis Miner aliius. 
€JC rofeo colore aut candido perfora* 
tum, perinde quaji fpongiofumfi'flulo- 
jurnve quiddam: tale vero efi quod d 
coIiihusy tumulifvt ajfertur ; vim ha- 
ttdifCrmie”di' CaP- 30. ex Philade/- 
phia Lydix defertur \ quin & in 
Magntfta, 8e Caria gignitur. Cap.26. 
Armoniacum elf candidum, pel- 
lucidum denfum, Se aequabili com- 
page. Peculiariter vero Armenia- 
cum eft (quod findi facile poteft, 
. quidem eft re£lis figuris) proba- 
in Cypro, Se Salamine Cypri, 
** Megaris • itemque in Sicilia Se 
-Africa. Ex his verbis liquido patet, 
quod Nitrum antiquorum ad men- 
tem Dio/coridis eft vel rubrum, vel 
candidum Se fiftulofum, Se ex Mag- 
Wjia, 8e Philadelphia, defertur, (&■ 
bsec Nitri deferiptio cum ea qua- 
'-rat, & nobis a£tis Philofbphicis c~ 
™s in Academia Oxonienfi;) & Sal 
Armoniacum eft candidum. Se den- 
lum. Se probatiftimum. Se Cyproy 
MegartSy Sicilia, & Africa defertur. 
Nifi ergo id fpongiofum, fiftulofum 
* Perforatum habendum eft, quod 
qutdem denfum eft. Se Philadelphia De Aquis Mineralibus. 
Lydia, Magnefia, & Caria, per quan- 
dam Geographiam incognitam, pro 
Cypro, Salamine, Megaris, Sicilia Sc 
Africa habendae funt. Ex Dwfcoride 
abunde patet,quod Sal Nitrum anti- 
Armeniacum funt alia 
atque alia : at ita dixit vir dariffi- 
mus, hoc volo, fic jubeo, Eat pro 
ratione voluntas, h fi populus vult 
decipi, decipiatur. 
Quod ad Nitrum Calcarium, vel 
Murale fpe&at, a fe primo figura- 
tum, & quod fontibus omnibus fere 
Anglicanis ineflTe affirmat; in aliis 
plus, in aliis minus; in hoc (quan- 
tum conjectando valeo) tantum Ma- 
thematice nugatur. Muri etenim 
Caflcarii Salium dant tres fpecies: 
alii Salem Petrae, qui cum Sulphure 
fulminabit; Sc Sal hujufmodi fonti- 
bus Anglkanis nunquam adhuc con- 
fpexi: Sal hujufmodi frequenter re- 
periri poteft muris quibufdam op- 
pido Frejlonienfiy agro Lancajlrienfi: 
alii Sal Muriatium, ut muri quidam 
prope Voulton, in eodem Comitatu ; 
& Sal hujufmodi generis inveniri ‘De Aquis Mineralibus. 
19 
pote fi: in fonte prope Koughm, 
& pluribus in aliis: alii Sal Urino- 
lum, (quod fient Nitrum antiquo- 
rum gullum Lixivialem habet, or ae- 
que ac illud cum quovis Acido fer- 
mentat,) ut muri alii in eodem vico, 
quod anno elapfo infigni viro Vigwi 
demonftrabam : & Sal hujufmodi 
elt verum antiquorum Nitrum,quod 
fontibus ineffe duobus hocce Q> 
mitatu, Libello nofiro recitatis, rur- 
lus affirmarem. 
Sal autem Calcarium, cum iftis 
lexangulis Sc parallelogrammis in- 
efle fontibus hujufce Comitatus 
nunquam hadenns obfervarem, nili 
Sali Marino unitum. Et ulterius 
affirma mus,Nitrum antiquorum elte 
Sal Urinofum, non autem Sal Ar- 
meniacum : quod vir clariffimus (fi 
vacat exiguis rebus adelfe Jovi) ab 
experimentis quamplurimis a mc 
rentatis coram infigni Dodore Plot 
in celeberrima Academia Oxomnjii 
k adis philofophicis Londinenftbus 
editis, abunde obfervaret. His addi 
poffunt examina Philofophorum P*- De Aquis Mineralibus. 
rifienftum; quorum omnia, ut vir cl. 
de Diabete confitetur, fum- 
ma fidelitate & accuratione exhibi- 
ta funt. Velim itaque confulat Do- 
minum Du Qlofiy pag. 52. ubi hsc 
verba habet : In Sale hujujmodt 
examinando* N. B. de Sale fontis 
Archambault loquitur in Burbonnoisy 
obfervatum erat ei gujlum Lixivia- 
lem ineffe, & ejfe pure NitrofurU' 
Nitrum iflud a Philofbphis Aca- 
demicis Nitrum verum antiquorum 
habetur, & ita vulgariter appellatur, 
quia refert Salia plantarum Sulphu- 
rea Lixiyialia, differt & a Sale Petrae, 
quod a Chymicis quibufdam pro 
Nitro habetur. Hujufce Salis fpe- 
cimina, ab aquis noftris parata, a- 
pud me funt, & ad Collegium Gre- 
fhamenfe& Mufasum Oxonienfe tranf- 
mitti defignantur. 
Pag. 95. “ Denique & cx ipfo 
fonte Lapidefcente juxta oppidum 
Kjurtshoroughy 8c a rupe cadente, 
eandem ipfiflimam aquam effe , 
nec contentis ullatenus differre j 
quod repetitis experimentis, de im De Aquis Mineralibus 
duftria fa£tis, credo. Fabulae ita- 
que funt,& fine fundamento, quae 
aliqui cum Hdmontio exhibent, 
de fontium fpiritu (nelcio quo) 
Efurino, Acido, Corrofivo. 
Ad haec dicimus: ob rationes Li- 
bello noftro affignatas, fupponimus 
halitum Acidum in Petrificationibus 
Tuam partem agere. Certiflimum 
etenim eft, aqua in fonte haud pe- 
trefcet, & quod arborum radices 
lapidefcunt, quas aqua e rupe de- 
cidua haud attingit. 
P4£-95 & 96.ulterius addit. “Haec 
autem obiter pofui, ne filentio 
affertiones antiquas nolfras, multa 
induftria &: non contemnendis ex- 
perimentis confe&as, prodere vi- 
derer. Si quis tamen expe&et, ut 
aliorum miferas ineptias contra 
arguerem, fciat velim, multo ma- 
' jores alapas apud me venire. 
At bona verba precor, & obdu- 
cam cicatricem refricare liceat. Fa- 
tcor quidem inter Athletas me pa- To/ifcriptum. 
rum verfari, nec pulverem Olym- 
picum collcgifte juvat ; quapro- 
pter addere plura fuperfedeo. 
Poftfcriptum, 
\ /f Etife elapfo k viro cl. Domt- 
1V 1 no Joanne Floyer, Milite &r 
M. D. Collegii apud Oxo- 
nium, literam recepi amiciflimam; 
qua fe venturum ad Balneum Bux- 
tonenfe mihi notum fecit. Novita- 
tem avide recepi, & die viceflimo 
decimo menfis elapfi ibi terrarum 
ei obvius eram. Juxta Balneum 
Buxtonenfe ei petram demonftrabam 
Alumine, Vitriolo, Sulphure 8c O- 
cra gravidam, ex qua aqua com- 
muni Acidulas artificiales nullo ne- 
gotio paravimus. Ex eadem petra 
ei Acidulam naturalem pullulantem 
demonfirabam. His confpecHs, poft 
varios difcurfus, lubens illius confen- 
fum praebuit' principiis fupra recita- 
tis : fc. Acidulas folummodo impraeg- 
nari &■ haud Pyrita vegetante, cujus T o/iferif tum. 
hac petra nulla fune veftigia, nec 
Quovis artificio eadem petra Py- 
fites inveniri poteft. Ab his & argu- 
mentis quibufdam habitis, de Acidu- 
larum principiis fe haud ulterius du- 
bitare pronuntiavit, &■ haec orbi li- 
terario communicari exoptavit. Exercitatio II 
D E 
Thermis Calidis. 
CAP. I. 
UNiverfo forfan Philofophis 
fyItema te nihil (everiori fcru- 
tinio dignius reperiri poteft, nec 
qijid, au°d Philofbphorum mentes 
adeo diltorfit, ac Thermarum cali- 
darum Phaenomena, & earum caufa. 
De his varii antiqui fcripfere varia ’9 
adeo ut inter eos, tot 
dum fententiae quot homines fuere. 
Alii eas incalefcere opinati Punt & 
radiis Polaribus, ut ThefmofhiluS' 
Ahi a ventis locis fubterraneis con- De Thermis Calidis. 
clufis, rarefadis & accenfis, ut Mi- 
ieus. Alii a Sulphure per ignem 
iubterraneum accenfo, ut Arifiote- 
hs ; eumque fecuti funt /Ftius, Al~ 
hertus Magnus, Archigenes, Oriba- 
fws, Baccius, FaliofiuSy Fremius, &■ 
Jonefius noftri. 
Veterum placitis ab infigni Fal- 
lopio abunde refutaris, iis diutius 
immorari impraslentiarum non eft. 
Miffis itaque ilJorilra controverfiis, 
«orum fenrentias folummodo ven- 
tilabo, qui majori quidem veritatis 
fpecie Thermas omnes ab igne quo- 
dam fubterraneo incaiefcere opinati 
iunt. Inter hos Arifiotdes primus, 
&hc Coryphaeus ifte Peripatetico» 
tum philofbphatur : Aquae Ther- 
males incalefcunt ab aliqua caufa 
extreme contraria ipfius aquae na- 
turae ; cum obfervaffet itaque aquas 
Thermales erumpere ferventes, co- 
gnoviffetque fuapte natura efle fri- 
gididimas, judicavit eas fieri tales 
a validiftinao fervidiftimoque agente, 
quale eft Ignis. Hifce adlBpulatur 
Frtndus nofter, qui hacc quidem De Thermis Calidis. 
addidit : fupponit ipfe cavernas 
quaidam efle totaiiter Bituminofas 
continuo deflagrantes, & aquam 
continuo pertranfirc, quarum igne 
veftali aquam totaliter in vapores 
converti,per venulas autem faxorum 
rurfus in aquam condenfari, & dein- 
de fontes calidos efformare: in cujus 
fententise confirmationem rationes 
fequentes affignat. Primo, quia ob- 
fervat Naptham, Bitumen vel Cam- 
phoram in aqua deflagrare, particu- 
las aeris in eorum fubftahtias con- 
vertentes, ut hic cogitavit; adeoque 
ignem efle perpetuum fupponit. Se- 
cundo, quod Thermae quaedam Ca- 
lidae odorem &: guftum Bituminis 
habent, ut in agro Matinenfi: & 
addit ulterius; eft area quaedam bre- 
vis, in cujus angulo eft vomica, & 
veluti caminus, quo flamma exfpi- 
rat, & area poftea tota eft quodam 
modo pulverulenta, fed tellus, quae 
fub pulvere eft, ignem corripit, fi ei 
admoveatur, 8c non poteft excingui 
aqua, nec lotio, liquoreve alio, led 
lolummodo pannis 8c vento; & 
paulo procul inde egreditur Bitu" De Thermis Calidis, 
Purpureum. E Fa/Iopio, pag. 
*26. inftantia hujuftnodi haberi po- 
feft: In Balneo Divi Barthokmet 
m agro Patavino eft fonticulus 
quidam in quem aqua ingreditur 
frigida, tamen cum primum inibi 
eft incalefcit ; hoc autem non fit 
quia ibi eft Bitumen, fed quia fub 
illo loco reperitur ignis. In valle 
etenim hujufmodi Balnei extrahitur 
lutus calidiftimus, & in alio loco, 
ubi extra&us eft Jutus, reperitur 
§larea,& marmor calidilfimum; ca* 
liditas autem illa, non provenit ex 
Bitumine, fed ex igne fiibje&o illi 
glarea?. 
. Ab his inftantiis liquido patet*, 
Jgnis fubterraneus folummodo fup- 
ponitur, halitum autem Bitumino- 
sum faxa pertranfire ultra aleam 
dubitandi ponitur; &cum ita fe res 
habeat, cum fenteptia prior mera 
fit Hypothefis, contra quam multae 
rationes militant, & cum halitus 
Bituminofi inibiabunde demopftran- 
lur; quis fit qui aquam ab halitu 
Balneo MarU incalefcentem con- “De Thermis Calidis. 
fpexit, 8c praejudiciis omnibus alia- 
tis, haud potius judicabit Thermas 
Calidas modo parili incalefcere ? 
Frendi noftratis lententia abunde 
refutatur ab inflantia fequedti. Po- 
nit etenim Thermas omnes efle Bi- 
tuminofas, cui experientia recla- 
mat. Dantur etenim Balnea Sul- 
phurea, e quibus Sulphur copia prae- 
grandi colligitur; ficut ab itinera- 
rio clariffimi Doctoris Brotm liquido 
patet. His addi poteH experimen- 
tum Dodoris Quidotii, qui Campho- 
ram, & Bitumen in aqu£ tantum 
fuperficiem comburere notavit, non 
autem in aqua fed in ea extingui, 
nec ab ea flagranti incaiefcit aqua. 
Pmerea contra ignem fubterra- 
neum argumenta fequentia k Neo- 
tericis producuntur. 
Imprimis vir iile (fi quis alius) 
ingenio acerrimo Dr. Mayoiv ratio- 
nem fequentem ailignat, pag. 253. 
Circa asftutn Thermarum iis affen- 
dri nequeo, qui earum fervorem a De Thermis Calidis. 
calido admoto igne, videlicet fub- 
terraneo, provenire flatuunt. Et- 
enim fi iftiufmodi ignis in terrae 
vifceribus deflagraret, idem certe 
flamma fua alicubi prorumpente fc 
proderet. Siquidem ad ignem fufti- 
lendum continuo aeris acceflu opus 
eft. Ut autem ignes fubterranei 
darentur, quf quaelb flat, ut iidem 
ab aquis iftis, quas calefacere {Appo- 
nuntur, non excinguuntur ? & unde 
demum materia pro igne tam im- 
menfo diuturnoque conflando fup- 
peditaretur ? His h Philofophis Pa- 
Yiftenfihtis rationes iequentcs adjicA 
Untur. 
Imprimis, Quod in os fumpt£ 
naud asque id adurant , ac aqua 
communis ad eundem caloris gra- 
dum igne culinari calefa£b. Secun- 
do, Quod Thermas no£tu plus inca- 
iefcunt quam interdiu.Tertio,Quod 
Thermarum aqua in ignem impo- 
flta, idem temporis fpatium ad ef- 
fervefcendum requirit, ac ipfa aqua 
communis frigida. His tantum in- 
fra ntias duas fubnedam, 8c huic De Thermis Calidis. 
30 
capiti finem imponam. Si a Sul- 
phure accenfo, &r cum aquis com- 
mifto,Thermae incalefcerent, deinde 
fequeretur, Thermas quafdam Ca- 
lidas, Sulphureas fcilicet, idem effe 
ae Gas Sulphuris ; quod falfum ta- 
men eft. Gas etenim Sulphuris effc 
Acidum quoddam volatile, cum quo 
fyrupus violaceus rubefcit, nec cum 
gallis dat rinTuram.Thermae autem 
omnes Calidae, quas adhuc confpexi, 
guftu non acidum redolent, eum 
gallis praebent tiniTurampiirpuream, 
vel in coagulum album, vel ex viridi 
purpurafcens tranfeunt, h cum fy- 
rupo violaceo viridefcunt. 
Secundo, Anna Buxtonenfi Co- 
mitatu Derbienfi eft fornix qucsdam 
angulo dextro fontis, e qua bullas 
magnitudinis ingentis continuo ca- 
tcrvatim erumpunt, 8r horis ma- 
tutinis has fumum immenfum im- 
mediate fequi notavi. Quae Phaeno- 
mena, ni fallor, aquas illas ab ha- 
litu quodam incalefcere, abunde de- 
monlfrant: Qualis autem ifte fit 
halitus, quomodo incalefcat, fuo 
loco explicabimus. De Thermis Calidis. 
31 
C A P. • II. 
Quo Neotericorum Jenten- 
ti<e examinantur & re- 
futantur. 
Mirari fatis vix poffum acu» 
tiffimi illius viri Monfieur 
Grand circa Thermarum inca- 
kfcentiam Hypothefm, cum Ther- 
mas illius patrias indigenas eam pa» 
tum probabilem efle ei fat fuperque 
indicarent. Hiftoria fua naturali fic 
Magnus ifte naturas Myfta argumen- 
tatur : Verifimilius igitur videtur, 
nullum illic nativum ignem refi- 
ce,' fed diverforum liquorum mi- 
sturam fufficere ad calorem illic 
producendum; ut in aqua& calce 
experimur, oleo Tartari & fpiritu 
Vitrioli, aqua forti & Tranaro, buty» 
ro Antimonii & fpiritu Nitri; quas 
ad tadum lint frigida, tamen 
u immifeeantur, incalefcunt, & qui- cDe Thermis Calidis. 
dem ita, ut fi repente aquas forti, 
in qua ferrum folutum eif, oleum 
Tartari infundatur, non folum e- 
bulliet, fed Sf flammam miflura 
concipiet; quod etiam accidit fi bu- 
tyro Antimonii confsrtirn fpiritus 
Nitri infundatur. Provenit ergo 
Thermarum calor e Bituminis & 
Sulphuris miftura, quae dum inter 
fe confunduntur, per quandam fcr- 
mentationem calorem concipiunt,& 
effervefcendani adipifcuntur. Ten- 
tamina ab hoc Authqre illuftri affi- 
gnata , funt vel corpora ab igne 
caicinata, & quibus particulas igniti 
illaqueantur, vel Acida & Alcalia; 
talia, qualia, in Thermis Calidis, 
nunquam adhuc reperta fuere. 
Ab his ergo argumentari ad 
Thermarum icscalefcehtiani expli- 
caedam parum, ficut mihi videtur, 
ad propofitum facit. Praeterea in- 
fignis Monfieur du Clofs enumerat 
Thermas didas. De La Limbe, La 
\eine, Efcaries, St. Leger, &■ harum 
evaporatione affirmat, nil ni fi ter- 
ram Sal commune reperiri, quod ‘De Thermis Calidis. 
tjuoad guftum funt infipidas, quod 
apparuit nihil Bituminoium aut Sul- 
phureum in hac aqua nec illius fe- 
dimentis; e quibus abunde patet, 
a Sulphure & Bitumine fermentan- 
tibus Thermas omnes haud inca- 
lefcere. Tamen dato quod in his 
aquis eflet Sal vulgare & Sulphur, 
tamen horum miftura in aqua com- 
muni ad calorem inducendum haud 
fuiheeret; ficut e fontibus Sulphureis 
fetidis agro Eboracenfi abunde pa- 
tet, qui continent Sal &: Sulphur, 
& tamen funt a£tu frigidi. 
Ab hoc adveniarrtus ad do&ifli- 
Dolorem 'jordan: Multa funt 
Mineralia qua; ab aere incenduntur, 
adeogue aquas in fuis regionibus 
contentas calefaciunt. Hsec 
thefis ponit, Thermas ab igne quo- 
ani lubterraneo incalefcere ; ea 
autem fententia fat jfyperque prius 
refutata, circa eam plura addere fu- 
Perfedeo. p0nit ulterius Therma- 
fum incalefcentiam a fermentatione 
terree vifceribus alicubi excitata 
provenire. Hy pothcfin parum huie :Ve Thermis Calidis. 
diffimilem ingeniofiflimus ifte vir 
Dt.Mayow aflignavit, Circa 
Thermas itaq; aeftuantes ita ftatuen- 
dumefle arbitror : videlicet parti- 
culas aereas una cum aquis pluvia- 
libus, in altam tellurem defcendem 
tes, ibidemque Minerae Salino Sul- 
phureae occurrentes, aeflum calorem- 
que admodum intenfum in eadem 
excitare, & demum aquarum l'ca- 
turigines, e Minera eo modo exaeftu- 
ante profluentes, Thermas confti- 
tuere. 
Contra has Hypothefes hae ratio- 
nes militant. Dantur quaedam Bal- 
nea, quae Minera hujulmodi haud 
impraegnantur ; ut ea in Hetruria & 
Tallopio, ea in Gullia a Monfieur 
du Clofs recitata, quae funt dulcia, 
ficut aqua communis; quibufque 
pro potu & eduliis utuntur indige- 
nae* Secundo, ipfe Dr. Mayow con- 
fitetur, quod Balneum vulgo dictum 
Crucis, item alterum praefervidum 
nominatum, cum gallis purpureum 
nullum habitura funt colorem. Quod 
proculdubio haud evenire poffet, De Thermis Calidis. 
fi aqua praedida Balneorum effet 
Marchafita impiaegnata, quam prius 
fupponit effe eam Mineram Ther- 
mas calefacientem. Praeterea, ab hac 
Hypothefi fequeretur temperamen- 
tis caelorum diverfis, humidis fcili- 
cet & aridis, Thermas magis vel 
minus incalefcere ; quod tamen tal- 
ium elf. Per halitum a lapide Cal- 
cario & Pyrite vegetantibus erum- 
pentem Thermas incalefcere affir- 
mat Dr. Lifter. Quia fcilicet cuni- 
culis, puteifve, aliquando reperitur 
vapor fubtilis, qui facillime. Sul- 
phuris inftar, accendi poteft. 
Et ulterius addit, nullo omnino 
Metallo terra AnglU Sulphur in- 
efle, nifi quatenus Pyrites eft 
particeps Pyriteve miftum ; non 
plumbo, non carboni foffili, non 
Aluminis metallo, & fic de cas- 
teris quibuflibet metallis fimili- 
ter affirmo, idquc non audader 
aut temere didum quis credat, 
n*m multa experientia id tandem 
didicL 'De Thermis Calidis. 
At experto crede Roberto: nofhi 
etenim Authoris venia terras Mine- 
rales funt agro Dtrhknfi, quandoque 
Sulphure, quandoque Alumine, Yi- 
triolo, k Ocra gravidae, quarum 
fpecimina mecum habeo, k quas 
terrae vifceribus hac asftate , viro 
clariflimo Richardo Wrot, Ecdefiae 
Mancumttfts cuftodi dignifiimo, de- 
monlirabam; ubi ne gru quidem 
Pyrites eft confpiciendum, k has 
hic vd quivis videat; quandoque 
* fciiicet Vitriolo albo, viridi Trichite 
k fpongiofo plenas. De his autem 
capite de contentis Thermarum ple- 
nius dillcram. Et, ni fallor, haec ad 
Hypothefm prasdiCtam fufficerent. 
Tonitru etenim k fulgur eadem 
caufa deducere conatur : quanta 
autem fit eorum copia his omnibus 
fufliciens nullo modo capiam, nifi 
idem de Pyrite fit dicendum, quod 
Pythagoras de anima credidit, fc. 
quandampati pofie, & 
quandoque efie Vitriolum,quandoq; 
Alumen, plumbum, carbo foffilis, 
fulgur, tonitru, calculus humanus» 
Chamaeleontis adinftar, ad litoris cu- De Thermis Calidis. 
37 
luflibet iconem Te formante. At pro 
me credat quicunque vult: tali et- 
enim figmento haud opus eft; k 
entia fine neceffitate non iunt mul- 
tiplicanda. Ultimo denique loco 
Doftoris Guidotii Hypothefis circa 
Thermarum aeftum examini fubji- 
cienda eft. 
Pag. 14$. De Thermis Britan- 
mus hanc Hypothefln format: Ye- 
* ilimilius itaque exiftimo, Acidum & 
Alkalizata Salia, una cum aliis qui? 
bufdam in Thermis mifta & (e in- 
vicem (abigere intenta, effervefcen- 
dam (Ive ludum creare, cui caloris 
origo affignetur. Verius modo illo, 
quem inferius trademus,* ad hanc 
effervefcentiam conducit * Marga , 
lapis (edilis & teftacea. At noftri 
Authoris venia, (1 ab his principiis 
Thermae omnes incalefcant, qui 
quaefo Eat, quod in Gallia & Httru~ 
ria Balnea ufque incalefcunt, qui- 
bus principia iftiufmodi nullo modo 
funt reperienda ? Sicut k Fallopio, 
& Monfieur d» Clofs abunde patet. 
r$terea hoc dato, deinde fequere- De Thermis Calidis. 
tur iftos fontes incalefcere quibus 
haec referiuntur. Contrarium cujus 
experientia evincit \ fonte fcilicet 
purgante circa Kougham libello 
noliro prius recitato. Denique cum 
congiis duobus aquarum Therma- 
rum drachmae tantum duae conten- 
torum fint habendae, & Salis Alcali 
haud plus quam grana quadraginta 
in congio quolibet, fi quid fermen- 
tationibus inter talia conjicere lice- 
at,, k principiis talibus, iifque adeo 
dilutis, parum mihi probabile vi- 
detur Thermas ulque adeo incalef- 
cere poffe. 
Praeterea Anna Euxtonenjts a fpi- 
ritu Vitrioli vel oleo Tartari infufis 
nullam omnino' alterationem pati- 
tur ; quod proculdubio haud eve- 
nire pouet, fi illius calor principiis 
Qmdotii fermentantibus acceptus 
referendus effet. lifdem ergo, ni 
fallor, difficultatibus laborat illius 
fermentacio corruptiva, ac Jordani 
generativa ad Thermarum «ftum 
explicandum ; adeo ut, quantum 
ego videam, generatio unius eil tan- 
tum corruptio alterius. De Thermis Calidis... 
C AP. III. 
Quo caufa Thermarum in* 
calejcentue explicari co- 
natur. 
CApitc priori probavimus ab ha- 
litu quodam Sulphureo Ther- 
mas omnes incalefcere. Hoc itaque 
probandum reftat. Quali modo par- 
ticulae iftse Sulphureas incaleicunt. 
Quo autem hssc res melius intelli- 
gatur, imprimis, quid per Sulphur 
intelligimus,explicabimus. A Graecis 
Sulphur n appellatur; fic nomi- 
natum 79 S-eoffip waoi, ut quidam 
volunt; hoc eit,ut aliquid divini in eo 
tlelitefcar, feu quia res divina judica- 
bitur; forfan quia fulgura, & fulmi- 
na, quae k diis quoque immitti gen- 
tilitate credebantur, communiter 
nares odore Sulphureo feriunt. A- 
rahibus dicitur Cnbur, Cribit, vel 
Chybar ; item Rubric & Albufao. De Thermis Calidis. 
Itali vocant Zolfo, &■ Solfo. Hifp&~ 
ni Azufre.-Galli Soulfre Countre* 
fait. Germani SeIver,Schewfel. Chy- 
mici, qui vocibus pras cseteris ludunt, 
appellant Tina, Kibrith, anerit, ti- 
fatum, Ahufal, Kaprili, Aphebri* 
ock, Alchibith, Quebrith, Aa, A- 
nerick, Alcebrit, Zarnoth, Akibotb, 
Lamare. Faracelfus vero terras re- 
linam feu pinguedinem. Naeniis his 
itaque omiflis, quid per Sulphur in- 
telligimus, brevibus aperiam. Ex 
oleis Vitrioli & Terebinthinas facile 
poteft parari Sulphur ; Sulphuri na- 
tivo fimile. Per Sulphur itaque in- 
telligimus, vel materiam quandam 
oleofam, tenuem, inflammabilem; 
vel fuccum Mineralem, pinguem, 
faetorem acrem h pungentem emit- 
tentem, conftantem partim ex ma- 
teria fubtili, tenui atque inflamma- 
bili, partim ex terrea, crafla, & 
fixa, fuccum Calcantofum admix- 
tum habente ; & ab horum uno vel 
altero Thermas quafcunque incalcf- 
cere aufpicamur. Difcurfu priori 
probavimus ab igne fubterraneo vel 
principiis fermentantibus Thermas De Thermis Calidis. 
41 
*ncaiefcere parum probabile efle. 
Quali ergo modo t particulis Sul- 
phureis incalefcunt, evincere jam 
aggredimur. Supponimus ergo k 
particulis Sulphureis, in femetipfas 
collidentibus, Balnea quaecunque 
Calida incalefeere : fcilicet (icut va- 
riis cavernulis, hiatibus, vel Ipira- 
culis Terrae vifceribus, particulae 
Sulphureae congregantur', diverfi- 
Jpode inter fe collidunt; adeoque 
ncut variis proportionibus fontibus 
quibufdam mifcentur, iis varios im- 
pertiunt calores, fecundum fcilicet 
Coliiliones quas terrae vifceribus ini- 
ere, & earum Copias Thermas Ca- 
edas impraegnantes. 
Quo autem haec res clarius elu- 
eefcat; imprimis evincam,quod par- 
mulae Sulphureae fine ignitioncin- 
calefcant: & fecundo, quod Ther- 
mis quibufcunque Calidis dantur 
hujufmodi particulae. Veritas prio- 
ris appareat e fodinis carbonum, 
ftercorariis equinis, foeno recenti 
humido, & Phofphori tetrigine, 
T11 ab ea flammam aftualem con- Ve Thermis Calidis. 
cipit. At uberiorem hujufce after- 
nonis confirmationem nobis prasbet 
dodiftimus Dr. Brorvne tractatu fuo 
eleganti de Mineris Hungaria; de 
quibus talia refert: In quibufdam 
locis hujus Minere eft intenfe fri- 
gidum ; aliis autem eo ufque incalef- 
cit, quod, ut memet reficerem, coa- 
£his eram nudo ambulare pedore. 
Etenim fi lineis tantum pannis in- 
dutus eram, moleftiam mihi creavit 
calor, adeo quod nudi femper labo- 
rant operariiper odo horas, fi vires 
ferent. 
His addi poteft tentamen fequens: 
Sume Sulphuris quantumvis, accen- 
de vafe indito, & probe obturetur, 
flammam ftatim exftindam perci- 
pies ; & fumis tamen Sulphureis in 
femetipfos collidentibus ftatim vi- 
tri parietes incalefcunt, indicio ma- 
nifefto, ubi particulae Sulphureas exi- 
tum haud habent : vel forfan ubi 
per meatus ftnuofos tranfeunt, a- 
deo quod in fefe invicem collidunt, 
& tetrigine harum particularum ca- 
lorem induci necefte eft ; ficut £ De Thermis Calidis. 
radiis folaribus in vitris convexis. 
Huic fententias collimat Hypo- 
thefis Doctoris 262. Ad 
particularum aerearum introitum io 
terram, Thermarumque aeftum pro- 
movendum, nonnihil forte condu- 
cunt montes illi celfiflimi, finufque 
inter eos profundi praeruptique, qui- 
bus civitas Bathonknfis quaquaver» 
fum circumvallatur. Hinc enim fit, 
pt aer a montibus iftis reverberatus, 
inque finubus illis huc illuo-reflexus, 
ad terram fortiter impingat, inque 
eandem impellatur. Praeterea a- 
bunde patet, ubi per fpiracula di- 
re£fca, vel terram quandam poro» 
fam, particulas Sulphureae tranfeunt, 
nullum omnino calorem inducunt: 
ficut liquido patet ©fonte Sulphureo 
EborAcertfi, & fofla flagrante prope 
Wigan. Verifimile itaque videtur b 
particulis Sulphureis, vel Sulphureis 
k Nitrofis, hiatibus Terra; congre- 
gatis, & per fpiracula quaedam vel 
hiatus fontibus vel particulis aqueis, 
ftrata Mineralium vel fifluras 
afcendentibus, commiftis, Thermas *De Thermis Calidis. 
omnes incalefcere; alias magis, aliae 
minus, fecundum varias proportio- 
nes particularum Sulphurearum col- 
lidentium iis communicatas. 
Jam fat fufe explicato,quali modo 
particulae Sulphureae fine ignitione 
incalefcant; proximo loco manet, uc 
ad continuitatem Thermarum calo- 
ris explicandum defcendamus. Hu- 
julce autem veritas a contentis 
Thermarum & Mineris, quibus e- 
rumpunt, plenius apparebit; utrum 
icilicet fit vel per afcenfum conti- 
nuum particularum Sulphurearum 
& vifceribus, vel per earum 
regenerationem ab Atmofphaera cir- 
cumambienti. Capitis itaque fe- 
quentis difcurfus erit. De Thermis Calidis. 
GAP. 1Y. 
Qup contenta Thermarum 
examinantur, & ratio 
continuitatis caloris afftg- 
natur. 
QU O melius contenta Ther- 
marum intelligantur, haud 
inconfultum duco,imprimis 
Thermas Calidas in varias clafTes 
dividere, &• deinde in terras iftas 
Minerales, quibus vulgariter erum- 
punt, exfpadari. Balnea quaedam 
habentur Sulphurea, & Nitrofa ; & 
hujus generis fbnt Balnea de Bour- 
UArchamhauU, Chaude, Saignes, 
Mont de Or Neris, Fons exiguus de 
Rvaflta&y Balnea de Vichy, & Sdil 
h Chaleam Morand. His Thermis 
per Nitrum inteliigimus Natron an- 
Do Clofc. 
tiquomm. Alia Nitro-Sulphurea 
appellantur, quia Nitrum Icilicet 
Sulphuri; &■ hujus generis 
&nt Balnea prope Aken. Quadam 
Dr. Brow» “De Tloermis Calidis. 
faSop. 
JSituminola vocantur, non quia Bi- 
tuminis fubftantiam habent in fe fo- 
lutam, fed quod halitus Bituminofi 
ea pertranfeunt, &• Bituminis odo- 
rem habent. Hujus genens funt ea 
agro Matinenp. Quasdam Sulphureo 
Salina habentur, quia Sulphuris o- 
dorem habent, & diftillatione prae- 
bent Sal commune. Hujus generis 
funt Le Limb, Bombon, Lancy La 
Bourbon, Evos, Ballor ac, Brabozon, 
Buregts, Baigmares, Digne, &r Bour- 
bon, Balneum Apomtanum de quo 
cecinit olim Lucanus. Habentur a- 
lia Sulphurea,Bituminofa, Alumino- 
fa, & Vitriolacea ; &■ hujus generis 
funt Thermae Hirfgberihenfes. Alia 
funt Sulphurea, Nitrofa, & Alumi- 
nofa; & hujus generis funt Thermae 
Carolinx. Alia funt Sulphurea, Vi- 
triolacea & Amaro Salina, Sale fei- 
licet fui generis; & nec ad Sal 
trss, nec Natron Marinum, nec 
Nitrum Murale, reduci poteft; de 
quo hoc Capite prsscipue agam; 8c 
hujus generis funt Anna Buxtonenr 
fs, Balneum regis,fons tepidus Brifto- 
liwp) Eifeabach, 8? JBud<e. Sale Acido, 
Saccius. 
Sbuttzius. cDe Thermis Calidis. 
Nitrofb, Alkalizato, Thermas An~ 
gltcanas impraegnari contendit Dr. 
Quidotius , & per confequens Sal 
tantum quoddam Hermophraticum 
ad illius mentem continent. Jam 
vero dicimus, quod continent Sal fui 
generis Sale Muriatico unitum, quod 
nec eft Nitrofum, nec Alkalizatuim 
Quod etenim Sal Thermarum ftrias 
efformat, & per confequens Ni* 
trofum eft, hoc argumentum Ni- 
trum inefte nullo modo demonftrat. 
Lippis etenim & tonforibus notum 
eft eafdcm ftrias Sale communi, Vi- 
triolo, & Alumine obfervari polle; 
nec ab amaritudine Salis Therma- 
rum Nitrum iis inefte magis evin- 
cat. Nitrum etenim antiquorum, 
Siuale fuis obfervationibus intelligit, 
ad hanc Cynofuram reduci haud 
poteft. Id etenim eft plane Urino- 
rum, & Alkali Lixiviale; ficut e 
titofeoride, & obfervationibus noftris 
adis philofophicis editis abunde 
patet. Sal itaque Thermis Angite 
nis contentum, evaporatione prima, 
fecunda, vel tertia, Muriaticum re- 
dolet *, per frequentes autem filtra- “De Thermis Calidis. 
tiones, feparari potefl: Bal Marinunij 
& tunc liquorem Citrinum,01eofuni 
habebis, Sale amaro fui generis im- 
praegnatum; quale ell id Ehifba- 
menfe, Strathamenfey &c. Sale hujuf- 
modi Chryflallizando, omni filtrati- 
one terram albam Argillaceam reli- 
quit, cum quovis Acido fermentan- 
tem : St hcc Sale ter vel fspius de- 
purando oblervari potefl. Per repe- 
titas autem librationes haec terra 
totaliter a Sale feparari potell, St 
tunc quidem habes Sal fui generis 
amarum. 
Non itaque efl quod Sa! hujuf- 
tnodi ad Natron antiquorum acce- 
dit, eo quod cum Acidis fermentat. 
noflris com- 
pertum habemus ferrnentationem 
illam £ particulis Argillaceis, & haud 
Salinis oriri: adeoque per confe- 
quens nullo modo Natron antiquo- 
rum haberi potefl, quod ell ex omni 
parte Urinofum, Alkalizatum, 8t 
cum Sale Tartari line igne Alkali 
volatile praebet; quale Phaenomenon 
I hermis Anglicmts nunquam ha- De Thermis Calidis. 
denus obfervarem. Sal hujufmodi 
Amarum haud folum fontibus Ebi- 
Sbamenjibus, & Thermis Calidis con- 
tinetur, fed pluribus aliis per Anglii 
*m diffufis; ficut e criteriis indubi- 
tatis abunde mihi patet. Quod Sai 
hujufmodi nec fit Marinum, nec 
Sal Petrae, nec Borax, nec Vitriola- 
ceum, nec Aluminofum, k Dodore 
Grew probari poteft. Et revera nihil 
aliud eft praeter Nitrum iftud Cal- 
carium k clarifiimo Lijlero defcri- 
ptum. Circa id itaque plura addere 
effet tantum crambe bis coda. 
Sulphure &■ Sale Thermarum jam 
abunde dilucidatis, reftat jam ut ad 
tinduras Thermarum defcendamus, 
terras iftas Argillaceas, quibus 
vulgariter erumpunt. 
Balneum regis Calidum cum gal- 
lis purpura Icit, non autem praefer- 
vidum. Anna Buxtonenfis fpatio 14 
horarum cum gallis fit coagulum 
album, aqua exigua pellucida fu- 
Pernatante. Et idem Phaenomenon 
Thermis Angiic Anis Somerfetenftbus De Thermis 
frigidis notavi. Aqua Brifiolienps 
frigida eodem (patio temporis fit 
coagulum, parum purpurafcens. Hae 
autem tinfturse variae & mifturis 
variis Sulphureis & Salinis pendent. 
Quo autem ea clarius elucefcant, 
imprimis circa lapidem iftum fciffi- 
lem, e quibus vulgariter pullulant, 
differemus; deinde confe&aria quae- 
dam efformabimus *, & deniq; ratio- 
nem continuitatis Thermarum ca- 
loris in medium proferemus. Ther- 
mae vulgariter erumpunt lapide quo- 
dam fcimli Cinereo vel Nigrefcente. 
Lapis hujufmodi aeri expolitus, in 
terram quandam Argillaceam tranfit, 
& cum quovis Acido fermentat* 
Hic Iapis quandoque Sulphure,quan- 
doque Sulphure & Sale communi, 
quandoque Sulphure & Vitriolo» 
quandoque Sulphure Yitriolo &A- 
lumine, quandoque Sulphure & Sais 
communi & Nitro Calcario, im- 
praegnatur. Hujufce affertionis ve- 
ritas e Calcinatione, Filtratione, & 
Chryftallizatione, aquis Lanca/lri* 
enfibus, Derhienfibus 8c Somerfetenp' 
hus , nobis abunde patet. Aqu& De Thermis Calidis. 
Buxtomnfes, & quaedam Somerfiten- 
fis, cum gallis tantum fiunt coagu- 
lum album; & hoc eliquia Sulphure 
impraegnantur, Sc tantillo tantum 
Vitrioli. Quasdam purpurafcunt, 
quia lapis fcilicet fcilfilis, quo e- 
rumpunt, Vitriolo copiofe etiam 
imprasgnatur. Et Thermas iftiuf- 
modi ad Acidulas reduci poliunt. 
Vitriolum etenim nativum, tam al- 
bum quam viride, inter lirata Ho- 
rizontalia lapidis fitum mecum ha- 
beo. Ab his Thermarum contenta 
fule explicantur. 
Ultimo itaque loco reftat, ut con- 
tinuitatis Thermarum caloris aetio- 
logiam affignemus. Cum clarifli- 
nto itaque DoQ:ore fVoodtvardo {ap- 
ponimus particulas hujufmodi Mi- 
nerales per calorem fubterraneum 
e terrae vifceribus continuo allu- 
dentes, Sc per ftrata hujus lapidis 
afcendentes, iifque autem remoram 
quandam imponi forfan per lapi- 
dis politionem , qui frequenter k 
liratis regularibus in fitum tranfver- 
littn mutatur,adeoque particulas Mi- T>e Thermis Calidis. 
nerales, quae a terrae vifceribus con- 
tinuo afcendunt, in filfuras quafdam 
perpendiculares reverberant, iilque 
coacervatis in fe collidunt; quibus 
autem cum aquis commiftis iftis, iis 
calorem impertiunt; adeoq; ni fal- 
lor , calor continuus Thermarum 
nullo negotio explicari poteft. Veri- 
fimile videtur, quod lapis hujufmodi 
porulos habet,eo ordine & figura difi- 
pofitos, quod particulas hujufmodi 
folummodo admittit. Et fic etiam- 
fi particulae Minerales funt continuo 
per lapidem fcillilem fublimantes, 
forfan tamen locis quibufdam con- 
venientibus ab aere deciduae rurfus 
eas impraegnant ; adeoque quae- 
dam circulatio continuatur. Hujufce 
lententise veritas per tentamen fe- 
quens plene illuftrabitur, ex Etmulle- 
ro pag.244. adhuc unum eft notabile 
circa Vitriolum prope Cafellum, in 
Hejjix. Reperiuntur lapides parvi 
gryfei, hi inveniuntur in argilla,Teu 
terra limofa,&: vocantur ova Philofo- 
phorum, quas autem cum inftrumen- 
to Chymico fic difto haud funt con- 
fundenda. Haec ova Philofophorum De Thermis Calidis, 
exponuntur aeri, quo fado, in aere 
tempore vernali h autumnali efflo- 
tefcit ex iis copiofum Vitriolum : 
fcilicet quod tempore seftivo & hy- 
berno attraxerunt, in vere & au- 
tumno efflorefcit. Hoc Vitriolum a- 
qua communi elicitur k abftergitur, 
St lapides denuo exponuntur,8f 
per novum excrefcit Vitriolum fimi- 
liter aqua communi abluendum, ut 
paratum ex illis pondus, eorum 
exuperet. Cseterum, fi hi lapides 
inje&i retortae diftillantur, ex iis 
effluit per retortam copiofum Sul- 
phur inflammabile. Caput Mortu- 
um quod reflat cft fufcum, rubicun- 
dum, & durum, nullumque am- 
plius dat Vitriolum aeri expofitum, 
Quomodo ergo Thermarum calor 
fit diurnus, ex praemiflis augurari 
&s eft. 
Manum itaque de tabula. Exercitatio m. 
M 
Traffiat de Morbis Acutis 
in genere ; praecipue au- 
tem de Febre quadam 
peflilentialiannis 93* 94., 
yS, 96. 
populariter grajjante. 
PE R totum propemodum anni 
decurfum vix datur lunae cir- 
cuitus, quin febris quasdam exaeftu- 
ans, quas vulgo novi cujufdam mor- 
bi nomen fortita eft, populariter 
grafFatur; ac (I ignis ifte demen- 
taris (fub concavo lunas hofpitans) 
de quo tantopere Peripatetici deli- 
rant, veliali quodam radio huma- 
num genus continuo torrefaceret. 
Eas autem, quae praecipue graflan- De Morhis yJcutis. 
tur flatis temporibus, tempore fa- 
licet autumnali & vernali, ad (e- 
quentes reduci poflint: fcilicetfunt 
vel inflammatoriae intermittentes 
malignas, vel intermittentes fim- 
plices. Univerfis Medicorum {cri- 
ptis nihil vulgarius audit inflamma- 
tione {anguinis. Quid tamen per 
hanc inflammationem fibi velint 
authores, ni fallor, haud fat fufe ex- 
plicarunt. Grm inflammationes ia 
duas fpecies dividunt, (ci- 
licet & oyaxns, &: haec verba ftri- 
fte vel lare fumunt. Late fignifi- 
eantomnem immoderatam calidka- 
tem, etiam momentaneam ablque 
tumore, qualis etiam fcorbuticis 
frequenter efle folet. Stricfe fignifi- 
eant tumorem vehementer Calidum 
ln partibus carnofis &: fanguineis, 
cum rubore Se dolore provenientem 
c fanguinis fervidioris, &• impetuo- 
fius affluentis, meatuumq; minorum 
ordinem turbantis, colle&ione Se 
ftagnatione. Inflammationes autem 
hujufmodi nuperi fcriptores noftri 
°Peribus fliis haud incelligunt. Cla- 
nffimus etenim Sydcnhmius nofter T)e MorVts Acutis. 
inter malignitatem, & inflamma- 
tionem, nullam ponit differentiam; 
fed prout magis vel minus inflam* 
matur fanguis, eo ufque morbus eft 
magis vel minus malignus. Ut flbi 
placet, malignitatem &■ omnem tam 
quam ignorantiae afylum damnat, 
& tamen quid per fanguinis inflam- 
mationem fit intelligendum, haud 
fatis explicat. Per tota etenim illius 
opera,haud inflammationum caufas, 
fed earum affeftus delineat. Clarifli- 
9. inflammationes 
fic defcribit: Durat autem inflam- 
matio donec arte, vel natura vene- 
num Febrile, primaria inflamma- 
tionis caufa, deleatur, vel fpirituS 
ipfi interimantur. Ab hac defcripti- 
one liquido patet,quod inflammatio- 
num caufas ponit veneno quodam 
fpiritus necante, vel interimente* 
Quale autem fit venenum, humano 
generi adeo infeftum, alto filentio 
praeterit. Adeo quod fanguinis in- 
flammatio hoc modo delineata, haud 
magis aetiologiam iftius adumbrat, 
quam Archasus ifte UdmontiAms, 
(ibi 8c toto terrarum orbi incogni- De Morhis Acutis. 
* \ V 
tus, vel lumen iftud quorundam in- 
ternum, quod tantum in majorem 
obfcuritatem ducit; quod ut Wep~ 
firus de fermento Hdmontii notat, 
neque fubftantia neque accidens 
fit, nec Elia, Laelia, Crifpis, nec vir, 
nec foemina, nec Hermaphroditus, 
nihil. Verumeft, Toxi- 
corum varias fpecies agnofcir,eorum 
autem modos operandi ad qualita- 
tes occultas reducit, eofque aggredi 
alTerit tantum eft Philolophice nu- 
gari. Viri autem tanti venia pona- 
mus jam oleum Vitrioli, vel fpiri- 
tum Nitri, vel aliud quodcunque 
Menftruum; videamus carnes corro- 
dentia, fanguinem coagulantia; po- 
namus pariter it Cantharidibus tale 
quoddam Menftruum parari pofle, 
& fimilia Phaenomena producentia ; 
m hoc cafu, inquam, nonne proba- 
bile fonat modo parili eos effectus 
produci ? At inepti® habendae funt, 
ft circa eos philofophetnur i & eos 
totaliter in occultas qualitates re- 
folvendum eft. Si ita fe res habeat, 
qui quaefo fiat, quod primi ordinis 
alicui fortis gregariae De Morhis Acutis. 
praelucet ? Vel quantum ad mor* 
borum caufas fpedar, forfan cele- 
berrimus Collegii Medicorum me- 
dicus, empirico cuidam rurali, quan- 
doque corio humano ludenti, & 
quandoq; equino, palmam praeripit. 
Ponamus quendam Microfcopio va- 
ria Phaenomena obfervantem,utrum 
qussfo lisse per varias refradiones 
vel qualitates occultas folvenda funt? 
fiquis pofterius affirmaret, procul- 
dubio nemo mente fanus refponfum 
ejufmodi rationale haberet. Parili 
modo fupponimus, fi vel Sulphurea 
quaedam venenatay vel Salia,, fpiri- 
tus, vel Olea & variis venenis para- 
ri poffint ; haud mihi irrationale 
fonat ab iis fymptomata produda 
per talia principia folvi polle; & hoc 
fcio h. venenis quamplurimis affir- 
mari pofle. Pro me itaque conten- 
dant tenebris obvolvi, & notionibus 
quibufdam obfcuris aciem humani 
generis caligantibus. Libere quidem 
ego fateor, haud me piget aperte 
philofophari, & forfan in quibufdam 
velle fatis eft. De Morbis Acutis. 
Miliis itaque controverfus, quid 
nos per fanguinis inflammationem, 
Vel malignitatem, intelligimus, bre- 
vibus aperiam. Per fanguinis in- 
flammationem nos intelligimus fan- 
guinis coagulationem ; hoc eft, par- 
tis ferofs fanguinis provenientem 
particulis quibufdam Salinis, Au- 
fleris, fcilicec Acidis, vel Acribus: 
in cujus fententiss confirmationem 
haud piget fequentia praemittere. 
Imprimis , cum fero fanguinis 
mifceantur Alumen vel Vitriolum, 
in tale coagulum Vifcofum, Cori- 
aceum tranfit, quale morbis inflam- 
matoriis , ’vel malignis, fanguinis 
fuperficie, oblervare fatis eft ob- 
vium. 
Secundo, vini potatores fcqrbu- 
hci, &: prope littora marina indi- 
genas, (quorum {anguis proculdubio 
particulis hujufmodi luxuriat,) prae 
aliis his morbis correpti funt. 
Tertio, unde eft quod medica- 
menta Bezoartica his morbis tantae De Morhis Acutis. 
fant efficaciae ? Ni fit particulas 
iftiufmodi Salinas abfbrbendo, vel 
quovis modo alterando. In parti- 
culas etenim diverfae profapiae nulla 
ratione fupponi poffunt vim 
dam exerere. Quod fpiritus etenim 
animales, ut quidam volunt, ab 
his expanduntur & laceffiti funr, 
verum quidem eft: hoc autem modo 
hoc contingere fupponimus ; non 
quod immediate medicamenta hm 
jufmodi in fpiritus animales agunt, 
fed quod vires pirticularum Salina- 
rum deftruunt,adeoque mailam fan-* 
guinis coagulantem refolvunt; & 
hinc fpiritus animales hifce repagu- 
lis jam foluti, conftanti S. continuo 
tenore eorum motus undulantes per- 
ficiunt, jamque per totum Micro- 
cofmum, (ficut radii folares per fe- 
renum aerem,) eorum adus nobilif- 
fimos agunt, qui prius lympha vifeo- 
fa irretiti, & propemodum extindh 
ftellae adinftar conniventis in aere 
craffo, & motus tantum quofdam 
languidos diffundentis, per totum 
Microcofmum motu tantum vacil- 
lanti fe expandunt. Cui collimat !De Morhis Acutis. 
61 
iftud Hippocratis TrvdJp&Tuv '&mAr 
wcc7us tpMGoct, id eft, fpirituum per 
venas interceptionem, a contumaci 
obflruftione venarum micantium. 
Propter hanc rationem eft quod 
Camphora, Sal quoddam voIatile-O- 
leofum, a Junckeno, Et muliero, aliifq; 
morbis peftilentialibus tantopere e* 
Vehitur. Et hoc quidem experientia 
fuffragante aflererem.Hoc & anno e- 
lapfo expertus fum vicis quamplurw 
Hlis agro Lamajlrienp, quibus febris 
peftilentialis Epidemice gradata eft. 
Hlectuarium de Ovo di&um, cujus 
Compoficionem dofi fatis larga Cam- 
phora ingreditur, propter illius ex* 
imium fucceflum reliquis omnibus 
Alexipharmacis anteponendum erat. 
A proemiflis ergo deducimus, ficut 
hs particulae Salinas coagulantes funt 
vel minus malignos, vel magis 
vcl minus inflammatoriae; morbi 
flint magis vel minus acuti vel peftir 
lentiales. Per fequentia ulterius illu- 
ftrari hoc poteft: per fpiritum Nitri 
Anguis brachio edu&us, flatim, 
ni£tu propemodum oculi puta, fit 
coagulum Nigrum, Vifcofura, quod De Moriis Acutis. 
tamen & folutione Vltrioli tantum 
fit lento gradu. Et hinc quidem ett, 
quod morbi hujufmodi quandoque 
eflentiales, quandoque fpurii, vel 
fcorbutici, appellandi funt; fcilicet 
propter folutiones Salium diverfae 
indolis lympham coagulantium, & 
membranas, nervos, artufque diver- 
fimode vellicantium, vel contrahen- 
tium. Contra hanc Hypothefin hosc 
objici poflunt. 
* Verifimile videtur, morbis inflam- 
matoriis fangdis quandoque nimis 
refolvitur, & per Confequens haud 
coagulatur ’7 ficut ab Hamorrhagiis 
immanibus his morbis frequenter 
recurrentibus, pariter &■ ab Acido- 
rum ufu, & Dlxtx tenuis conjicere 
fas eft. 
Secundo, his morbis genere ner- 
vofo fymptomata primo quandoque 
fe oftendunt deliriis ; videlicet vigi- 
liis, & motibus convulfivis ; qua- 
propter verifimile videtur, morbos 
hujufmodi haud femper & (anguinis 
coagulatione provenire. De Morhis Acutis, 
Ad haec dicimus : Dantur pro- 
culdubio venena varii generis, quo- 
rum alia (anguinem fundunt, alia 
coagulant; (Icut ab ifto morbo P/i- 
ca Polonica dido, Sc pluribus aliis 
abunde patet. De morbis autem 
iftiufmodi haud fub judice lis eft, 
fed tantum quaeritur, utrum morbis 
indigenis, qui inflammatorii audi- 
unt, (anguis vel funditur, vel coa- 
gulatur; & pofterius affirmamus. 
Ad primum ergo dicimus. Etiam* 
fi his morbis quandoque funt im- 
nianes Haemorrhagiae, hae tamen per 
(anguinis coagulationem proveni- 
ant : hoc modo quidem; vafis fci- 
hcet quibufdam capillaribus (an- 
guine coagulato, vel faltera propter 
filius 'vilcidicatem lento tantum 
gradu movente, (anguis & tergo 
Premens, vafis majoribus liberum 
tranfitum haud inveniens, per alias 
Vaforum ramificationes quandoque 
fijum carpit iter; & hinc eft quod 
data porta pcrHaemorrhagias imma- 
nes, quandoq; a naribus, quandoq; 
ventriculo, & quandoque ab utero De Morbis Acutis. 
criticam evacuationem facit, vel 
fsepius fatalem claudit diem. Obfer- 
vatu etenim fatis eft frequens, Hae- 
morrhagia frequenter contingunt 
perfbnis in iftis, quorum fanguis ve- 
nis edudhis intenle nigrefcit,&r pelli- 
culam Coriaceam gerit. Quae Phae- 
nomena proculdubio fanguinis coa- 
gulationem abunde demonftrant. 
His addi poffint, immanes Hae- 
morrhagia perfonis fcorbuticis fre- 
quenter contingunt, quorum fan- 
guis proculdubio nimis coagulatur; 
ficut maculae & ftigmata in illis pur- 
purea abunde demonftrant. Et mor- 
bis hujufmodi, pulveres teftacei, & 
Medicamenta ferrata & Acidulae na- 
turales, vel artificiales, primum fibi 
vendicant locum: fcilicet vel par- 
ticulas Salinas abforbendo, vel di- 
luendo, adeoque fanguinis liberio- 
rem circuitum promovendo. 
Ad fecundum. Quod ad Acida 
fpeciar, cum Wedelio dicimus, ea 
ianguinem coagulant, & coagula- 
tum refolvunt; & propter hanc ra- De Morhis Acutis* 
tionem his morbis egregii funt ufus- 
Eraeterca dantur Acida quae agunt ia 
Te invicem; uti fpiritus Nitri &■ Yi- 
trioli, Oleum ©-li & Sal Marinum, 
& in quid tertium tranfeunt, Eadem 
forfan rationis paritate, morbis rn- 
fiammatoriis,etiamfi h particulis Sa- 
linis lympham coagulantibus caufa 
deducenda eft, idem dici poteft : 
particula fcilicet Acidas diverfas pro- 
sapiae, puta fuccum Berberis, Limo- 
num, vel Gas Sulphuris, laterali* 
fer adhaerentes ad particulas Sali- 
nas coagulativas, mafla Sanguinis 
bofpitantes, per hanc ad eas ad*> 
hasfionem, particulas Salinae, prius 
fanguine nidulantes, hoc modo al- 
terate, nimis largas fiunt, quam m 
fcmctipras, in partes ferolas (angui- 
nis, globulos fcilicet lymphaticos, 
foa pun&a ftri&e transfigerent» Es 
*hnc fit quod materia fermentativa, 
uoc modo alterata, lympha haud ul- 
lerius coalefcit, Sr per confequens 
circuitus fanguinis ad priftinum vi» 
gorem redit, & ceflat morbus, 66 
De Morbis Acutis. 
Ad tertium fic refpondemus : 
Diaeta tenuis in his morbis, ea fcili- 
cct ex avenaceis, Panatellis, & fero 
la£tis conflans, hoc modo Tuum 
confert fymbolum : liquores iftiuf- 
modi quantitate praelarga vulgo fu- 
muntur, adeoque particulas Salinas 
diluendo lympham vifcidam fluxi- 
lem reddunt, Sc hoc modo circui- 
tum liberiorem fanguinis promo- 
vent ; &■ hinc eft quod in his mor- 
bis tanti funt ufus. 
Ad quartum fic regero : Sali- 
nae particulae eo ufque quandoque 
funt activae Sc penetrantes, quod 
momento temporis in genus nervo- 
liim quandoque transferri poflunt. 
Sicut halitu ifto Sulphureo prope 
/Etnm obfervare in proclivi eft? 
per quem canis ftatim fic convul- 
fivus, 8r ftatim ad plures migraret* 
nifi fuppetiis quibufdam fat tempe- 
ftive adhibitis. Supponimus itaque, 
cum principium morbi tam diris 
fytnptomatibus ftipatur, fermentum 
febrile efle Acre & Volatile: quale *De zJMorbis cicutis. 
forfan eft fpiritus Nitri. Per hafce 
particulas Salinas corrofivas, nerve» 
as fibrillas acriter pungentes, &■ in 
Varios cirrulos adigentes, & pariter 
lympham coagulantes, quandoque 
vigiliis, quandoque motibus con- 
Vulfivis, & quandoque Comate pro- 
fundo, Paralyfi, vel Apoplexia 
repti funt aegri * hoc modo fcilicet 
fpiritus animales, lympha vifcofa 
irretiti per nerveas fibrillas, haud a 
fanguine feparantur, & per confe- 
quens fyftema ner volam fuo pabu- 
lo orbatum, momento temporis ho- 
mo fit mortis imago. 
Contra has affertiones argumen- 
tum adhuc haud levis momenti, (51 
quod a viris quamplurimis magni 
nominis populariter urgetur,) ibl- 
vendum reftat: fc. mafta (anguinis 
per nullam adhuc encheirefin Aci- 
dum inveniri poflet. In cujus alferti- 
onis veritatem, immortalis BoyUus 
faepius vocatus eft,qui nullo unquam 
experimento Acidum fanguine in- 
veniret*. ;7)e oJMorhis Acutis* 
Ad hasc dicimus. 
Experimenta fmgula & viro im- 
mortali fada, in parte grumofa 
(anguinis, (quantum memini,) haud 
autem lympha, habita fuere; &• in 
ea dicimus, fcilicet maffa purpurea, 
particulae Salinae eo ufque particulis 
aliis indolis diverfae implicatae funt, 
quod nec guftu nec vifu fe produnt, 
experimento furfan quocunque ab 
igne fado, nec a fanguine quovis 
artificio feparari poliunt, nifi per 
emundoria propria, vafa fcilicet 
lymphatica, glandulas corporis 
ficut initandis quamplurimis abunde 
patet. Quis etenim unquam ullo 
artificio bilem vel urinam a fan- 
guine parare pollet ? & tamen cer- 
tillimum eft liquores hujufraodi 
malfa (anguinis contineri Prasterea 
pro veritate indubitata jam ponitur* 
(Autopfia etenim confirmatur,) vafa 
lymphatica arteriolarum elfe tan- 
tum propagines, & per confequens 
quod in iis continetur prius in ar- 
teriis fuit: &fi ita fe res habeat, a- T)e Morhis Acutis. 
bunde patet, in iis lympha contenta 
aliquando Acidum praebet. Hujufce 
etenim veritas k dodifiimo Nuck 
Tat fuperque confirmatur, qui re- 
petitis experimentis, humore oculi 
Aqueus dido, qui per vas lympha- 
ticum peculiare ab arteria feparatur, 
Acidum explorare novit. Humor 
cujufmodi ad oculos tantum fertur 
per dudus quofdam arterias, caroti- 
dis ramulos. His addi poteft argu- 
mentum fequens: fi Acidum mafia 
inguinis haud continetur, qui qus- 
lb fiat, quod ulceribus quibufdam 
cariofis ab humore fiillante argen- 
teum infimmentum lividi fit colo- 
ris ? Certiflimum etenim eft, humor 
hujufmodi mafia fanguinis elimU 
Uatur, & quod ab Acidis metallo 
prsedido idem Phaenomenon obftr- 
at haud k menfimis Alka- 
lizatis. Praeterea Phthificorum fpu- 
tis Aluminofis libello noftro hoc 
ulterius confirmatur. Argumentum 
Iftud populare,quod k feriptore quo- 
dam nupero, Thrafams alicujus ad- 
mftar, eventilatur, Acidis evehen- 
dis & Alkalia morborum caufas De Morbis Acutis. 
affignando, ni fallor, fragili nititur 
fundamento, & novi adinffar illius 
luminis ad Chirurgiam pro igne 
quodam fatuo tantum fit habendum. 
Malis Arthriticis, inquit, & Calcu- 
lofls, in articulos, renes & veficam 
materia cretacea deponitur cum 
quovis Acido fermentans, Alkali- 
nas naturae per confequens ; itaque 
morbi hujufmodi haud ab Acidis, 
quin h particulis Alkalizatis, indu- 
cuntur. 
Ad hasc refpondemus. Verum 
quidem eft materia praedica ad Ab 
kalia accepta referenda eft,, & ab ea 
Salia volatilia Alcalia parari poliunt» 
Et quis unquam, quaefo, Alcalia 
maffa (anguinis contineri negavit l 
at quid deinde ? hoccioe probat Ab 
calia his morbis caufandis conferre ? 
haud plus, ni fallor,quam ifta fpum* 
Epileptici ore emanans morbos con- 
vulfivos enucleat *, vel Acidularum 
Ocra varia illius principia demon- 
ftrat. Dicimus itaque, morbis prae- 
diatis maffa (anguinis temperiem 
Salinam,. Acidam, Acrem vel Aufte- De Morhis Acutis. 
ram acquifivit, & in hoccafii par- 
ticulae Salinae, Acidae, particulis Al- 
kalicis, inftar magifterii cujufdam 
vel Salis adiaphori, confortium in- 
eunt, & per confequens vafa capil- 
laria & membranae hac materia fae- 
culenta diftenduntur, & ab ejus a- 
crimonia contrahuntur: & hinc qui- 
dem circa partes afferas inflamma- 
tiones iftae &: dolores lancinantes 
eveniunt. Materiam, ni fallor, huic 
fimilem fero Ni- 
tri, vel Oleum Vitrioli mifcendo a- 
liquis facile confpiceret. Haud itaq; 
ad Alcalia, qua talia, hi morbi funt 
referendi, quin ad Acida cum illis 
unita. Haec hypothefis praxi ulterius 
nititur. Satis eli notum, fa&ea diae- 
ta, aqua calcis, millepedes Acidulae 
naturales,& alia medicamenta Alka- 
linae naturae, quae Acida infringunt, 
his morbis curandis casteris palmam 
praeripiunt; quae proculdubio haud 
contingant, fi ab Alkalicis morbi 
iftiufmodi pullulent. Et quomodo A- 
cida quoque fuum conferunt fym- 
bolum, prius aflignavimus ; recapi- 
tulari itaque haud Prseterea De dMorhis Acutis. 
certiffimum eft, Acidulas naturales 
particulas Salinas continere, tamen 
adhuc nullus eas mera diftillatione 
inveniret. Plura dici poffint, fed 
haec fufficiant, Sciant itaq; iftiuf- 
modi homines, qui verborum tan- 
tum lenociniis, vei forfan magni no- 
minis authoritate, non autem alta 
Philofophia & rerum veritate, con- 
tra principia recepta arguunt, quod 
Icariis foiummodo afcendun t alis, & 
ficut illss tentati diffluent. 
Hy pothefis hujufce veritas plenius 
adhuc illuftrari poteft a tentamine 
quodam primo & viro mihi amicilh- 
mo, Sc (liquis alius) ingenio acer* 
rimo, Dom. Edv&rdo Baymrd, Col- 
legii celeberrimi Medicorum Low* 
dimxfimn Socio, communicato. Di- 
ftillata fcilicet urina patientis Rheu* 
matifmo laborantis, perChymicum 
iftum expertum Dominum Malt, ad 
infigne Capitis Paraceljt di&um, vico 
vulgo dicto Old-jijh-Jluet habitan* 
tem civitate poft diftil* 
lationem, fundo vafis vix granum 
quidem Salis inveniendum erat, cui *De sMorhis Acutis. 
fimile urinarum diftillatione nun- 
quam prius obfervaffet: quod pro- 
culdubio aliunde deduci haud poteft, 
quam ab hae caufa; fcilicet parti- 
culae Salinae, maffa fanguinis hofpi- 
tantes, lympha vifcofo adeo illa- 
queata? erant, quod fiphones urina- 
rii, & glandulae renales, propter ori- 
ficiorum illarum partium exilita- 
tem, lymphae tam cralfe ableganda 
impares fuere. Et propter fimilem 
rationem, ni fallor, pariter eft, quod 
Hydropicis frequenter tam parca 
iit quantitas urina. 
Hifce in genere ptaemiflis, febris 
peftilentialis, nuperrime graffantis 
agro LaftcaJlrJenfi,defcriptionem jam 
aggrediemur : deinde methodum 
medendi recenfebimus. 
Forfan expeftari poteft,quod fym* 
ptomatutn fyndrome delineanda eo- 
rum aetiologiam affignemus ;at cum 
ea ex praemiffis facile deduci poteft, 
(ficut nobis videtur,) e flet tantum 
crambe bis co£b. De dMorbis Acutis. 
Eam itaque ficco pede praeteribo, 
&ad propolitum redibo. Invafit fre- 
quenter modo febris intermittentis, 
pro Paroxyfmo uno vel altero, &: 
deinde in febrem continuam mu- 
tata eft. Sub hac clafle veniunt fe- 
bres intermittentes malignae; faepius 
autem doloribus Pleuriticis, vel 
Rheumaticis, partibus extremis mo- 
lem ad inlignem elevatis, quandoq; 
& inguine. Obfervatu aurem erat 
dignum his fymptomatibus, prin- 
cipio, vel augmento, morbos efle fli- 
paros, poftea aegros his recedentibus 
ftatim deliros, vel comatofos fieri. 
Pulfus quandoque regulares, faepius 
autem debiles, celeres, inaequales, 
& intermittentes, cum fubfultu ten- 
donum, quandoque fortiter vi- 
brantes erant. Quandoque Pudoribus 
algidis, vifeofis, motibus convulfi- 
vis, & tremore corporis univerfali 
correpti erant ssgri: Sc tamen ho- 
rum plures fanitatem recuperarunt. 
Plures comate profundo per totum 
niorbi decurfum decubuere. Alii 
Fetechiis innumeris colore diftermi- T)e Morhis Acutis. 
nantibus, rubris fcilicet , fufcis, 
purpureis, & quandoque ftigma- 
tibus purpureis largis circa colium, 
quali ftrangulentur , eonfpurca- 
ti fuere ; quandoque carbunculis 
circa fpinam dorfi, quibus carnes 
vicinas, nigrefeentes & emortuae 
erant. His autem fymptomatibus 
tantum unum notavi. Paralyticus 
pariter erat, & eum ad (annatem re- 
fticui. De Cephalalgiis immanibus, 
quali cranium aperiatur,vigiliis, de- 
liriis per intervalla recurrentibus, 
plures conquefti fuere. Saepius au&m 
ijfque ad lupremum diem plures 
nec aegrotabant, nec pulfus irregu- 
laris, & contentis urina fa curata 
mentis compotes per omnia morbi 
ftadia fuere; & tamen horum plures 
ad patres migrarunt. Quidam Has- 
morrhagiis immanibus correpti e- 
rant, per nares fcilicet, quandoque 
per uterum. Alii de naufea, con- 
tinua $gritudine, & vomitionibus 
conquefti fuere. Alii per totum 
morbi decurfum, haud omnino ae- 
groti erant, ficut mihi refponfis re- 
petitis fopius retulere, quorum pul- 76 
De Morbis Acutis. 
fus squalis erat, fitis moderata* 
lingua tantum parum alhefcens , 
mentis compotes, urina contentis 
(aturata, & adhuc horum, plures, 
remediis cujufcunque generis in- 
caffarn tentatis, fetis fuccubuere. 
At horum omnes, quantum memini, 
morbi principio fuppetias neglexere. 
Lingua frequenter pellicula flava ob- 
dufta erat,cum fiffuris Ispe nigra, S; 
quandoque albefcente. Urina erat 
frequenter lixivialis, contentis fer 
turata, quandoque rubris, albidis, 
& quandoque nigris, & quandoque 
obfcure fqfcis : 8r horum plurimi 
convulfiyi, velcornatofi fetis fuccu- 
buere. Quandoque erat pellucida; 
quando (ine contentis neo per plures 
dies fedimentum lateritium depo- 
nens ; horum tamen pluribus re- 
miflionibus obfervatis Pcmvianum 
corticem optato fucceflu adhibui, 
quod ergo clariffimus Mortoms de 
(edimento lateritio notat, magis & 
temperie peculiari fenguinis, feor- 
butica forlan bilicia, quam fermen- 
ti febrilis pullulat. Quandoque te- 
nuis, Sc viridelcens, pelliculam O De Moriis Acutu 
leofam gerens; 8c omnes Urinam 
hujufmodi habentes diriflimis iym- 
ptomatibus ftipati erant. Quidam 
Diarrhaeis immanibus cruciati erant, 
& fine torminibus; aliis alvus ftipata 
fuit,fasces frequenter pullulatae,atrae, 
vel ex viridi nigrefcentes, fic forma- 
tae Icilicet, & coloratae per Bilem, 
humores intenfifiime acres figen- 
tem & praecipitantem. A do&iflimo 
fene faeces hujufmodi Mxvrf/Aafe <ar«* 
nominantur, & horum plu- 
res diriflimis fymptomatibus ftipati 
erant. Cui adftipulatur illud Galeni 
prorrheticum, 'XenMhafAfji&von 
vfjuKfcb fMhay$ aruytQaMcb wfW ava~ 
yxltv kokov, id eft, fuppreffae alvi, nec 
nifi pauca quaedam nigra, faecis ca- 
prarum inftar, laxatae idque coaftac 
malum. Sanguis vena edu&us fae- 
piffime pelliculam coriaceam tulit,& 
quandoque floridus erat,& quantum 
oculis fpe&ari po/Tet, propemodum 
fine feri miftura; fero icilicet fan- 
gulnis per particulas Salinas coagu- 
Jativas vifcido fa&o, adeoque k parte 
purpurea fanguinis haud facile fece- 
dente. Pluresiputum exfpuere quan- De Morbis Acutis, 
titate fatis larga craiTum, quando- 
que Flavum, quandoque fangmnc 
commiftum, & aliquando ufque 
adeo foetidum, quod aegre in cubili 
imo in domo patientis fine vomitio- 
ne manerem. Horum alii ad quadra- 
ginta dies durantes,proPhthificis ha- 
biti erant, adeoque febris fufpicione 
haud habita ad plures migrarunt. 
Dentes quandoque viginti quatuor 
horarum fpatio intente nigrefce- 
bant, etiamfi prius fatis erant albi, 
& poft mortem ftigmata purpurea 
circa collum & peCtus habuere, quae 
ni fallor, hoc morbo 
fufficienter fanguinis coagulationem 
evincunt. 
Praeterea quis eft qui immenlam 
molem Phlegmatis Vifcofi hoc mor- 
bo expedoratam notavit, 8c haud 
inde feri fanguinis coagulationem 
facile deducere poteft ? Et quis, 
quaefo, qui varias illius coagulatio- 
nes eum variis Acidis confpexit, & 
illius cum Alkalicis variis varias re- 
folutiones, fymptomata prasdida 
ad trutinam revocans r morbos !De Morbis Acutis. 
hujufmodi haud potius ab his quam 
ab illis deducere conabitur ? Nifi 
forfan ut nomen Authoris habeat, 
fuperbia quadam titillatur ; etiamfi 
paginam utramq; implet rauci tan- 
tum Thefeide Codri. Ab experi- 
mentis autem fequentibus hasc Hy- 
pothelis ulterius illu Arabitur. 
79 
Emittatur fanguis e brachio per- 
fonae fanae, k inter e vena fluendum 
cum eo mifceatur fpiritus c. c. Salis 
Ammoniaci, tin&ura Antimonii Vi- 
gattiy k illius Sal Volatile Oleofum 
Sale Succini impraegnatum, k vafe 
altero per fe recipiatur fanguis; 
mifturis primis manet fanguis 
fluidus k floridus; is autem vafc per 
le exceptus coagulatur k fit floridi 
coloris; is autem cum Sale Voladli 
Oleofo prsedi&o miftus coagulatur 
k ficut morbis inflammatoriis pelli- 
culam coriaceam gerit, propter Sal 
fcilicet Acre Volatile lerum coa- 
gulans, k per calorem fanguinis evo- 
landum enitens ;inftar avium autem 
aucupum, hoc coagulo in illius fu- 
perficiem irretitur. N. B. ni fallor. De Morhis Acutis. 
hoc Phaenomenon morbos inflam- 
matorios in confpe&um ponit, & 
arte medica ufiis efle poteft celeber- 
rimi, eo bene peniitato. Sicut et- 
enim clariffimus Malpighius & Bo* 
rtUus obfervarunt morbo Epidemico 
Bifario, per particulas quafdam fer- 
mentativas nimia quandoque bilis 
fecretio contingit, adeoque quando- 
que particulae Alkalinae maffa fan- 
guinis eliminantur, utcunque tunc 
temporis morbi iftiufmodi ex illis, 
qua talibus, haud pullulant, fed ab 
illis vitiatis corrodentibus quibuf- 
dam particulis, echini forfan adin- 
ftar, armatis. 
Experimenta fupra recitata menfe 
Maij anno 97. cl. Figam adftante 
habita fuere. * 
Secundo, 6 brachio perfonae mor- 
bo inflammatorio laborantis fuman- 
tur 112. fanguinis patinis tribus e- 
|ufdem magnitudinis; vafe primo 
fanguis pelliculam coriaceam geret 
tenuem vel cralfam pro morbi ge- 
nio. In fecundam infunde aquae “De Morbis Acutis. 
81 
A 
Hungaric*, tin&urae $ri, vel fpiri- 
tus alicujus Volatilis Alkalici, 8c 
fanguis in ea contentus manebit 
floridus, nulla pellicula coriacea ob- 
ductus. Vafe tertio fanguis per 
£e acceptus coriaceus erit. Ab his li- 
quido patet,quod ab Alkaiicis,qua ta- 
libus, lentores (anguinis haud pullu- 
lant : imprimis, quia idem (anguis, 
qui aliter coriaceus effet, cum Alka» 
licis tantum fit floridi coloris: fe- 
cundo, quia idem fanguis cum Alkali 
tantum Acido armato lentore obdu- 
citur. Quae iMedicafler itaq; caflren- 
fis circa offam albam eventilat, fime 
mutili tantum conceptus Tantuli 
cujufdam conatu irriti, medicinam 
ampleCtentis; vel forfan cujufdarrs 
curriculo pulverem Olympicum fuf- 
citantis, nil nifi fe pleni* 
Quantum memini, haec erant 
fymptomata praecipue notabilia ; ad 
ultimum itaque propofitum proce- 
dam ; videlicet indicationes cura- 
tivas huc colliniantes. De Morlis Acutis. 
Imprimis, (anguinis inflammatio 
vel coagulatio, (icut magis nobis 
arridet, eft amovenda* 
Secundo, materiae mortificae tran- 
(latio ad Nervos, fi fieri poteft, eft 
praecavenda. 
Tertio, fi ad Nervos transferatur, 
quantum fieri poteft, eft tollenda. 
Quarto, fpiritus animales funt 
fuftentandi. 
Quinto, fomni quantum pulfus 
ferent funt provocandi. 
Indicationi primae in morbi prin- 
cipio, fcilicet primo, Vel fecundo, 
tertio vel quarto die, vulgariter fe- 
qucntia refpondent; fcilicet diaeta 
tenuis, venae feftio, & Epifpaftica 
latis acria & plura; & haec frequen- 
ter indicationi fecundae fufficiunt; 
Utcunq; autem, fi detur anla fufpi- 
candi materiam morbificam ad 
Nervos tranflatam effe, praeter pr*- De Morbis Acutis. 
83 
difta medicamentis Cardiacis, Alexi- 
pharmacis Salibus Volatilibus, & id 
genus aliis, pariter utendum eft : 
qualia funt radix Serpentaria, La- 
pis de Goa, pulvis Cardiacus ma- 
giftralis Marchionis, Sal Volatile 
viperarum, &: cornu cervinum, E- 
le&uarium de Ovo, Cortex Peruvh 
anus, aquas diftiUatse, fcilicet la&is 
Alexiteriae, Ceraforum nigrorum, 
Paeonia Compofitae, Rutae, Theria- 
calis, Epidemica, Decoda Antipefti- 
lentialia, fcilicet ex Petaficide, Ruta, 
in aqua, vel fero laftis, potu 
communi, Deco&um album cum 
radice Scorzonerae k Serpentariae 
virginianae alteratum, 8c alia talis 
profapiae; Crocus Anglkanus mixtu- 
ra (implex, pulvis e Chelis Cancro- 
rum compofitus, Cochinella,Confec. 
Alkermes, & Hyacinth. Si Diar- 
rhaea adeft, oleum Cinnamomi, tin- 
ftura Croci, Cinnamomum Maga- 
ritae Bezoar. Orientalis, & Occiden- 
talis, Antimoniurn Diaphoreticum, 
Theriaca Andromtchi, Diofcordi- 
um Fracajtorii, & id genus alia. Hacc 
etiam indicationi tertiae 8c quar- De Morbis Jkutis. 
tx rcfpondent. Medicamenta indica- 
tioni ultimae refpoodentia ex parago- 
ricis tantum conflant. Quorum for- 
mulae apud Authores haberi 
poffunt. 
Hac exercitatione forfan & qui- 
buldam expectari poteft, ut medi- 
camentorum formulas, & inftantias 
(quarum plures recitarem) adum? 
braffem; at his refpondeo; ex prae- 
miflis quilibet medicina parum ver- 
fatus, nullo negotio libi methodum 
concinnaret; & quantum ego video, 
medicamentorum formulae & hifto- 
rias aegrotorum hoc habent in fe in- 
commodi, quod Empirici quamplu- 
res, (qui fallis vulgi opinionibus no- 
men abftuiere,)per haec medicis (quia 
pro pretio tantum vili Nebulones 
agunt) palmam praeripiunt. Et ae- 
quali certitudine morbis acutis le- 
thum frequenter inferunt, ac Crito 
apud Athenas, publicus ille nocen- 
uffimae faecis mi ni fler. Exercitatio IV. 
Q_U M 
Traftat de <±MorUs Inter- 
mittentibus. 
PErhibetur olim h Germinis, e 
ligno quodam Aquilam quan- 
dam eo ufque concinne fabricatam 
fuiffe, ut illa, Maximiliano impera-* 
tore appropinquante, viventis (pe- 
ciem induit eique fefe obviam dedit. 
Quantum veritatis in fe haec hiftoria 
continet, hoc loco inquirere £ pro- 
pofitoforet; fpecimen autem huic 
haud longe dimmile facile produci 
poteft. Quis etenim eft qui ligni 
iftius Indici, arboris fc. Peruviana, 
vires ftupendas confpexit, & inter 
anhelofas febricitantium turbas,eam 
vitam induere, vel (altem inftaurare T)e Morlis 
haud affirmabit ? Hinc eft, quod 
corticis hujufce ftupendis viribus ex- 
plicandis tot venae benignae inge- 
niorum exercitae fuere, anfamque 
praebuit tam varie circa febres In- 
termittentes difceptandi. Alii mor- 
bi fedem mafla fanguinis pofuere ; 
ut immortalis WiUifius nofter. Alii 
in fucco Pancreatico aufteriore fa- 
&o; ut clariflimus de le Boe Silvius* 
Alii lentoribus fa*Ifls arteriis capil- 
laribus eliminatis circa glandulas 
miliares \ ut doctiffimus Jontftus, A- 
lii veneno quodam fpirituum anima- 
lium vim Elafticam opprimente; ut 
clariflimus Mor tonus, Alii in fucco 
nervofo vitiato ; ut eruditiflimus 
Coldus. Varias hafce fententias di- 
rimere opus numerofius eflet; qua- 
propter noftri inftituti haud erit 
circa eas prolixe argumentari.Miffis 
itaque tot praeliis Philofophicis, pro 
modulo noftro caufam febrium In- 
termittentium omnium aflignabi- 
mus, morbique feden* & modum 
afficiendi. Intermittentibus. 
87 
Imprimis ergo fupponimus febres 
omnes Intermittentes particulis Sa- 
linis elfe ortas, laticem ferofum co- 
agulantibus. Hujufce veritas t fe- 
quentibus elucefcat. Imprimis ab 
aere; fecundo, ab anni tempeftate; 
tertio, ab erroribus fex non natura- 
libus. Regionibus iftis, quibus par- 
ticulis Salinis Atmofphaira confti- 
patur, (udis fcilicet, paludofis & 
fallis,) quotannis febres Intermit- 
tentes Epidemice graflantur; ut in 
Hollandia, India Occidentali, 
Lanca/lrU, Lincolmenfis paludibus j 
& locis in aliis ejufdem profapiar. 
Objici autem forfan jampoteft: 
Gratis eft didum affirmare, aerem 
in hifce locis particulis Salinis flui- 
tare. De hcc autem qui dubitat, 
Phthifiologiam noftram confulat ve- 
lim, ubi rem fat fufe & prolixe tra- 
datam inveniat. 
Secundo, ab anni tempeftate ul- 
terius appareat febres Intermitten- 
tes particulis Salinis effe ortas. Cir- 88 
7)e sJMorhis 
ca Aiquino&ium etenim Vernale* 
& Autumnale, quibus temporibus 
pra ceteris particulis Salinis At~ 
mofphaera luxuriat, hi morbi graf- 
antur. Hifce etenim temporibus 
efflorefcentiaeSalinae uberiores,quam 
aliis temporibus, notari poffint mu- 
ris Calcariis, & diebus in illis fe- 
piffime febres Intermittentes fuas 
Tragoedias agunt. Ab erroribus in 
diaeta hi morbi quoque frequenter 
pullulant. Hinc eft, quod viri lortis 
gregariae prae aliis his morbis cor- 
repti funt: ii fcilicet, qui cibis, fate 
& fumo conditis, vcfcuntur. His ad- 
di poteft;Paroxyfmo febrili finito,u- 
rinam femper intenfe lixiviatem 
confpexi, odorem emittentem fua- 
vem 8c fedimentutn lateritium de- 
ponentem; quod Scorbuto faepi- 
us notavi. Quo cadi ab omnibus 
conceffum eft, particulis Salinis a- 
bundare fanguinem. Ab hoc itaque 
notari debet corticem PeruviAttum 
Scorbuto debellando remedium eue 
haud infimi fubfellii. Cujus efferum 
eximium ifto morbo populari & in- 
digeno haud lemel vidimus. Intermittentibus. 
Ab his liquido patet, febres In- 
termittentes particulis Salinis effe 
oriundas. 
Ad fecundum itaque procedam ; 
nempe ad morbi fedem aillgnan- 
dam. Et hanc b. Topicis iequenti- 
bus evincere conabor. 
Imprimis, ab Hiftoriis quibufdam 
nuperis. Secundo, & veterum pla- 
citis, &” eorum medendi methodo* 
Tertio, e conjeduris noftris. 
Infigniffimus vir Alexander Righy 
de Lato» Armiger, Comitatu Lan- 
tafiri* nuper Vice-comes, cui pro- 
pter fummum erga me candorem 
&■ honorem, quem confanguinitate 
capio, plura debeo, anno 92. in 
febrem Quartanam incidit, qua per 
aliquot menfes cruciatus erat. Hax 
tandem Protei cujufdam formam 
induit, &: cum frigora, & horrores, 
fcenam fuam agerent,in paroxyfmos 
Epilepticos caducos incidit, tempore 
febrilis acceffionis periodico. Me- De oJMbrbis 
thodo autem ex cortice & medica- 
mentis aliis eum ad perfc&am lani- 
tatem reftitui, & huc ulque capillis 
canis vigorem juvenilem oftendit. 
Domina Clegg de JQckhdm, con- 
fors reverendi viri Ruhardi Clegg de 
Kjckham, illius Parochiae Vicarii, 
Comitatu Lancafirienfi, per totam 
hycmem, & partem temporis verna- 
lis febre Quartana laboraflet, quae 
deinde in duplicem Tertianam mu- 
tata fuit: at proh dolor! huic gra- 
vius fucceffit maluln. Jam vice lym- 
ptomatum febrilium morbis iftis 
vulgarium, motus convulfivi de- 
cedere, & ad eum gradum provecti 
erant, ut per horas aliquot fingula 
membra diftorta fuere, & poltea 
tam profunda Aphonia correpta fuit, 
ut fama vulgaris erat eam ultimum 
claufifTe diem. His Paroxyfmis repe- 
titis vicibus cruciata fuit,8c deinde in 
Melancholiam Hypocondriacam in- 
cidit, In fubfidium vocatus, Apoze- 
tnata quasdam Apsritiva praefcripfi, 
& deinde dum Acidularum & me- 
dicamentorum Chalybeatorum,(de- Intermittentibus. 
91 
bitis intervallis medicamentis qui- 
bufdam Catbarticis intercalatis.) 
Ab horum ufu & fontis Sulphurei 
Salini agro Eboractnft, menfis (patio 
evanuit melancholia. Rediere au- 
tem Paroxyfmi febriles, prius per 
medicamenta Cardiaca tantum de- 
bellati. Hinc corticem Peruviamm, 
fuperbibendo hauftum deco£ti ama- 
ri alterantis radice Serpentarise 
Virginianas imprssgnarum, Tumen- 
dum fuali; &■ his debito afiumptis, 
morbus totaliter debellatus erat, Sc 
firma valetudine per totum annum 
fruebatmr. 
Anna Camlell, uxor Thoma 
hell habitantis loco di£to Stakes, op- 
pidum prope Frefton;Comitatu 
csfirU, anno 1695. febre Quartana 
correpta fuit. Ingruebat circa iEqui- 
notium Autumnale, &Paroxyfmis 
regularibus ftatis temporibus eam 
affligebat per menfis fpatium ; 
deinde autem fub alio vultu larvata 
fuit, & fyllcmatc nervofo horren- 
das ejus Tragoedias egit. Hinc die 
quolibet tertio, cum Paroxyfmi fe- De dMorbis 
bfiles ingruerent. Aphonia correp« 
ta fuit; ni quod futilia quaedam fe- 
cum inarticulate murmuralfet. Me- 
moria & fcientia ei totaliter defuere, 
adeo quod tunc temporis nec quof- 
dam adftantium cognovit, nec dic 
fequenti quid tranfa&um erat me- 
minerit. Spafmis quoque diverfis 
partibus cruciata fuit. Hi Par- 
oxyfmi per quatuor vel quinq; men- 
fiiim fpatium eam affligebant: die 
fcilicet quolibet tertio circa eandem 
horam. Anafarca poftea laborabat, 
p, qua & Quartana pariter per Hy- 
drogoga Antifcorbutica, corticem 
Feruviamtm fanitati reftitui, nec 
adhuc recidivam paffa eft. 
Ab Hiftoriis allatis liquido patet, 
caufam febrium Intermittentium 
circa genus nervofum hofpitare. 
Reftat itaque ut ad fecundum 
procedam; videlicet haec ftabilire ex 
veterum lentendis & praxi. Cogni- 
tionem Anatomiae adaequatam ve- 
teribus haud adeptis, inde fuit, 
quod fententiis ambiguis &obfcuris Intermittentibus. 
de morbis quamplurimis locuti funt. 
Utcunque eorum fententiis & praxi 
fimul collatis, fatis obvium e(t in- 
ferre, eos morborum Intermitten- 
tium caufam fpiritu quodam collo- 
cafle, fanguinem & nervorum pe- 
netralia pertranfeunte. Quo autem 
haec clarius appareant, imprimis ab 
Hippocrate, ifto medicorum Cory- 
phaeo, quaedam recapitulari vifum 
eft; & deinde ad quofdam recen- 
tiores defcendam. Velim itaque 
eum confulat aliquis libro de fla- 
tibus , & abunde inveniat, eum 
caufam febrium Intermittentium 
aflignare fpiritibus malis cum fpiri- 
tibus permixtis. Inflandas autem 
duas tantum proferam, quae praeci- 
pue ad rem faciunt. Et primam ab 
hoc Aphorifmo capiam. Ai 6k vutu 
ftvwcti Kcci o [xtTTctTriwlxci SvrQog/. 
In quae verba fic commentatur Du- 
retas : rigorificae omnis caufae fenfio 
primum excitatur in lumbis, inde- 
que per dorfum viam ad caput affe- 
dat, fed ex appulfu Cacochymiae 
tuv ouyywm. Et in alium Aphorif* 
mum haec habet. Ai c% vara De oJMoriis 
Tvf affare cipx<&i, £v<rxohcym In quae ver- 
ba fic idem Audior commentatur: 
nam rigor in dorfb febris denundac 
focum, non ubi fit, fed unde cietur; 
cietur quidem in dorfb, fed eX ap- 
pulfu Cacochymise >hn rm ayy&tuv 
fecundum Hippocratem. Ab his com- 
mentariis, k Aphorifmis, manifeflo 
liquet Cachedicam fanguinis dia- 
thefin nervis affixam febrium Inter- 
mittentium caufam fuifle ad men- 
tem reverendi fenis;Pag.i30 k 131. 
pro pandicuiationibus, feu extenfi- 
one mufculorum (quae funt his mor- 
bis fymptomata fatis vulgaria) hanc 
rationem aflignat. Nervi etenim, k 
Tendones, k Ligamenta, fanguine 
conccntrato, incalefada laxantur, 
k deducuntur, k k flatibus exitum 
quaerentibus veluti diftrahuntur. 
Hollerius libro fecundo de mor- 
bis bxc habet, pag. 23. Solenne fuit 
veteribus Medicis, obfervatum quo- 
que recenrioribus, ut fupra 
dida remedia, qu& ante Paroxyk 
mum praefcripta funt, (pinam, (ca- 
pulas, brachia quoque inungebant» Intermittentibus. 
imminente febre. Cui rei conveni- 
unt Chamomelinum de Cucumere 
agrefti Oleum, in quo Rofmarinus 
coxerit, & ea quae in Paralyfidida 
funt* Sic enim praeciditur caufa Pa- 
ralyfeos, quae aliquando Quartana- 
riis accidit ob cralfos humores ner- 
vis impaftos; deinde rigor antever- 
titur. 
In Clufio verfione Chriftophen 
inveniri polluit. 
In diuturnis febribus (fpina in- 
unda eo calente Balfamo, fcilicet ex 
nova HifpAnU) hora dimidia ante 
Paroxyfmum, & illico quinque aut 
fex guttis illius in vino fumptis 
modo praedido, horrores dilcutiun- 
tur, fi ter aut quater id remedium 
repetatur. 
Vallepus de morbis Epidemicis fe- 
£fcione fexta, pag. 219. hxc ulteri- 
us addit : ad hasc omnia illiniri 
poteft & ad alia hujulmodi Nitrum 
Aigypt/acum, cum Coriandro, & Cu- 
mino, & Oleo, ori Uteri ad fteriles, 
ad febres circuitu redeuntes, lumbis. De dMorhis 
Sc toti fpinae, quia, ut in Aphorifmo 
dicitur, & in hoc ipfo libro, inde 
incipiunt rigores. E quibus omnibus 
abunde patet, Veterum fententias 
fuiffe, febres omnes Intermittentes 
& materia quadam fermentativa & 
fanguine nervis impa&a pullulare. 
Propter autem eorum Anatomiae in- 
fcitiam modum afficiendi haud ex- 
plicarent,ufq; adeo ad amuffim, ficut 
hodiernis diebus quae jam fuam ac- 
men attigit. At id mea haud refert : 
mihi fumcit demonftrare, hanc Ve* 
terum fuiffe lentendam. 
Etiamfi ergo clariffimus Mortonu* 
pag, 72. exercitatione prima febris 
intermittentis Veteres redarguit, 
his verbis: Argumentis qua in hypo- 
thefi nojfra generali attulimus penfita- 
tis, nemo opinor in receptaculis, •vifce* 
ribus, aut recejjibus ad mentem Vete~ 
rum collocabit, verum in gremio fpirim 
tuum delitefcere concedet. Etiamfi, in- 
quam, haec & clariffimo viro objici- 
untur, ab inftantiis tamen illatis 
ultra dubium manet, hanc Veterum 
fuiffe fententiam. Intermittentibus, 
Ad ultimum itaque procedam, 
viz. Hypothefin noiiram circa fe- 
bres Intermittentes plane di- 
lucide, quantum in nobis eft, pro- 
ponere. 
Sup Hypothefis noflra circa 
febre s Intermittent espro- 
ponitur. 
C A F. II. 
Dlfcurfu priori probavimus e 
particulis Salinis febres In- 
termittentes pullulare, &■ partiarias 
ejufmodi latice ferofb fanguinis effe 
coagulati vas. Quapropter ultimo 
loco relfat, ut enucleemus modum 
quo diras Tuas Tragoedias agit, mor- 
uique fedem aflignemus. 
Supponimus itaque per particu- 
las *SaIinas rrsaffa fanguinis hofpi- 
tantes, varias coagulationes iieri? 
lymphamque in genere effe folito 
vifcidiorem \ coriaceam fcilicet3qua- 
hm fanguinis fuperficie innatantem 98 
T)e tMorhis 
his morbis haud femel notavi. Jara- 
que rebus fic flantibus, vafa lym- 
phatica fero leparando propter il- 
lius vifciditatem inepta fiunt. Hinc 
rarius ad malTam fanguinis aman- 
datur, viafque patentiores petens, 
quantum conjicimus, per glandulas 
conglomeratas, lymphae hujufraodi 
fecernendas k natura deftinatas, 
e maffa fanguinis eliminatur; per 
cas feilicet glandulas Areolis ventri- 
culi & inteftinorum litas. Hinc per 
repetitos fanguinis circuitus, lento- 
res Salli intra ventriculum k in- 
teftina malfa fanguinis ablegantur, 
per quos principio leves tantum 
corrugationes ineunt ventriculus & 
inteflina, k inde quidem incipiunt 
horrores. Tandem autem particulae 
Salinae, muco vilcofo ablaqueatas, 
fui juris fa£bs funt. Et hinc in Or- 
gafmos enormes fpiritus animales 
concitant, k totum corpus tremore 
quodam convellitur, acipfe quidfem 
Caefar arietatus effet: particulis fei- 
licet Salinis nervorum extremitates 
& tunicas Nerveas vellicantibus in 
conletifum senus Nervofum tra- Intermittentibus. 
99 
hunt; primo fcilicet Par Vagum,dc* 
inde medullam Oblongatam, de- 
inde reliquafque Nervorum rami- 
ficationes, adeoque Oeconomia ani- 
malis k capite ad calcem pertur- 
batur. Tandem autem particulis 
Salinis Bili occurrentibus, ficut duo 
pugiles contendunt, &■ ab hoc motu 
inter eos concitato veniunt calores, 
inquietudines & dolores ulcerofi : 
tandem autem materia Salina fub- 
ada, & praecipitata, eam per 
motum Periftalticum inteftina ad 
viam ladeam, adeoque ad malTam 
fanguinis, proledant: hac autem 
cum fanguine haud mifcente, va- 
rios ibi tumultus excitat, tam fyfte- 
mate Nervofo, quam habitu cor- 
poris, donec tandem per Diaphore- 
fin partim frequenter amandatur, 
(& hinc quibumam Odore fudorcs 
perfede acefcentes notavi,) & par- 
tim per uripam. Et hinc efl:, quod 
in his morbis urina frequenter efl: 
intenfe lixivialis, fedimentum late- 
ritium deponens propter particulas 
Sulphureas Bilis nimis exaltatas,cutn 
particulis Salinis maritatas. 100 
De Merhts 
Contra hanc Hypothefin argu- 
menta plura haud levis momenti 
produci poliunt: ea autem quae ad 
rem faciunt tantum recenfebimus. 
Imprimis, fi morbi Tedes cflet 
tantum in ventriculo, vel inteftinis, 
vel utrifque, parum probabile vi- 
detur, quod totum corpus in inflan- 
ti concuteretur ; quod frequenter 
in hoc morbo contingit. 
Secundo, fyflemate nervofo in 
Paroxy finis febrilibus fymptomata 
quandoque feoftendunt; motibus 
videlicet Convulfivis, Epilepticis, 
Apople£Hcis, & id genus aliis. 
Tertio, unde veniunt Lumbagi- 
nes iftae dolorofis, Pandiculationes, 
<8c Ofcitationes pene continuae, fi 
materia morbifica ventriculo & ifl- 
teftinis tantum incarceretur ? 
Quarto, fi morbis Intermittenti- 
bus ferum (anguinis fit minus vi£ 
eidum, unde eit quod in bis morbis Intermittentibus, 
101 
fy dor ibus, tam profufis pene dixit 
iem, liquatur corpus ? 
Quinto, fi a lentoribus Salfis fe- 
bres Intermittentes pullulant, unde 
eft quod k Salfis & Acidis aiTump- 
tis haud femper horrores & tremo- 
res immediate contingunt ? 
Ad hasc ordine refpondebimus. 
Imprimis, etiamfi materia raor- 
bifica ventriculo & inteftinis tan- 
tum hofpitatur, tamen membranas 
Nerveas irritando in confenfum 
fyftema Nervofum trahat, adeoque 
corpus univerfum a contra&ura ibi 
incepta affici quandoque poteffi 
Hujufce veritas ab inftantiis Iftis 
a Wepfero citatis liquido patet: iis 
(c. de cicutae Aquaticas veneno; ubi 
refert foeminam hancedifle, & hora 
dimidia motibus convulfivis corripi, 
Emprofthotono, Opiftbotono,& Te- 
tano univerfaU: quo tempore Hippo- 
ni haud potefi, eam vel maffam fan- 
guinis attigite, vel Nervorum pe- De Morhis 
netralia intrafle. Poftea etenim & 
Theriaca & Aceto aftumptis, ra- 
dicibus per vomitum integris eje&is, 
eeffavit Epilepfia, &. (annatem re- 
cuperavit. 
Experimenta his fimilia canibus 
& lupis refert; & experimenta alia 
hujufmodi felibus, canibus, 8c ca- 
tellis eodem authore (a fe, Hardero, 
& Hururo centata,) haberi poffiint: 
quorum alii horrore, tremore u- 
niverfali, & fpafmis correpti erant 
intra horae o&antem e cocculis & 
nuce vomica affumptis. His evifce- 
rationi fubjeclis pulveres coccula- 
rum ventriculo tantum reperti 
erant, (nihil etenim coccularum 
inteftinis occurrit motus convul- 
llvos excitantium,) & non egrefti 
Ventriculi terminos, (blummodo 
ejus interiora affligendo in confen- 
fum rapuerunt ramulos paris vagi 
medii ventris vifceribus infervien- 
tes ; unde ftatim poft venena 
fumpta concitatiffime cum lingua 
exerta & anxietate refpirare coatfi 
erant. Paulo poft in confenfum Intermittentibus. 
103 
rapta fuit medulla oblongata; unde 
vehementiffimae convulfiones, qui- 
bus etiam totum corpus a ftatione 
fua ultra duos pedes ja&abatur, e- 
veniebant, quas etiam per momen- 
ta invaluerunt. E quibus omnibus 
ultra dubium manet, corpus uni- 
verfali tremore motibufque con- 
vulfivis affici poffe, etiamfi materia 
morbifica ventriculo & inteftinis 
tantum nidularer. 
Praeterea, quis non novit Epilepfi- 
am Hyftericam ab uteri membra- 
nis oriri, & motus convulQvos, uni- 
verfales horrores, rigores, &: fre- 
quentes pandiculationes in Cholera 
morbo, cujus morbi fedes proculdu- 
bio inteftinis tantum eft habenda ? 
His adjici poffunt: Convulfiones 
univerfales, quandoque & punftura 
nervi, & quandoque ex Hernioto- 
mia contingunt. Quibus penitus 
perpenfis, in proclivi eft hariolari, 
quomodo horrores tremeres uni- 
verfales in inflanti contingunt fe- 
bribus Intermittentibus , etiamfi 104 
De oJMorhis 
jnateria morbifica primario ventri- 
culum &• inteftina afficit. A majore 
etenim ad minus, ficut nos aufpica- 
mur, arguere fas efh Quapropter 
ignofcant mihi viri ifti, ii qui alii 
eruditiffimi, quod Hypothefi Ner- 
vinae circa febres Intermittentes 
haud affentiri poffura propter ra- 
tiones fequentes. 
Imprimis etenim mihi parum 
probabile videtur, quod lentores 
Salii , febrium Intermittentium 
caufae,. cerebri fubftantiam, prin- 
cipia Nervorum, Nervorum tu- 
bulos, & meipbranas Nerveas in- 
trarent, ut Paroxyfmos febriles in- 
ducant,nifi Paroxyfmos febriles prae- 
cederent vel vertigines, motus con- 
vulfivi, ftupores, vel fymptomata 
his fimilia, quae his morbis raro 
contingunt. 
Secunda, cum orificia Nervo- 
rum tam exilia audiant, quod oculis 
Microfcopiis armatis haud diftin- 
gui poffunt, nec ligatura ar&iffime 
conftrida unquam jfupra eam in- Intermittentibus. 
tumefcunr, nullo modo aflequi pof- 
fum, quomodo humores Salfi hos in- 
trarent, genufque nervofum per- 
tranfirent, ut morbos Intermitten- 
tes pullulare faciant. Si hifce quid 
a Sacris immifcere mihi liceat, seque 
facile fonat, ac Elephantem fora- 
men acus pertranfire. 
Objectionibus fecundis k tertiis, 
contra hanc Hypothefin allatis, prae- 
diCta fufficerent ; quapropter ad 
quartam procedam. 
Dicimus ergo, fpiritibus anima- 
libus lympha vifcofa irretitis, pa- 
bulo debito privatur fyftema Ner- 
vorum. Hinc pallefdt vultus, de- 
jiciuntur vires, profternitur appeti- 
tus, glandulis fubcutaneis vi Ela- 
ftica fpirituum orbatis, qua fe con- 
fringant, jam flaccelcunc, &• ofculis 
patentioribus hiant; adeoque con- 
tinuo eliminatur latex ferofus, & fic 
fudoribus continuis cruciatur asger. 
Quando etenim affirmamus ferum 
fanguinis effe nimis vifeidum, haud 
inteiligimus univerfalsm coagula- 106 
De zJMorhs 
tionem, quin lentores varios mafla 
fanguinis nidulantes, pro genio h 
quantitate particularum Salinarum 
diverfos; adeoq; febres diverfis fta- 
diis introducant per fanguinis cir- 
cuitus. Quibus conceflis, fatis cft 
obvium concipere, unde fudores col- 
liquativi pullulant. 
Ad quintam dicimus. Forfan per 
mucum iftum ventriculum & in- 
teftina oblinentem, ab Acidis &SaI- 
fis immediate ingeftis pro tempore 
muniri poflunt, 8c fic horrores haud 
inducant: vel potius per varias al- 
terationes, quas particulae Salinae 
mafla fanguinis fubeunt, eo ufque 
funt Volatilifat32,quod effe&us longe 
diverfos producant h folutionibus 
Salium Muriaticorum & Acidorum 
crudorum. Cujus aflertionis veritas 
k crudis fuccis & fermentatis a- 
bunde patet. 
Hoc fundamento pofito, facile 
jam folvi poteft, quomodo unica 
tantum dofis corticis PeruvUni ante 
Faroxyfmum dimidia hora fumpta. Intermittentibus. 
107 
eum frequenter antevertit. Secun- 
do, quomodo per Catharfes, utut le- 
niffimas, repullulat morbus ex CIy£ 
mate; fcilicet fblum ex Ia£le. Ter- 
tio, quomodo revirefcit intra luna 
circuitum, cortice repetitis vicibus 
haud iterato. Quarto, quomodo 
morbi Proteiformes Intermittentes 
funt explicandi; fcilicet Pleuritides, 
Apoplexiae, Rheumatifmi, Colicae, 
& reliqua morborum inflammato- 
riorum farrago. 
Haec in ordine fic explicamus. 
Cortex exigua quantitate dimidia 
tantum hora ante Paroxyfmum 
fumptus, hoc modo fuam fyntimo- 
riam adfert. Supponimus per ven- 
triculi & inteftinorum calorem in- 
natum, per fuccos ibi hofpitantes, 
momento propemodum tin&uram 
« cortice prolici: haud fecus fqrfan 
quam gallis Acidulis naturalibus, 
quas cum galla pulverifata ni&u 
propemodum oculi purpurafcentes 
conlpiceres, & deinde praecipitatio- 
nem egregiam. Modo parili fuppo- 
nimus, corticis particulas Salinae De vJMorbis 
lymphae vitiatae tin&uram imperti- 
unt , & particulas fbrfan aurteras 
praecipitant: & hoc modo materia 
morbifica alterata, per confequens 
tunica Nervea ventriculi & intefti- 
norum per fpicula particularum Sa- 
linarum haud corrugatur nec con- 
tra&uras init, adeoque frequenter 
antevertitur Paroxyfmus ab unica 
tantum dofi corticis Peruviani ; 
quod tanto temporis (patio, (pofito, 
quod materia morbifica intra ner- 
vos hofpitetur, & quod corticis par- 
ticulae fecundum Hypothefin Nervi- 
nam genus nervofum pertranfeant; 
perpenfis etiam exilitate tubulorum 
nervorum, quos oculis Microfcopiis 
armatis nunquam adhuc confpicere 
hominis poteftate fuit, & craffitie 
particularum corticis,) nulla ratione 
fupponi pollet, ab unica tantum 
dofi corticis Paroxyfmum anteverti: 
quod tamen cuilibet arte 
verfato fatis eft notum, (latebris 
fcilicet tam obfcuris, <k imperviis.) 
Quod etenim quidam urgent , k 
punftura nervi lympha quandoque 
iiillatj hoc, inquam? haud probat Intermittentibus. 
lympham nervos pertranfire. Hoc 
autem tantum indicat, lympham ex 
arteriis capillaribus tunicis externis 
nervorum litis emanantem, vel 
vas quoddam lymphaticum dilace- 
ratum ; & haud lympham, fi ita Io* 
qui liceat, e parte nervofa nervi 
profluentem. 
109 
Contra has a(Tertiones argumen- 
tum adhuc haud levis momenti fol- 
vendum reflat: videlicet, fi ita fe 
res habeat, quod h lentoribus Sali- 
nis ventriculo & inteftinis, mafla 
fanguinis ablegatis, febres Intermit- 
tentes pullulant, qui (quasfo) ergo 
fiat, quod hora qualibet, cum mafla 
fanguinis toties lbum circulum ab- 
folvit, &■ glandula quaelibet illius 
officio fungitur, Paroxyfmi febriles 
haud redeunt, fed flatis folummodo 
temporibus,8r ab iis vel quotidianae, 
tertianae, vel quartanae nuncupan- 
tur ? 
Ad hoc refpondemus. Verum 
quidem eft circuitum fanguinis mo- 
do allegato perfici, & emun&oria De (^Morbis 
lingula proprias fuas fecretiones mo- 
liri. His morbis autem (apponimus 
lympham in varia coagula muta- 
tam, propter quorum craffitiem vafa 
lymphatica ingredi frullra molitur, 
& hoc quidem variis humani corpo- 
ris partibus quibus vafa lymphatica 
luxuriant; iis autem introitu dene- 
gato, vias patentiores petunt, glan- 
dulas (cilicet conglomeratas, & ad 
has forfan femel tantum fpatio vi- 
ginti quatuor horarum accedunt, ci- 
tius vel diutius pro eorum genio. Et 
hinc fit, ni fallor, quod glandulae 
conglomeratae mucum vifcofum (la- 
tu naturali fecernunt tam parca 
quantitate, cum eodem tempore 
vafa lymphatica rivulis plenis officia 
peragunt,naturae fubfidio defignata. 
Forfan autem dum varios fanguinis 
circuitus materia febrilis tranfit, 
membranis mufculorum varias con- 
trafturas caufat. Hinc fiunt fym- 
ptomata antefignana, 
nes fcilicet, ofcitationes &: lumba* 
gines dolorofe. Tandem autem 
quantitate fufficienti & acrimoniam 
fatis infignem na£t&per glandulas Intermittentibus. 
conglomeratas fecreta, tunc quidem 
fymptomatum feralium Ilias,8c inde 
quidem lachrymae. 
Mirabile quidem cft di£tu, quot 
diros tumultus particulae propriis 
emun&oriis orbatse mafla fanguinis 
concitarent. Certiflimum eft par- 
ticulas biliofas circuitu fanguinis 
quolibet continuo fecerni, tamen 
cum his feparandis glandulae prae- 
diatae ineptae fiunt, propter obftru- 
Hiones Icilicet quafdam, tunc maffae 
fanguineae regurgitant, ibi varias 
circulationes perficiunt, priufquani 
ab ea fequeftrantur: earum fcilicet 
figuris foraminulis cribratoriis haud 
adaptatis, huc & illuc propelluntur, 
priufquam eorum du£tus ingrediun- 
tur, & tandem qua data porta ruunt. 
Hinc quibufdam novi eas motus 
convulfivos periodicos concitafle fe- 
mel tantum fpatiq viginti quatuor 
horarum; iis Icilicet ad cerebrum 
tranfmiflis: & hujufce veritas ab 
inftantia fcquenti plenius illultra- 
bitur. De zJMorbis 
Menfe Januarii Anno 1696. in* 
flgniflimus vir Rohertus Hesketh de 
Rufferth Armiger, itlero nigro cor- 
reptus erat, quo morbo glandulae 
Malfighian* per totam hepatis fub- 
flantiam obftruuntur. Hoc cafu par- 
ticulis biliofis hepate haud fecretis, 
urina nigrefcens erat, propter par- 
ticulas biliofas eam intenlidimo gra- 
du faturantes. Hae particulae tan- 
dem cerebri fubftantiam ingredae 
funt. Hinc Phrenitide correptus 
erat, & circa eandem noCtis horam 
in motus Epilepticos incidit, per 
tres noQes continuas. Ab hac in- 
flantia liquido patet, cum particu- 
la: fecernendae propriis emunctoriis 
orbatae funt , varias circulationes 
quandoque abfolvunt priufquam 
malTa fanguinis eliminantur. Parili 
modo fupponimus, fero yifeofo fa- 
£lo per materiam morbilicam, va- 
ria percurrit ftadia, priufquam fui 
juris fadum eft: tandem autem Per 
hiatus patentiores, glandularum fc. 
conglomeratarum, fecreto yifeofo 
coagulo acri, ventriculi & intedi- Intermittentibus. 
113 
narum nervos convellente, Par- 
oxyfmi febriles inducuntur. , 
Quod itaque urgent alii; fi mate- 
ria morbifica rnafla fanguinis hofpi- 
taretur, Paroxyfmo finito, per Dia- 
phorefin morbus judicaretur •, falfum 
eft. His etenim morbis fuppOnimus 
maflam fanguinis temperiem Sali- 
nam acquifivrlfe,adeoque indies coa- 
gula generantur, quas fecundum eo- 
rum genium Citius yel diutius eli- 
minantur. Mirabile fuit diftU, qua- 
les Idaeas particulae biiiofae extrava- 
fatas inflantia praediata efformarenr. 
Cafu etenim prolato inligniflimus 
Vir tempore meridiano faspe mihi 
retulit, quod Varia vidit animalia 
circa fe circumvolitantia, homines 
ambulantes, Vaflas urbes, iifque va- 
ftos populorum concurfus, arbores 
ctefcentes, &■ praeter hasc niulta alia. 
Poft fe reliquit illuflriflimam Domi- 
nam filiam Spencer de Jljh~ 
ton, filii natu minoris illuflriffimi 
Domini Comitis de SunderUnd, & 
filiam tantum unicam,nobili Sc anti-1 
quo ftemmate oriundam,5 fortuna Sr 
opima fluentem. De s 
Dato priori,, fupponimus indies 
tlnfturam e 'cortice prolici modo' 
fupra di£?6,‘ adeoque febriles Par- 
dpqec tandem 
abiumjxis corticis viribus, rurfus 
materia , morbi fica reyireTcit, rede- 
un tque jPa fpx y fmi, • %Et ab jji is facile 
explicarf potefl: febris revirefcentia , 
e Catharticis aflumptis;fffublata et- 
enim caula tollitur effeOms. Quod., 
morbi; huiufmodi quandoque lunt. 
Protei formes 4 perpenfis prioribus, 
facile ipaotefcat: iis itaque hic im-, 
morari'holp. .-Tantuqi.addam, mor-; 
bi Intermittentes, ique ac alii in-, 
flammatoru tVulgariter didli, quam 
tum fcio, fub eadem claife veniunt, 
& gradu tantum differunt,, partibui- 
que, quibus, materia morbifica im- 
pingitur, difterminari debent. fnr> 
ijfex his facile eluce icat', quomodo, 
cortex his morbis abigendis tantum; 
fibi conciliavit emcomrum/rere qui- 
dem perennius. ,gma ; 
Ut omnia autem unico verbo pei- - 
ftringam, depique fei> hiteVmii tentibus. 
mentum iftud naturale, quod ab 
Alkali Volatili fucco Oleofo, cum 
Acido acuato integrari debet, his 
morbis k fua crah naturali muta- 
tur, h in temperiem Salinam con- 
vertitur ; & hinc morborum Ilias, 
hinc inde lachrymss. 
Fermentum hufufmodi An. 1684. 
Augufi. 20. Academia’celeberrima 
Oxonienfi paravimus, tunc temporis 
aotis Fhilofbphicis editum. Hodi- 
ernis autem diebus, fiib alio larva- 
tur vultu: at quo* fato nefcio, h 
conje&ura rationalis audit ;■ forfan 
autem nofcitur ex focio, qui non 
cognofcitur ex fe. • 
FINI S. Exercitatio V. 
clu sL 
TraElat de Hydrope 
HYdrops, k Gracis di£tus, 
inter eos in tres fpecies divi- 
ditur : Tympanitem fcilicet, 
Afcitem, & Anafarcam. Tympa- 
nites & fonitu denominatur: Afcites 
& figura uteri vel ampulla:: & Ana- 
farca ab habitu mufculari. De his 
fententiae, tam veterum quam re- 
centiorum, funt tot propemodum 
quot funt authores; adeo quod lites 
varias de diverfis Hydropum fpecie- 
bus componere, asque mihi facile 
fonat ac motos quidem componere 
fluftus. His itaque diutius immo- 
rari a fc.opo e flet. ‘De Hydrope. 
-Gicj • 1 rn03qrti /1 csonv :< 
Quapropter praecipuas tantum 
quafdam Hypothefes eventilabo, &: 
deinde conje&uras noftras in me- 
dium proferam» 
Secundum Veteres, Hydropes vel 
flatu proveniunt, ficut Tympa- 
nites : vel ab Hepatis debilitate ; 
propter defe&um fcilicet fahguifica- 
tionis; ficut Afcites & Anafarca. 
Secundum celeberrimum Willi- 
fwm, Tympanitem & motu quodam 
convulfivo Tetanus di&o, ventriculi 
fibris nerveis explodente, caufari au- 
guratur. Quam parum aurem pro- 
babile ibnat, quod motus aliquis 
convulfivus per tot annos, uno & 
eodem membro adeo ten- 
fus, perduraret, (omnis fit Autbori 
honos,) quantum ego capiam, nulla 
veritatis fpecic affirmari poteft. 
Tympaniticos quofdanr novi per 
annos aliquot edulia fingula bene 
coquentes, a fiti immunes & fu- 
doribus, nullis torminibus cruciatos, 
urinam laudabilem •& copiofam De Hydrope, 
excernentes, qux fymptomata pro- 
culdubio nullo modo evenire poffint, 
(1 motu quodam convulfivo ventri- 
culus edet continuo inflamus. Reli- 
quas Hydropum fpedes ab afiimila- 
tionis defe£lu provenire ftaruit ; 
mada fci licet fanguinis vapida & 
acefqerite, adeoque inepta chylo ih 
illius naturam convertendo. :Qualis 
autem haec fit dyfcrafia ficco pede 
praeterit, quam proprio loco enucle- 
are aggrediar. 
Quae clarifiimus Sydenhamius de his 
morbis fcripfit, haud multo magis 
quam praxin refpiciunt; ad quem 
itaque le&orem ablego. 
A glandulis conglobatis, ichir- 
rofis, 8c tumefacis, vafa lympha- 
tica difrumpentibus, fecundum cla- 
riflimum Mortonum hi morbi pul- 
lulant. Circa hos autem qualis fit 
illius infra recitandis 
abunde patebit. 
CI. Liflerus, Exercitatione ifta de 
Hydrope fcripta, hos morbos & pri- De Hydrope;: 
mp concodtionis defedtui ven- 
triculo inflammato dcilicet-'Sc ;cau- 
terifato, femper induci aydadler fla- 
tuit. Quantum:autem in ilis, flcut 
pluribus aliis, errat, brevibus ape- 
riam. ; C ,r l 
Rurfus etenim affirmamus;. plii- 
res Hydropicos novimus, ■ pervaria 
morbi ftadia.., edulia Ungula bene 
Coquentes, urinam eopbfam & lau-*- 
(labilem excernentes; quos 
infra recitabimus. Quibus plene 
peri litatis, ft ventriculus effct ufque 
ad: caucerii i gradum inflammatus, 
fymptomata praedidda. fimimo in- 
genii acumine, nunquam explicari 
poflept. 
His plene & fufe propofitis, jam 
reftat (tot CI. venia) conjecturas 
uoitras proponere, quibus nullo 
modo dogma tipe & tenaci teradhac- 
remus, eas a,Mtero orbis liturarii ju- 
dicio totus relinquam. . 
In duas itaque tantum*.fpecies’ 
nos Hydrppgs* dividimur Biiofum *De Hy drope: 
fcilicet &. Lymphaticum. Bilofufti 
iftum appellamus, a Bile cralfa pro- 
venientem v Hepatis: glandulas 8r 
poros Rilamos infarcientem , Bilis 
iecretionem obftruentem; qua vafis 
lymphaticis aggefta, propter illius 
craflitiem, tam Hepate, quam Re- 
nibus, • &i caeteris corporis partibus 
frequenter /difrumpunrur, adcoque 
tam A lates quam Anafarca fre- 
quenter inducuntur.: Lymphaticum 
illum appellamus, k -lympha vifcidi; 
vafa lymphatica didendente &dlf- 
rumpeotesprovenientemq cujus ML 
tiologrann!: infra explicabimus. -'Se- 
cundormiaiitem ordinem noftrirtrt 
imprimis.de .priore di Iferam. 
Bilis cralfa Hydrope inducendo 
hoc moddluum confert fymbolum. 
Bilis idoiencem CV. SyhjU, ii 
mice tra&etur, condat ex fale lixi- 
viali, volatili, oleofo, quod ad acidi 
cuiufvkaffufioneQi faciie effervdfcit» 
<k pro acidi genio vart'a£ fnbic 
tationes. Supponimus ergo, particu- 
lis, Biliofis cnafi per 
partloilals Salinasi, t&kte?» muria-fi- De Hydrope. 
cas, vel aufteras, quandoque pri- 
mis viis, aliquando malTa (anguinis 
mutatis, in materiam quandam fae- 
culentam tranfire ; forfan Tartaro 
Vitriolato haud abfimilem,qua glan- 
dulis Hepaticis impletis, Bilis ulteri- 
us fecretio obftruitur.Hinc moles in 
infignes augefcunt,& qua data porta 
in vafa lymphatica irruunt, &: ea 
pariter propter earum craflitiem dif- 
rumpunt & diftendunt. Hinc mem- 
bra, quibus haec materia faeculenta 
deponitur, molem in infignem in- 
tumefcunt, & quandoque fblutio- 
nem continui patiuntur, e quibus 
rivulis plenis liquor Gitrinus flillat, 
(indicio manifefto ea particulis 
Biliofis efle faturata,) guftu quan- 
doque amaro pungente praeditus. 
At hujufce veritatem Hiftoriis infra 
producendis autopfia evincam. Hac 
materia faeculenta renibus pariter 
obftru£tis, hinc urina fit parca 
exigua,coloris cervifiae Brunfwiccnfis, 
(edimentis quandoque flavis, faepius 
autem nigris vel rubris, faturatur \ 
Jingua flavelcens & arida, & fiti$ 
propemodum continua, per totum De Hydrope\ 
corpus dolores ulcerofi & laffitudo 
fpontanea, h pene dixtfrpm, hoc 
“ftatu deplorabili, inftar Amphibii 
cujufdam animalis, inter aquas aura 
homo vitali veickur, propter li- 
berae infpirationis defectum eadem 
difficultate fpirandi laborat.. 
Speciem fecundam Hydropum 
Lymphaticam appellamus,& lympha 
vifdda prdvenientem.quae hoc modo 
inducitur. Phthifiobgia noftra Lan- 
tijlrienft fat fuperque tfemonftra- 
vimus* e particulis Salinis: pro cae- 
cum indole varias coagulationes 
vifcofas ■' mada m fanguinis < facile 
fubire* Parili modo fupponimus, dii. 
verfis iCbrporfis humani partibus; 
quibus 'ifiae particulae’ Salina; midulan- 
tur, haud citius lymphse occurrunt, 
quin 'ab eis ftatim;. fit gelatinofiq 
vel inftar albuminis ovorum 
pellucida .8t vifcofariqiiae propter ii* 
Jius craQirium, ficuc. cafupriori, vafa 
lymphatica intumeleit,; 8r difrhrh- 
pit. Summopere e& notat u dignum, 
in Hydrope hujafmodi fitis eft nulla* 
urina-laudabilis 8c copiola, appetitus De Hydrope: 
potius caninus quam dejedus, Sc 
dolore nullo nili aquarum mole la- 
borat aeger. Haec Hydropis fpedes 
faepius toeminis quam hominibus 
contingit; & etiamfi pro Tympa- 
nite habitus huc ufque fuit, revera 
eft Hydrops Peritonaei : k cujus 
membranae lymphaticis difruptis &■ 
turaefa&is glandulis. Tympanicis 
caufa (it deducenda,& haud aliunde; 
ficut inftantiis fequentibus ulterius 
patebit. 
Argumenta plura huc fpe£tantia, 
apud Nackj Ettmulierum, & Jumker 
haberi poliunt. 
A praemiffis facile deduci poteft* 
unde Afcitis & Anafarcae cautae pul- 
1 ulant. Quapropter iftorum morbo- 
rum Aitipiogiis enucleandis diutius 
immorari effet tantum recapitulari, 
& cramben bis co6tam redoleret. 
Miflis itaq; ambagibus, ad umbili- 
cum ducam Hiftorias: fc. Hypothe- 
fes noftras illuftrantes recitabo, & 
deinde methodum medendi propo- 
nam. 2)£ Hydrope. 
JJfohtnnti Leeds Med. Bacc. bo- 
nis avibus, pariter & magno inge- 
nii acumine, hoc oppido artem A- 
foliirieam fa8:itans,anno elapfo i&ero 
nigro correptus erat, deinde incidit 
in Afcitem & Anafarcam, & poft 
varias methodos tentatas, profunde 
Ungulis oppidanis lugentibus, fupre- 
mum claufit diem. Per totum morbi 
decurfam bene coquebat, (iti im- 
munis erat, quod miratus fui, u- 
rina fuit exigua, coloris 
Brunfmcwjts, fedimentis nigris fe- 
turata, mufculi emaciati erant, vul- 
tus Hippocraticus, & ultimo morbi 
ftadio tufli gravi laborabat. Poft 
mortem exarato cadavere triginta 
fex libras aquas Citrinas amaricantis 
effluebant, mecum adftante 
th/trdo Johnfon Pharmacopola, aliif- 
que oppidanis: omentum fuit exi- 
guum vel propemodum nullum,ven- 
triculus paulifper contra ftus, &■ nul- 
lo modo inflammatus, Lien coloris 
naturalis erat, &■ nullo modo tunae- 
fe&us nec induratus, glandulae 
conglobatae naturalis magnitudinis De Hydrope. 
erant, nec fchirrofae nec tumefa£bo, 
Sc vafa la&ea, quantum obferva- 
rem, nullo modo alterata. Hepate 
denudato, per totam illius fubftan- 
tiam induruit, eodemque dilfefto, 
glandulas a Milf ighio deteHas, ad 
grandinis magnitudinem numeris 
infinitis turgentes, Bile crafla fae- 
culenta plenas indigitavimus qui- 
bus omnibus abunde patet,quod Hy- 
drops hujufmodi Bilofuserat, & nec 
a ventriculo, ncc glandulis conglo- 
batis induratis, ortum illius traxit; 
quin a Bile faeculenta glandulas 
Mdlpighianas Hepatis, & vafa lym- 
phatica oppilante. Quomodo Bilis 
hanc craflitiem acquifivit fupra ex- 
plicavimus. In hoc itaque cafu 
num de Tabula. 
Jofephtts Scott hoc in oppido Aro- 
matarius, hoc anno fimili morbo 
labonabac. Oculi cutifque univerfa 
flavefcebat, urina intenfe lixivia- 
Hs erat, fedimentum quandoque ru- 
brum, quandoque atrefcens depo- 
nens, & odorem foetidum emittens, 
appetitus dcie&us, k indies vires De Hydrope. 
labefa&atse fuerunt.Cathartica ape** 
ritiva praefcripfi, Hepatica, Chaly- 
beata, & Salia Volatilia, Tin&uras, 
Elixiria, quandoque decodis, quan- 
doque aquis Diureticis furaenda: 
quibus debite obferyatis vires indies 
recuperavit, rediit appetitus, flave- 
do evanuit, &■ urina a colore in- 
tente lixiviali, in colorem citrinum 
mutata fuit, parum autem fedimen- 
ti deponens. Quibus (ic ftantibus, 
rem tantum alea dubia plenam 
nuntiavi. Hoc ftatu per feptimanas 
aliquot durabat ; at proh dolor i- 
poltea repullulavit morbus, abdo- 
men & extremae partes intumuere, 
urina rurfus lixivialis & exigua, 
tufli laborabat gravi, in Diarrhoeam 
violentam incidit, & per fece (Tum 
molem aquae ingentem dejecit.Hinc 
rurfus amicis illius omnibus, ejus 
vitam avide optantibus, fpes fa- 
lutis affulgebat. A morbo autem 
revirefcente, Malpighii glandulas 
Hepaticas obftru&as pronunciavi, 
mortem & & tergo prementem. Hoc 
datu hoc fatale prognofticon agre 
tulere amici. Hinc Dr. Grundy in De Hydrope. 
fobfidium vocatus erat, & ficut k 
quibujdaui audi vente Nujnine» 
fpem (alutis promifit. Hoc mihi 
quidam oppidaniinciiIcabaiH*& qui- 
dam[forfan prognoftico pronuntiau- 
do erroris accufahant: faeperepli- 
cavi , in patientis bonum utipam 
deceptus diem, brevi autem tem- 
pore, ultima aura infpiranda1 ultra 
aniam pofuit, Hic 
Hydrops proculd.ubio Hepaticus 8c 
fiilafus erat.1 .nom i 
.. Inflandas plores; alias, prodacaoi 
buccollimaoties.; at, niiailpr, ti&c 
Hypbthefis noftr* versati 
dft£ur fuperque Jufiicerct, ns 
. - Jaifce prolibatis ad HydrppMgi 
fpfidem (ecuocjaiii , 
quam Ly mpjiadcam; appsljla$m; 
circa guatfl Hypothe^5’ ri 
inftaritiis fequftotipas evip£ef£» ag- 
grediar,.: ,iiIB](!iil ifiiiini buisd rn.. 
' ..... r fit .. . ' .. .... _. A f 
Dionuoa 'Mtymwk circa annos 
&0*des Mtmimm fcpbimns. De Hydrope 
per qua tuor annos Tympanite labo- 
rabat. Per totum morbi decurfum, 
edulia bene coquebat, liti immunis 
erat, urinam copiofe fecrevit, vultu 
nullo modo mutata fuit, & nifi quod 
abdomine indies intumuit, quoad 
caetera fana univerlam propemo- 
dum medicamentorum fylvam per- 
currebat. Sifyphi autem faxum tan- 
tum volvere Medici. Ultimo morbi 
ftadio magnitudinem ad ingentem 
intumuit abdomen. Medici qui* 
dam Londinenfts hoc cafu fuffragia 
adhibuere, varii quidem varia *, at 
tanta quidem terrarum intercape- 
dine ubi fymptomata fingula haud 
obfervarent, & forfan morbum gra-* 
phice delineatum nunquam habu- 
ere,omnes ultra metam praefcripfere. 
Ad plures migrata, inftar globi in- 
gentis apparuit corpus, & fa&a Pa- 
r acente fi per fijchdrdtm Johnfott 
Pharmacopolam, necnon Chirur- 
gum haud infimi fubfellii, aquarum 
librae feptuaginta effluebant, majori 
cx parte vifeofae, mufculi abdominis 
emaciati erant, omentum totaliter 
confumptum, Peritonaeum quinque De MyArope. 
digitos cratium, cujus duplicatura 
natura faecum formatiet amplum* 
glandulis Ichirrofis repletum, Sr ve- 
iiculis pellucidis luxuriarfitenvinftar 
uvarum racemorum. Liquor hifee 
veficulis contentus, inftar albumi- 
nis ovorum, pellucidus fuit viico- 
fuftr Ventriculus, Hepar, Lien, Me- 
{enterium, quantum conjicerem* 
nullo modo a ftatu naturali mutata 
fuerunt,nec ovaria veficulis fupra re- 
citatis impleta erant, at perfe&e 
(ana apparuere, quantum memine- 
rim. Haec fumme notatu digna fu- 
ere, proculdubio morbus ille fuit 
vulgo Tympanites didus ; qui, 
ficut. anropfia patet , nec Tetano 
ventriculi, nec (ficut Veteres volu- 
ere) flatibus abdomine contentis, re- 
vera autem lymphaticis Peritonaei 
a lympha vilcida diftentis & dif- 
ruptis, acceptus, referendus eft. 
Huic inftantiae obfervationes duas 
fequentes , quas yir amiciffimus 
Ds. Griffith de Warrington, An* 
Dam. iGq6i mihi communicavit* ad- 
VUm* , ; i 0.. . • De Hydrope. 
130 
Mente Junio apertum eft cada* 
ver mulieris prope texagen ari3e,qua& 
Tympanite (vulgo fic dido) pet 
4 vel 5 annos laboraverat. Ut nihil 
dicam de morbi progreffu, vel qui- 
bus gradibus morti tandem fuccu- 
buit, (quoniam ante obitura nun- 
quam viderim,) ad rem accingam. 
Venter in immenfum tumebat, par- 
tibus reliquis, tam fuperioribus 
quam inferioribus,penitus emaciatis. 
In ventris parte liniftra, quz magis 
tumidavidebatur, macula quaedam 
livida, contufioni non multum ab- 
fimilis, latitudine fere palmam ma- 
nus aequans, juxta umbilicum appa- 
ruit. De dolore hujus lateris & 
pondere temper querebatur, (ut ab 
aftantibus intelligimus,) quare pul- 
vinis inter dormiendum fuftineri 
folebat. Perforato ventre aqua fere 
limpida, & inlipida, nec ullo foetore 
contaminata, ad congios odo ad 
minimum erupuit; qua evacuata, 
abdomen aperuimus, & omentum 
p&ne putridum, & ex parte «on- 
iumptum, deprehendimus. Ventri- 
culus, Lien, Pancreas, & Hepar, De Hydrope. 
parum & ftatu naturali recedebant; 
nili quod hepatis gibbola pars plus 
jufto livebat, cujus medio ulcus par- 
vum, led altius penetrans, integu- 
mento fchirrolb velatum, latitabat. 
Veficula fellis bile fufficienti re- 
pleta erat. Renum veficae urinariae 
& ureterum nullum apparebat viti- 
um. aliquot lapidibus 
infartum erat. Inteftina cum reli- 
quis fatis fana & integra, nifi quod 
tamdiu macerata in tanto aquarum 
diluvio livida & lemicofta videban- 
tur. Tandem ad originem hujus 
aquarum fluminis deducimur, quam 
inter Peritonaei duplicaturas juxta 
maculam iftam fupra memoratam 
detegimus, ubi natura (ut fufpica- 
tur) ferofo nimium languine &■ a- 
cido opprefla, Paracentefi quadam 
naturali (ut nonnullis accidit) fed 
fruftra fefe exonerare tentans. Pe- 
ritonaei membranas lenfim divifit, 
& cavitatem iftam gradibus adauxit; 
ita ut obitus tempore, duodecim 
libras & amplius aquae continere la- 
tis capacem invenimus. Sacci hujus 
praeter naturam formati pars inte- 
131 T)e Hydrope. 
rior glandulis in immenfum tume- 
fadis undique confdpacur; quarum 
nonnullae nucem juglandem magni- 
tudine fuperabant, renes ipfos fi- 
gura, fubftantia, & officio etiam 
aemulantes: ferofam enim fanguinis 
partem nimis officiofe feparabant, 
in hoc repofitorium fele exone- 
rabant, donec diftenfo fupra» mo- 
dum hoc facco, Tuum onus per csecas 
quafdam papillas in abdomen de- 
pofuit, Hic fatis mirari non poterit, 
quomodo tantum aquarum pondus 
tam cito ex abdominis cavitate re- 
jiciatur, ut nec odore, nec tinQura, 
vel minimam contraheret labem ; 
nifi meatus quidam abditus ad in- 
teflina patefecerat. Nara infenfibi- 
lis tranfpiratio per membranarum 
poros, tarda nimis percolatio ad 
tantam aquarum molem exoneran- 
dam videretur ; <k fi diutius ftag* 
naretur, non poffet non putrefeere. 
Thorace tandem aperto, pulmones 
undiquaque fere Pleurae, & partibus 
imis, praefertim Diaphragmati, fir- 
miter adhaerebant. , 'Circa bron- 
chiam finiftram excreIcendam cal^ De Hydrope. 
lofam ovo gallinaceo majorem in- 
venimus; aditus tamen parvus tran- 
fpirationi relinquebatur : pericar- 
dium cum corde fine apparenti labe. 
Csstera inta&a relinquimus. 
133 
Eliz,abetha Grymfdich, virgo ro- 
bufta & procera, ancilla Dominae 
j[hton de Warrington, circiter an- 
num aetatis decimum oftavum, ven- 
tris tumore correpta eft, qui gra- 
datim per 6 vel 7 annos ad infig- 
ncm increvit molem. Illa tamen 
confueta fervitii munia toto illo 
tempore fftenue alacriter obeunte 
menftruifque rite fluentibus, menfe 
tandem Mato 1696. de infigni do- 
lore dorfi conquefta eft; adeo ut prae 
illo nullatenus decumbere pofler,fed 
cervice tantum ere&a fomnire & 
fpiritum ducere queat. Medicamen- 
tis incaffum tentatis, poft duas fep- 
timanas omnia quae affumpfit, & a- 
liquoties Bilem intenfiftime viridem, 
vomitu rejiciebat. Abhinc pedes,qui 
ante nc minimum quidem intu- 
muere, incipiebant intumefcere; ex 
quo morbus indies in peflum abiit. De Hydrope. 
& poft paucos dies vitam cum morte 
mutavit. Sequenti poft obitum ve- 
fpera (Domino Do&ore Alexandro 
irederico Haken Germano, cui aegrotae 
cura erat, Domino Booth Chirurgo 
Sc me praefentibus) Cathetro in Ab- 
domen immiflb, parum aquae mu- 
co f* foetidae, & paulo poft fangui- 
nolentae, ad pondus non ulrra 12 li- 
brarum effluxit. Detumuit enim 
venter ante obitum , (quod ab 
externa ventris cuticula valde cor- 
rugata apparuit,) 8r partes infe- 
riores quantum poterant intumuere, 
fuperioribus plane emanatis. Hac 
evacuatione venter parum fubfide- 
bat, adeoque abdomen incifura a- 
pertum eft ; ubi ante omnia uterum 
deprehendimus ad immenfatn mo- 
lem inflatum, totam fere cavitatem 
inferioris ventris occupantem, fub 
cujus pondere inteftina livida & 
maxima ex parte putrida fuccubue- 
runt. Omenti quod reliquum erat 
omnino putridum fuit; Hepar ad ta- 
£tum rigidum ; Splen parvus & du- 
rior quam par fit; Renes fatis firmi 
videbantur; Melenteriumflihilnifi De Hydrope. 
membranas putridas oftendebat; in- 
teftina circumvoluta variis in locis 
gangraena corripiebantur. Tandem 
uterum ipfum fecuimus, & aquam 
faniofam ad congios fere duos de- 
traximus. Membranofa illius fub- 
fiantia, non aliter ac in gravidis, 
digiti pene minoris crallitiem aequa- 
bat : facies hujus exterior hevis 
fatis firma videbatur, interior vero 
Hydatidibus & papillis undique re- 
ferta, ex orificiis quorum apertis (e- 
rofa pars fanguinis copiofe exuda- 
bat. Ovarium dextrum in fitu na- 
turali invenimus, alterum latuit; 
forte abfumptum aut putridum con- 
tabuit, vel quod magis probabile 
videatur, una cum cornu finiftro 
diftenfum hanc veficam immanem 
compofuit. Nam uteri tantum al- 
terum cornu affici fufpicamur, tum 
quod ad vaginam ne aditus quidem 
minimus patebat, (tentavimus enim 
ftylo fcmel atq; iterum,.led fruftra,) 
praecipue autem quod non obfiante 
hoc Hydrope uterino, raenfes de- 
bitum fluxum per totum morbi de- 
corium (ultimo tantum menfe ex- De Hydrope, 
cepto) tenuerunt. Hifce obiter in* 
ipeCtis, propter adflantium ftre- 
pitum non ukra fcrucari permifli,re- 
nuentibus amicis, decedimus. 
Ab his omnibus abunde patet, 
quod Hydrops Lymphaticus, a lym- 
pha per particulas Salinas vifcida 
jtaCla deducendus eft. Si eflet etenim 
ab inflammatione vifcerum, vel 
glandularum, calore &, Uti labora- 
rent aegri, ab utrifq; quibus irarau- 
nes erant. Haud hic intelligi velim, 
quod fupponimus Hydropem om- 
nem Lymphaticum Peritonaeo efle 
oriundum, folum autem Tympani- 
tem. At reliquas fpecies Hydropis 
Lymphatici, Afcites Icilicqt & Ana- 
farca, reliquis partibus corporis con- 
tingunt, quibus vafa Lymphatica 
luxuriant: necnon Tympanites quo- 
que partibus aliis membranolis per 
lympham vifcidam Cifternas &Ve- 
ficulas formantem quandoque con- 
tingit ; ficut utero, Ic. cornubus ute- 
ri, & reliquis vafis Lymphaticis lux- 
uriantibus ; faepiflime autem Perito- 
neo. per injectiones Mefr De Hydrope. 
curiales vafa Lymphatica di(lenta 
confpexit, & inter valvulas fpatia 
intermedia, quomodo Hydatides 
& Veficuke formantur, facile con- 
cipere pollit. 
Venia jam Le&oris, priufquami 
partem Therapeuticam aggredio 
mur, liceat fequentia adjicere; 8t 
quo melius ea delineetur, quantum 
circa ventriculi defedum in morbis 
Hydropicis 8r Viro clariflimo aliiT 
que Authoribus referendum efler, 
videamus. 
Quicunque confilia infigniflimi 
Cratonis Libro fexto; ea fcilicet de 
Hydrope, Scorbuto, & Arthritide 
con(cripta;cum nuperis exercitatio- 
nibus de iifdem morbis & Viro CL* 
confcriptis confert; ni fallor, ma- 
xima ex parte iftorum morborum 
(imiles caufas affignatas, & fimilem 
medendi methodum, inveniret; 8c 
quantum alfequi valeo, exercitatio 
irta de Hydrophobia dida,tam quo- 
ad Aitiologiam, quam partem Phar- 
maceuticam, & PUtero defumipo» "De Hydrope. 
-fcefi. Forfan itaque fi Vir clariffi- 
mus nuperis fuis exercitationibus 
bos authores nominaffet, republica 
literaria haud iliius fama dctraxifiet. 
Haud quidem inficias eo, quin Hy- 
dropes frequenter k defe&u ven- 
triculi contingunt *, iis fcilicet nimiis 
liquorum fpirituofbrum ingurgita- 
tionibus deditis. Utrum autem Hy- 
dropes hujufmodi & ventriculo cau- 
terifato pullulant, ficut Vir Cl. vo- 
luit, vel b tunica Villofa ventriculi 
per frequentes ingurgitationes levi 
fa£la, ut doftiflimus WiUifms, for- 
fan quidem fub judice lis eft. Quan- 
tum quidem ego praxi obfervarem, 
ab utnfque credo Hydropes crapu- 
lofi contingunt: quod quidem cada- 
veribus di&dis confirmatum videa- 
mus. At quid deinde ? quia Hy- 
dropes hujufmodi crapuiofis fre- 
quenter contingunt, anne inde fe- 
quitur omnes Hydropum fpecies ea- 
dem de caufa oriri ? Si ita fe res 
habeat, qui (quaefb) ergo fiat, quod 
pluribus ufque ad abftinentiam tem- 
peratis morbi Hydropici frequen- 
ter eveniunt ? Illis, ni fallor, mor- De Hydrope. 
borum tftorum caulae haud funt a- 
liunde derivandas, quam a temperie 
falina (anguinis lympham coagu-. 
lante. Hydropes ImjuimQdi per Io- 
nis febribus conletlis, Scorbuticis, 
Cacochymicis, faepius obfervamusp 
Fateor quidem ne morbum inveniri 
fopius in opprobrium Medicorum, 
quam lingulas Hydropum fpecies. 
Experientia etenim (uffragante affir- 
marem, quod pius in hoc morbo 
Hydragogacujuicunq,generis Anti- 
fcorhunca, ficut & Diuretica, incaf-. 
fum tenta-ta yidiEreqaenter itaq; in 
humani generis bonum optatus fui, 
ut methodus aliqua inveniri poffet, 
tam in bonum Patientis quam in 
Medici laudem. 
Priufquam igitur methodos tqe- 
dendi generales aggredijmur, haud 
piget plllulas a Cratove -delcriptas, 
& illius Aitiologiaixv circa 
recenferev % Terebinthrnse, Ciaia< 
{fr aq. Adianthi \%h mifce & bulli- 
ant ad totalem aquae abfumptionem, 
& adde Cantharidum, at>£ciffis alis 
pedibufque & capitibus* fubtiliter- De Hydrope. 
pulver iratarum 3j. Maftich Cin- 
namomi an.3ff. Rhabarb. Eled. 
pulverifaci 3). cum 01. Amygdala- 
rum dulcium recenti, fiat mafla, 
cujus 5ij. tuto dari poffint. Et addic 
ukerius, quia hsec compofitio noftra 
eft, non absre fuerit ejus rationem 
reddere.Terebinthina licet in quan- 
titate majufcuia pofita videatur , 
Cum & ad aperiendos urinse meatus 
plurimum faciat, necnon membra 
naturalia roboret, tamen quia alte- 
rius medicamenti fimplicis caufa 
additur, ad quod urinae evacuatio 
pdtiffirnum (pedat, ideo k me non 
de Terebinthina, ied de Canthari- 
dibus pilluiae appellantur. Scimus 
eteivm Cantharides adeo vakre in 
educenda urina, ut non folum eam 
educant, fed etiam una fanguinem, 
fi per os fumantur: imo quod majus 
eft,etiam extrinfecus appofitae in ve- 
ficatoriis urinam provocare confue- 
verunt. Merito igitur cura intentio 
Pharmaci fit Urinam provocare, ab 
eo quod potiffimum id efficit nomen, 
dedudum eft. v Cum aueeth qnoe u- 
rinam tam vehementer ducant, non De Hydrope, 
fine vehementia idr&ciunc, merito 
addita funt ea. quae infringam vim 
illam vehementem, ; qualia fum 
Vifcida, Oleaginofa ; puta Tcrebip-. 
thina, & Oleum Amygdalarum. 
Non temere infu-per adduntur ca, 
quas partes, per quas tale Fharma-' 
cum Tua vi penetrare debet, corro- 
borant ; quale eft. Mallich, Rhabar- 
barum, quas fane levi adfiri&one 
corroborant, remiffa autem amari- 
tudine adjuvant, aperiendo Phar- 
maci asionem. Additum 8c Cin- 
namomum eft, quia (ut fupra dir 
&um eft) raro Afcites fine Tym- 
panite, vel Tympanitis fine Ana- 
farea, ut una calor naturalis foyea- 
tur, & qui adeft flatus difcutiatur, 
inque habitum degeratur. ; 
Quantum ego conjectanda vajep, 
has pillulas Crrtonts reliquis 
ricis palmam praeripiunt, & Lym*. 
pharicis vifceributque fanis (ficut 
nos conjicimus) ad ferum iners vi£ 
cidurri petf ducendum* pum 
quali lingulis Hydropis fpeciebus 
habitus uliis.cifc De Hydrope, 
poffint celeberrimi. Hoc autem, fa- 
teor, haud adhuc expertus fui, qua- 
propter eas judicio orbis litemrii 
rotds relinquo. ;,i 
>1 Ndtt me latet?, argumentum haud 
leviis momenti contra hanc compe- 
titionem objici poteft : fci licet, fi 
Oththarides externe tantum appli- 
catas -quandoque vefickm excoriant, 
&■' (ahguinem cum urina edacum, 
& ■fi'equi2nfer difurias intolerabiles 
caufaney vix interne tuto adhiberi 
pofunt. pr) ry~: tr 
Ad haec re rpondemus. Ca ncba- 
rides proculdubio per fe tuto in- 
terne dari non po/Tunr. Cum faiia 
autem eorum volatilia corroliya, 
vifqidis hifce medicamentis illaque- 
antur ? cur non hac aeque ac fubli- 
matum corrOfivum' in medica me m 
rum tutum tranfeant ? quale eft 
iftttd Calomelanosc di- 
flumi Infufiinh Canthari- 
dum Ifrudat %Arth\>fonujy & Mife 
itaque i:CU- 
jam in Hy- De Hydrope. 
tSropc quam Gonorrhoea prxlcrip- 
fiffet, haud fcopo aberraflet, ficuc 
nobis videtur. 
Quaeff io jam haud levis momenti, 
priufquam methodum medendi ge- 
neralem aggredimur, hic fe offert: 
fcilicet, utrum Hydropicis curandis 
falivatio mediocris medicamentis in- 
ternis propagata haud tutO/ufurpa- 
ri poteff. Haud nos latet fcrophu- 
lofos, fcorbuticos, eofque morbo Ve- 
nereo propemodum confedos ufque 
ad marafmum, modo calor He&icus 
haud fit intenfus, citius &■ magis 
radicitus hac methodo lanari, a- 
lia quacunque methodo quam nos 
ha£tenus tentatam vidimus, vafta 
medicamentorum farragine prius 
faspius incaffum adhibita ; & eum 
ita fe res habeat,quandoquidem fer- 
mento haud abfimili Hydropes fre- 
quenter pullulant, cur non in his 
ssqueac in fuperis recitatis ufurpe- 
tur, nullo modo conjicerem. Verum 
quidem ett, his morbis fanguis eff 
vapidus & efficetus,ut quidam itaque 
objicerent, quod methodo tali pep !Be Hydrope. 
144 
ficiendae Oeconomia animalis nimis 
iit invalida. At unde (quasfo) hoec 
fit fanguinis debilitas ? Non h par- 
ticulis Salinis catervatim maffa fan- 
guinis aggregatis. Et unde (qusfcfo) 
melius corpore humano eliminari 
poffmt quam per emun&oria pro- 
pria lymphas vitiofae vel falinas, du- 
ftus fcilicet falivales? Nifallor,ipfa 
natura videtur demonftrare,Sr dicier 
hic eft. Serio itaque monerem, vi- 
fceribus fanis methodo vulgari in- 
calTutn tentata, priuiquam molem 
nimis in immenfam corpus intume- 
fcit, hac vel alia quacunque me- 
thodo Medici manus adjutrices por- 
rigant ; adeo quod hic morbus Her- 
culeus debellari poteft, & haud am- 
plius in Medicorum opprobrium 
vertatur. * 
Hifce in genere praelibatis jam 
ad methodum medendi generalem 
defcendimus. Methodus medendi 
generalis ex partibus duabus con- 
fidat: fcilicet vel feri evacuatione 
per feceifum, per Hydragoga Cath- 
artica, vel per alterantia Diure- 2)e Hydrope. 
tica (cilicet, vel Diaphorefi/ Prioris 
teneris funt Rad. Jalap. ejus relina, 
cammonium,Gambogium, Sambu- 
cuSjElaterium, Calomelanos, Syr.dc 
Spin.Cervin. Haec funt ea praecipue 
in ufu, & (licut experientia pacet) 
furnmae efficaciae. Haec praefcribendi 
varias formulae apud Authores ha- 
beri polTunt, quas hic fingulatim 
recenfere ultra metas has Chartulas 
intumefceret: & cuilibet Medicina 
verfato fatis eft notum, formulas 
proprias fymptomatibus fummopere 
urgentibus feligere. Pofterioris ge- 
neris funt, Trifolium paludofum. 
Salvia agreftis, Cochlearia, Naftur- 
tium, Barbarea, Nafturtium Indi- 
cum, Abfinthium ponticum, Cheli- 
donium, Marrubium, Hosdera terre- 
ftris, Centaurium, Genifta, Erica, 
Pinus, Tamarifcus, Cortices Solani, 
Lignofi, Winterani,Peruviani, Au- 
rantiorum, baccae Juniperi, Sem. 
Carui, Anili Dauci, Rad. Lapathi 
acuti quinque aperientes, Sarfape- 
rillse, Raphani Rufticani, Allium 
rafurge guaici, Saflafras, Santalorum 
omnium, Ligni Aloes, Scamanth, 7)e Hydrope. 
Salia Lixivialia, k Cineres planta- 
rum Amaricantium, fuccus AfeHo- 
rum, &■ Afelli praeparati, Gum.Am- 
moniacum. Sal fuccini, flor. Salis 
Armeniaci, Crocus, fpecies Dia- 
curcumae, Chalybs k ejus praepa- 
rata Trochifei de Rhabarbaro, de 
Capparibus, Syr. de Erifimo, de Al- 
lio, Elixir proprietatis, Sal Volat. 
Oleofl aquas Raphani, Fasniculi, Pe. 
trofelini, abflnth. Comp. Gentianae, 
Saxifrag. Stephani, flores Benzoin. 
Terebinthina,CochinelIa/& (quan- 
tum memini) ultra hsec nihil fche- 
dulis commi fi. Horum faelicem fuc- 
ceflum haud femel notavi, k fingula 
quidem incaflum tentata. 
Quantum fcio jam. Benevole Le- 
ctor, de lingulis Hydropum fpecie- 
bus, fufe, ingenue, k plane habes. 
Si ullo modo in humani generis fa- 
lutem tendant, omnis fit Deo glo- 
ria, k quod vellem habeo. *Be Hydrope. 
Hydrops a Vinguedtne, 
QUandoque contigit propter 
vaftam pinguedinis molem 
vafa lymphatica premen- 
tem, & propemodum obturantem, 
quod lymphae feparatio obftruitur,& 
Hydrops inducitur. Hujus tantum 
unicam inftantiam producam. 
J{ichardus Hedp de Mamhejler in 
Artibus Baccalaureus, & Scholas 
Mincunienfis Ludimagifter, per duos 
annos Hydrope, tam Afcite quam 
Anafarca, ficut conjeci, laboraflet, 
& hei nia quidem inteftinali. Cutis 
etenim infra fcrotura pendebat in- 
ftar facculi immenfe magnitudinis 
inteftinis repleti, & inter femora 
tantam ei molelfiam creavit, ut fine 
fumma difficultate haud quidem am- 
bularet. Hinc varise tentatss funt 
methodi,& per annumintegrum me- 
lius fe habebat; hoc autem tempore *De Hydrope. 
brumali repullulavit morbus, & e 
feroto fpatio trium feptimanarum 
120 librae aquae foetentisftillaverunt. 
Eo tandem fphacelato fatis fuccu- 
buit. Poft mortem exarato cadavere 
per Htmicum Bateman Chirurgum 
& Richardum Johnfon,cutis fchirrofa 
fuit, k circa regionem inguinalem 
livida; membrana adipofa feptem 
digitos crafla ; ventriculus, hepar, 
lien, inteftina, k glandulae Mefen- 
terii, bene fe habebant; inteftinis 
facculi Pyriformes adipofi N0, 24. 
adhsefere. Peritonaeum fanum erat, 
k angulus ejufdem forma Pyrami- 
dali hepatis fubftantiam ufque ad 
vertebras dorfi penetravit. Per to- 
tum morbi decurfum bene coque- 
bat k copiole, fiti immunis erat, u- 
rinam copiofe fecrevit, bene dejecit, 
& nili quod indies intumuit, nil 
mali perpeflus eftt T TE ND IX. 
POilquam Exercitationes pri- 
ores ad umbilicum duxiffem, 
in quendam Autorem incidi, 
(lingua vernacula, forfan propter 
alterius defedum,) fronte- quidem 
aere duriori, de Podagra differen- 
tem. Idem Vir, ni fallor, fat fuper- 
que impudenter non folum Acade- 
mias utrafque ad veram Medicinae 
(dentiam promovendam futiles & 
inanes aeftimat, fed univerfas Me- 
dicorum focietates, tam externas 
quam domefticas, ficut falfis prin- 
dpiis Medicinam faditantes, pleno 
ore damnat. Et poftea audader lo- 
quitur ; Adhuc tantum ad Generofos 
lermonem feci, jam vero ficut Pro- appendix 
fefTor loqaor : at illius venia, ficut 
Pharmacopola potius. Argumenta 
totius operis ad clades (equentes 
reduci poffint. 
Imprimis dabilire conatur Po- 
dagra reliquifque morbis, particulas 
Alkalinas eos inducere, eo quod fe- 
rum (anguinis fyrupo Violaceo vi- 
ridefcet. 
Secundo aderit fecretiones omnes 
Oeconomis animalis Alkalinas ede 
a prodicto experimento. 
Tertio veritatem illius Hypothe- 
(is ulterius ftabilire conatur, ab A- 
cidorum ufu in parte Therapeutica. 
Ad haec in ordine refpondemus. 
Ad primum. Etiatnfi ferum fan- 
guinis cum iyrupo Violaceo viride- 
fcit,tamen dicimus, quod idem Phas* 
nomenon haud particulas Alkahnas 
ultra dubium ponit; ficut Author 
nofter Thrafonice gloriatur. Atten- 
dat etenim velim paulifper, cutn zAppendix. 
fyrupo Violaceo Acidulas Angiitin* 
viridefcent, a quibus Vitriolum pa- 
rari poteft ; ficut ab Exercitatione 
prima abunde patet; 8f quarum 
lingulae per guftum, & gallis prae- 
cipitationem,manifeftamaciditatetn 
demonftrant. Et ab his dico,hic nec 
quivis alius Salia Alkalia parare 
poteft, Sal quidem quod prasbet 
tam parca quantitate habetur, (vi- 
delicet,quod congium grana tantum 
aliquot continet,) quod ab his nulla 
rationis fpecie affirmari poteft, 
mutationem tantam fyrupo Viola- 
ceo induci. Praeterea eodem ipfb 
fero fanguinis per fyrupum Viola- 
ceum viridefeente, feneftrisquibuf- 
dam inter oculum &■ lucem interme- 
diis (oli aperto expolito, colores tam 
virides quam rubros notavi : quas 
Phaenomena tam Acida quam Alka- 
lia fanguine demonftrant. Ab his 
experimentis liquido patet, quod 
totum illius opus baft fragili inni- 
titur ; quapropter tot annorum pra- 
xis, fummo fucceftu ratione per- 
ipicaciffima confirmata, a Pfeudo 
quodam Chymico haud tam facile cAppendix, 
collabitur. Agnofcimus quidem maf 
fa fanguinis continentur particula 
Alkalinae; paritdr dicimus etiam & 
Acidae: & cum Cl. Sylvio affirma- 
mus , quod mafla fanguinis adeo 
particulis alienas indolis illaquean- 
tur, quod nec Acidum nec Alkali 
vires luas exeret, fed fi vel Acidum 
vel Alkali fui juris fa&um eft, Dia- 
thefis morbofa inducitur. 
Pmerea , fi .fyrupus Violaceus 
Alkalium Cynofura fit habendus, 
deinde fequeretur liquores iftos, qui 
Salibus Alkalicis impraegnantur, 
cum fyrupo Violaceo viridelcere: 
quod tamen falfum eft, cum urina 
fyrupus Violaceus mifceatur, & tan- 
tum fit turbidi coloris, & (patio vi- 
ginti quatuor horarum, fi fiet qui- 
ete, fyrupus maxima ex parte per 
urinam praecipitat caeruleum fuum 
colorem fervans. Jam vero omni- 
bus notum eft arte Chymica ver- 
fatis, urinam aeque Salia Volatilia 
Alkalia continere, ac ferum fangui- 
nis: quod vero ferum fanguinis & 
{yrupo Violaceo viridefeit, inde, ni zAppendix. 
fallor, ratio petenda eft: eft qui- 
dem craflioris confiftentias quam 
urina, adeoque fyrupus Violaceus 
haud praecipitat, fed feri porulos 
adimplet, adeoque radiis fblaribus 
diverfimode liquorem pcrtranfeun- 
tibus colorem novum induit; viri- 
dem fcilicet. Et quod Arthriticis 
magis viridefeit, fit, quia perfbnis 
in iftis ferum fanguinis craflioris 
eft confiftentiae quam in fanis. Et 
hujus aflertionis veritas cuilibet li- 
quorum miftura ver fato fatis eft 
obvia. Et haec, ni fallor, ad expe- 
rimentum prsedi&um confutandum 
fufficerent,in quod totum illius opus 
ftatuminar. 
Ad fecundum. Secretiones omnes 
animales Alkalinas efle aflerit, eas 
pariter efle materiam morbificam, 
quapropter & particulis Alkalinis 
morbi omnes inducuntur. Dicimus 
autem, quod fecretiones omnes a- 
niraales haud funt Alkalinae, & hoc 
& fequentibns confirmatur. Si fe- 
cretiones omnes animales funt Al- 
kalinae, qui quaefo fkt, qupd ulce- aAppendix. 
rjbus quibufdam finuofis pus ibi 
colle&um haud fyrupo Violaceo vi- 
ridefcet , fi color viridis fyrupi 
Violacei iftiufmodi liquorum miftu- 
ra Alkalium Lydius lapis fit haben- 
dus? Cujus contrarium inflandis 
quamplurimis vidimus, nec (quan- 
tum memini) pus adhuc vidi, cum 
quo fyrupus Violaceus viridefcat; 
materiam autem purulentam faepius 
vidi, qua inftrumentum argenteum 
ftatim lividum eflet; quod Phaeno- 
menon Acidum ultra dubium ponit, 
non autem Alkali quoddam demon- 
ftrat, Sal autem plane contrarium. 
Praeterea, fi in morbis Venereis par- 
ticulis Aikalinis mafla fanguinis a- 
bundaret, qui quaefo fiat, quod his 
morbis Hydrargyrus fpecincum fit 
habendus ? Lippis etenim & tonfo- 
ribus notum efl, hunc tantum par- 
ticulas Acidas deftruere. Proculdu- 
bio morbus hicee FItrcukus haud 
ab Acidis Mercurio latitantibus de- 
bellatur, quin a particulis Mercuria- 
libus particulas Acidas corrodentes 
obtundentibus. Chymiater nofler 
#d ignem, tanquam ad Cynofuram, (^Appendix. 
humanum genus conftringit; qua- 
propter (i per experimenta Pyro- 
technica nullo modo folveret, quo- 
modo Mercurius hos mirandos ef- 
fectus producat, abunde patet, quod 
illius Hypothefis bafi arenola inniti- 
tur, & pudet lane contra tam futiles 
ineptias Sc craffam Minervam argu- 
ere ; &fi aliorum nomina praeter id 
Authoris haud traCtatu inveniflem, 
Hypothelis illius nova nullam mihi 
moleftiam creaffet. 
Quod ad partem Therapeuticam 
fpe£tat, hoc dicimus: dantur Acida, 
quae, ficut prius affirmavimus, in 
Acida agent, adeoque morbis quam- 
plurimis poflunt elTe ufus. Morbis 
autem Arthriticis praeter Amara, St 
Alkalia Volatilia raro durante Par- 
oxyfmo plura praefcripfimus, St diae- 
tam ex avenaceis, nec unquam 
(quantum memini) Acida ufurpavi- 
mus. Utcunque eorum ufum haud 
omnimode improbamus,pro re nata 
fcilicet ad Medici judicium ufurpan- 
da. Et hoc quidem praxi foelici adfti- 
pulante affirmamus,quod raro nobis zAppendix. 
fucceffus defuit, fi lat terapeftiv® 
in Patientis fubfidium accerfiti fui- 
mus. Haud ergo propter tot argu- 
menta frivola ab Aiithore aflignata 
Hypothefes antiquas noftras defe- 
remus, potius autem eligimus cum 
plurimis quam cum uno errare. 
FINIS.